Ngày 31/5 bắc Triều Tiên đã phóng thử một tên lửa đạn đạo, theo quân đội Mỹ và Hàn Quốc, vụ phóng tên lửa này có thể đã thất bại. Hãng thông tấn Hàn Quốc Yonhap nói rằng tên lửa được phóng là loại Musudan với tầm bắn khoảng 3.500km và có thể tấn công các căn cứ của Mỹ tại Châu Á và Thái Bình Dương. Đây là loại tên lửa mà Bình Nhưỡng hay sử dụng để uy hiếp Washington. Yonhap dẫn lời một nguồn tin chính quyền giấu tên cho biết tên lửa đã phát nổ ngay trên bệ phóng khi người ta vừa ấn nút khởi động.

Tên lửa Musudan là tên lửa được chế tạo mô phỏng từ tên lửa đạn đạo phóng từ tàu ngầm R27 của Nga. Vào năm 2007, Bình Nhưỡng đã triển khai loại tên lửa này mà không tiến hành phóng thử nghiệm. Các chuyên gia phân tích rằng Bắc Triều Tiên liên tiếp gặp thất bại là do nước này đã giữ nguyên động cơ đẩy của tên lửa từ thời Liên Xô cũ, cải tiến động cơ mà không tiến hành phóng thử nghiệm hay kiểm chứng về tính năng. Mặc dù, trong thời gian gần đây Bình Nhưỡng gặp phải hàng loạt các thất bại liên tiếp, nhưng nhiều người vẫn không khỏi lo ngại về các hành động phát triển hạt nhân và tên lửa của Bình Nhưỡng trong năm nay. Phản ứng trước việc Bắc Triều Tiên tiến hành một vụ thử tên lửa vào sáng ngày 31/5, Bộ Quốc phòng Mỹ đã lên án hành động của Bình Nhưỡng là vi phạm các nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc (HĐBA LHQ) cấm sử dụng công nghệ tên lửa đạn đạo. Trong khi đó, Bộ trưởng quốc phòng Nhật Bản Nakatani Gen phát biểu trong một cuộc họp báo rằng: “Triều Tiên không hề tỏ bất cứ dấu hiệu nào của việc từ bỏ tham vọng phát triển tên lửa hạt nhân và chúng tôi sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Mỹ và Hàn Quốc để có phản ứng phù hợp và giám sát chặt chẽ tình hình”[1].

Ngày 1/6, đại diện ngoại giao ba nước Nhật Bản, Mỹ và Hàn Quốc đã nhất trí tăng cường áp lực lên Triều Tiên sau khi nước này tiến hàng loạt các chương trình hạt nhân và tên lửa đạn đạo. Tại cuộc họp, ông Kimihiro Ishikane - Vụ trưởng Vụ Các vấn đề châu Á và châu Đại Dương của Bộ Ngoại giao Nhật Bản cho biết: “Chúng tôi đã nhất trí không thể dung thứ nếu Bắc Triều Tiên có động thái tiếp tục phát triển hạt nhân và tên lửa. Chúng tôi đồng ý sẽ kiên quyết hối thúc Bắc Triều Tiên dừng các hành động nhằm giải quyết vấn đề”[2]. Ngay sau đó, Hội đồng Bảo an cũng đã lên án mạnh mẽ bắc Triều Tiên vi phạm nghị quyết của Liên hợp quốc khi tiến hành vụ thử tên lửa mặc dù vụ thử này đã thất bại. Những hành động phóng thử nhiều lần của Bình Nhưỡng góp phần vào việc phát triển vũ khí hạt nhân và làm gia tăng căng thẳng trong khu vực, hành động này đã vi phạm nghiêm trọng những nghị quyết liên quan của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc. Những nhu cầu thiết yếu của người dân Bắc Triều Tiên vẫn chưa được đáp ứng, nhưng Chính phủ bắc Triều Tiên lại sử dụng nguồn tài nguyên để theo đuổi chương trình tên lửa đạn đạo. Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc cũng kêu gọi tất cả các nước thành viên áp dụng đầy đủ các biện pháp trừng phạt đối với Bắc Triều Tiên[3].

Ngày 4/6, Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Nakatani Gen cùng người đồng cấp Hàn Quốc, Mỹ là ông Han Min-koo và ông Ashton Carter đã có cuộc hội đàm về việc tiếp tục với những biện pháp trừng phạt cứng rắn đối với Bắc Triều Tiên, đặc biệt là sau khi nước này tuyên bố tại Đại hội Đảng Lao động Triều Tiên hồi tháng trước rằng sẽ không thay đổi trong việc theo đuổi chính sách phát triển kinh tế đi liền với phát triển năng lực hạt nhân. Cuộc gặp diễn ra bên lề Hội nghị thượng đỉnh An ninh châu Á 2016 (Đối thoại Shangri-La) đang diễn ra tại Singapore. Nhật Bản, Hàn Quốc và Mỹ đều ủng hộ việc gia tăng áp lực đối với bắc Triều Tiên và không chấp nhận khả năng nối lại các cuộc đàm phán đa phương cho đến khi Bình Nhưỡng thực hiện cam kết phi hạt nhân hóa [4].

Trước bối cảnh căng thẳng tại Bắc Triều Tiên chưa có dâu hiệu hạ nhiệt, trong cuộc họp song phương với Bộ trưởng Quốc phòng Hàn Quốc, Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Gen Nakatani cho biết Nhật Bản và Hàn Quốc nhất trí mở rộng hệ thống liên lạc khẩn cấp giữa hai bộ quốc phòng, trong đó có việc lập đường dây nóng trực tiếp giữa hai bộ trưởng. Phát biểu trước báo giới tại Đối thoại Shangri-La ở Singapore, Bộ trưởng Nakatani nói: “Điều đó có nghĩa là chúng tôi sẽ dùng điện thoại để liên lạc khẩn cấp khi xảy ra các tình trạng khẩn cấp liên quan tới an ninh như phóng tên lửa và hoạt động liên lạc cũng như phối hợp giữa các giới chức quốc phòng hai nước là cần thiết”. Theo ông Nakatani, đường dây điện thoại khẩn cấp như trên sẽ được mở rộng để bao gồm một đường dây liên lạc trực tiếp mới giữa các bộ trưởng quốc phòng hai nước. Ông cho biết Nhật Bản và Hàn Quốc sẽ tiếp tục đàm phán về vấn đề chia sẻ và bảo vệ thông tin nhạy cảm liên quan tới các chương trình tên lửa và hạt nhân của Bình Nhưỡng[5].

Vụ phóng tên lửa lần này của bắc Triều Tiên  đánh dấu lần thất bại thứ 4 liên tiếp của Bình Nhưỡng. Nó đã phần nào xoa dịu những lo ngại về khả năng quốc gia này đang tiến gần hơn tới việc phát triển thành công tên lửa có mang đầu đạn hạt nhân đủ sức tấn công các mục tiêu trên đất Mỹ. Tuy nhiên, một lần nữa những hành động khiêu khích của Bắc Triều Tiên làm gia tăng cẳng thẳng trong khu vực, là mối lo ngại cho an ninh khu vực trên toàn thế giới. Để cải thiện tình hình, hơn lúc nào hết các bên liên quan cần phải cùng tìm được tiếng nói chung để có thể gỡ bỏ chương trình hạt nhân vì một thế giới phi vũ khí hạt nhân, hòa bình, ổn định.

Trần Mỹ Hoa, Trung tâm Nghiên cứu Nhật Bản, Viện Nghiên cứu Đông Bắc Á

[1] Xung quanh vụ thử tên lửa thất bại của Triều Tiên

Tin tham khảo thế giới. TTXVN, ngày 02/06/2016. tr15; 16.

[2] N Korea's missile and nuclear projects unacceptable, Japan envoy says

http://www.japantoday.com/category/politics/view/n-koreas-missile-and-nuclear-projects-unacceptable-japan-envoy-says

[3] UNSC condemns N.Korea missile launches

http://newsonjapan.com/html/newsdesk/article/116492.php

[4] Japan, S. Korea, U.S. agree to continue tough stance against North Korea

http://www.japantimes.co.jp/news/2016/06/04/national/politics-diplomacy/japan-s-korea-u-s-agree-to-continue-tough-stance-against-north-korea/#.V1U3tTWLTIV

[5] Japan, South Korea to set up direct line between defense ministers

http://www.japantoday.com/category/politics/view/japan-south-korea-to-set-up-direct-line-between-defense-ministers