1. Tình hình lây nhiễm

Tình hình lây lan Covid-19 có diễn biến phức tạp khi số ca nhiễm mới trong 1 ngày nhiều hơn 1000 vẫn diễn ra. Số ca nhiễm mới có vẻ đã lên tới đỉnh điểm ở Tokyo và trên toàn quốc, song vẫn có khả năng sẽ xảy ra làn sóng lây nhiễm thứ 3 và thứ 4.

Hình 1: Làn sóng thứ 1

Nguồn: NHK

Hình 2: Làn sóng thứ 2

Nguồn: NHK

Theo kết quả phân tích dữ liệu của hơn 2600 bệnh nhân nhiễm Covid-19 và được nhập viện, khoảng 7,5% bệnh nhân nhập viện tử vong, ít hơn đáng kể so với số liệu ở Anh và Mỹ, vượt quá 20%[1].

Điều tra dư luận xã hội của NHK cho thấy khi được hỏi chính phủ có nên tiếp tục ban bố tình trạng khẩn cấp, 57% trả lời nên và 28% cho là không cần thiết. Trong tháng 7, chính phủ Nhật Bản đã triển khai chính sách “Chiến lược Go To” kích cầu du lịch nội địa. Tuy nhiên, khi đánh giá về chiến lược này, 62% ý kiến được hỏi cho rằng nên tạm dừng chiến lược này. Với câu hỏi về đi du lịch hay về quê vào mùa hè này, 75% trả lời họ sẽ không đi đâu cả[2].

Hiện tại, chính phủ không cho phép người nước ngoài từ 146 nước và vùng lãnh thổ nhập cảnh vào Nhật Bản. Lệnh hạn chế này được áp dụng với cả những người có tư cách vĩnh trú cũng như sinh viên, trừ trường hợp sinh nở hoặc dự tang lễ người thân. Nhưng chính phủ Nhật Bản có kế hoạch sẽ cho phép tất cả những người có tư cách lưu trú được tái nhập cảnh với điều kiện họ phải xét nghiệm PCR và tự cách ly trong 2 tuần tại những khách sạn được chỉ định sẵn. Để thực hiện điều này, Nhật Bản đang chuẩn bị tăng khả năng xét nghiệm tại các sân bay quốc tế.

Liên quan đến tình trạng lây nhiễm ở Nhật Bản, theo ông Matsumura Hideki thuộc Viện nghiên cứu Nhật Bản cho rằng số người nhiễm Covid-19 tại Nhật Bản đã tăng trở lại từ tháng 7. Tuy nhiên, do số lượng gia tăng chủ yếu ở nhóm người trẻ và trung niên và số người bị bệnh nặng và tử vong đang được kiểm soát, nên việc quan tâm quá mức là không cần thiết. Việc chính phủ nới lỏng các hạn chế hoạt động trong tháng 7 là hợp lý[3].

Hình 3: Số ca từ vong trên 1.000.000 người dân theo tháng

Nguồn: Bộ Lao động phúc lợi xã hội Nhật Bản

Mối đe dọa thực sự của Covid-19 không phải là sự gia tăng số lượng người nhiễm bệnh, mà là tâm lý co cụm lan rộng trong người dân. Tâm trạng tự kiềm chế dai dẳng gây cản trở việc tiếp tục các hoạt động. Do đó, người ta lo ngại rằng tốc độ tăng trưởng tiềm năng trong dài hạn sẽ giảm bởi sự gia tăng của các vụ phá sản và thất nghiệp do thiếu hụt cầu quá lớn và cản trở sự phát triển của trẻ em.

Chuyên gia này cho rằng chính phủ Nhật Bản cần phải đưa ra ba thông điệp để có thể tiếp tục các hoạt động đúng hướng.

1 "Covid-19 không phải là mối đe dọa đối với người trung niên và trẻ"

2. "Không lo lắng số lượng người bị nhiễm bệnh sẽ tăng lên"

3. "Hãy quay trở lại cuộc sống hàng ngày"

2. Đặc điểm kinh tế nổi bật

Nội các Nhật Bản công bố GDP quý tháng 4-6 giảm 7,8% so với quý trước đó, giảm 27,8% so với cùng kỳ năm trước, mức giảm lớn nhất trong lịch sử thống kê. Giai đoạn này Nhật Bản ban bố tình trạng khẩn cấp, hạn chế ra ngoài, các nước khác cũng thực hiện phong tỏa nên cầu bên trong và bên ngoài đều giảm.

Theo Bộ tài chính Nhật Bản, kim ngạch xuất khẩu trong tháng 7 của Nhật Bản là 5.368,9 tỷ Yên, giảm 19,2% so với cùng kỳ năm trước. Do kinh tế thế giới đình trệ, xuất khẩu sang Mỹ chủ yếu là ô tô và máy móc vận hành giảm 19,5%, sang EU giảm 30,5%. Xuất khẩu sang Trung Quốc tăng 8,2%, tăng trở lại sau 7 tháng, đặc biệt như nhôm, chất bán dẫn, ô tô,... Mặt khác, nhập khẩu Nhật Bản trong tháng 7 là 53,572 tỷ Yên, giảm 22,3% so với cùng kỳ năm trước. Kết quả, Nhật Bản thặng dư thương mại 11,6 tỷ Yên (tương đương khoảng 110 triệu đôla), lần đầu tiên thặng dư sau 4 tháng[4].

Chỉ số giá tiêu dùng CPI, trừ các loại thực phẩm tươi sống, trong tháng 7 là 101,6 điểm so với mức 100 điểm trong năm 2015. Con số này giống với thời điểm tháng 7 năm 2019. Chỉ số này giảm trong 2 tháng liên tiếp là tháng 4 và tháng 5 năm nay do đại dịch Covid-19. Tuy nhiên, giá xăng dầu hồi phục khiến chỉ số giá tiêu dùng vẫn giữ nguyên trong tháng 6 và tháng 7[5].

Đơn đặt hàng từ các công ty trong nước cho các nhà sản xuất máy móc lớn trong tháng 6 đã giảm 7,6% so với tháng trước, lần đầu tiên sau hai tháng. Có lẽ các công ty đang có thái độ thận trọng trước ảnh hưởng của Covid-19[6].

Dự đoán GDP thực tế trong quý từ tháng 7 đến tháng 9 sẽ tăng 13% so với cùng kỳ năm ngoái. Tuy nhiên, nó sẽ chỉ chiếm khoảng 40% mức giảm GDP trong giai đoạn từ tháng 4 đến tháng 6, giai đoạn ghi nhận mức giảm lớn nhất sau chiến tranh, và sự phục hồi của nền kinh tế còn chậm chạp. Tốc độ phục hồi từ tháng 10 đến tháng 12 dự kiến vẫn ở mức trung bình. Đối với tiêu dùng cá nhân, trong khi tiêu thụ hàng hóa được dự báo sẽ tiếp tục phục hồi, tiêu thụ các dịch vụ như liên quan đến tiếp xúc trực tiếp và dịch vụ đi lại sẽ trì trệ trong thời gian tới do lo ngại lây nhiễm. Xuất khẩu nói chung rất khó phục hồi so với mức trước Covid-19, nhưng với sự hồi phục của Trung Quốc, dự kiến xuất khẩu sang nước này sẽ tăng.

Phan Cao Nhật Anh

Trung tâm Nghiên cứu Nhật Bản, Viện nghiên cứu Đông Bắc Á

[1] コロナ入院患者の死亡率 国内は英米より低い 解析結果が公表, truy cập ngày 10/08/2020 tại https://www3.nhk.or.jp/news/html/20200806/k10012554931000.html

[2] 内閣支持率, truy cập ngày 13/08/2020 tại https://www.nhk.or.jp/senkyo/shijiritsu/

[3] 新型コロナ感染が再拡大本当の脅威は何か？, truy cập ngày 20/08/2020 tại

https://www.jri.co.jp/MediaLibrary/file/report/viewpoint/pdf/11945.pdf#search='%E6%96%B0%E5%9E%8B%E3%82%B3%E3%83%AD%E3%83%8A%E6%84%9F%E6%9F%93%E3%81%8C%E5%86%8D%E6%8B%A1%E5%A4%A7+%E6%9C%AC%E5%BD%93%E3%81%AE%E8%84%85%E5%A8%81%E3%81%AF%E4%BD%95%E3%81%8B%EF%BC%9F'

[4] 7月の貿易額 中国向け輸出増加も コロナ影響で全体は低迷続く, truy cập ngày 20/08/2020, https://www3.nhk.or.jp/news/html/20200819/k10012573181000.html?utm_int=news-business_contents_list-items_053

[5] 7月の消費者物価指数 生鮮食品を除き去年比で横ばい,  truy cập ngày 21/08/2020 tại https://www3.nhk.or.jp/news/html/20200821/k10012576821000.html?utm_int=news-business_contents_list-items_023

[6] 6月の機械受注 2か月ぶり減少 基調判断を下方修正 内閣府, truy cập ngày 21/08/2020 tại https://www3.nhk.or.jp/news/html/20200819/k10012573261000.html?utm_int=news-business_contents_list-items_051