Tại Nhật Bản, chiến dịch vận động bầu cử Thượng viện lần thứ 24 chính thức đã bắt đầu từ ngày 22/6, hướng tới cuộc bỏ phiếu sẽ diễn ra vào ngày 10/7 tới đây. Các nhà lãnh đạo đang đi khắp nước để vận động cử tri ủng hộ. Sự tranh luận của các đảng xoay quanh ba vấn đề chính: Kinh tế - tài chính, Hiến pháp - đảm bảo an ninh và Năng lượng hạt nhân.  Có thể thấy chủ trương của một số đảng qua bảng dưới đây[1]. 

Quốc hội Nhật Bản bao gồm Hạ nghị viện và Thượng nghị viện. Hạ viện có quyền bổ nhiệm thủ tướng cũng như thông qua các ngân sách và hiệp định. Nhưng hai viện gần như có quyền như nhau trong xem xét các dự luật thông thường. Thượng nghị viện gồm 242 nghị sỹ được bầu với nhiệm kỳ 6 năm và 3 năm bầu lại một nửa. Lần bầu cử ngày 10/7 tới đây có 121 nghị sỹ  được bầu lại. Trong đó, 73 ghế được bầu tại khu vực bầu cử, 48 ghế được bầu theo tỷ lệ bầu cho mỗi đảng[2].

Các đảng và nhóm chính trị có ứng cử viên tham gia tranh cử tại các khu vực bầu cử 1 ghế gồm có: đảng Dân chủ Tự do, đảng Dân tiến, đảng Komeito, đảng Cộng sản Nhật Bản, đảng Hội Duy tân Osaka, đảng Dân chủ Xã hội, đảng Vì tấm lòng Nhật Bản, đảng Phục hưng Mới, đảng Nhật Bản Giảm thuế, đảng Thực hiện Hạnh phúc, đảng Tiếng nói Giận dữ của Người dân, nhóm Không ủng hộ Mọi chính đảng, các tổ chức khác và các ứng cử viên độc lập.

Các đảng và nhóm chính trị đang tranh cử các ghế bầu cử theo tỷ lệ bầu cho mỗi đảng, sắp xếp theo thứ tự đăng ký gồm: đảng Dân chủ Xã hội, đảng Tiếng nói Giận dữ của Người dân, đảng Hội Duy tân Osaka, đảng Komeito, đảng Cộng sản Nhật Bản, đảng Thực hiện Hạnh phúc, đảng Dân chủ Tự do, đảng Phục hưng Mới, đảng Vì tấm lòng Nhật Bản, đảng Cuộc sống Người dân, đảng Dân chủ, và nhóm Không ủng hộ Mọi chính đảng[3].

Số lượng ghế không phải bầu lại trong đợt này của liên minh cầm quyền giữa Tự do Dân chủ và Komeito là 76 ghế, nếu lần bầu cử này họ giành được 46 ghế thì sẽ duy trì được quá bán (122 ghế) trong Thượng viện. Nếu đảng Tự do dân chủ giành được 57 ghế, họ sẽ một mình chiếm quá bán số ghế sau 27 năm. Đối với Thủ tướng Abe, ranh giới để chiến thắng là 61 ghế, con số quá bán trong cuộc bầu lại lần này.

Theo điều 96 của Hiến Pháp Nhật Bản, để có thể sửa đổi Hiến pháp đòi hỏi phải có sự tán thành của đa số 2/3 ở cả Hạ viện và Thượng viện, cộng thêm đa số người dân tán thành qua trưng cầu dân ý quốc gia. Trong cuộc bầu Hạ viện diễn ra cuối năm 2014, liên minh cầm quyền giành được 326 ghế (nhiều hơn 2/3, tức 317 ghế) trong số 475 ghế của Hạ viện. Bởi vậy, để có thể sửa đổi Hiến pháp, Thủ tướng Abe cần giành được 2/3 số ghế (162 ghế) trong Thượng viện. Theo bình luận viên của NHK, ông Adachi Yoshimasa, nếu liên minh đảng lãnh đạo cùng với những đảng ủng hộ sửa đổi Hiến pháp như Hội duy tân Osaka, giành được 78 ghế thì phe muốn sửa đổi Hiến pháp sẽ vượt qua mốc 2/3 số ghế trong Thượng viện[4]. Mục tiêu của các đảng đối lập trong cuộc bầu cử Thượng viện tới đây là ngăn cản phe sửa đổi Hiến pháp chiếm 2/3 số ghế cũng như Liên minh đảng cầm quyền chiếm quá bán.

Phan Cao Nhật Anh, Trung tâm Nghiên cứu Nhật Bản, Viện Nghiên cứu Đông Bắc Á

[1] 2016年参議院議員選挙 与野党の主張

http://www.nippon.com/ja/features/h00142/

[2]2016年参議院議員選挙 与野党の主張

http://www.nippon.com/ja/features/h00142/

[3] Tin NHK ngày 22/6/2016

http://www3.nhk.or.jp/nhkworld/vi/

[4] 参議院選挙公示　勝敗ラインは

http://www.nhk.or.jp/kaisetsu-blog/300/247456.html