Tờ Yonhap (Hàn Quốc) dẫn nguồn tin Hội đồng tham mưu trưởng liên quân (JCS) của Hàn Quốc tuyên bố, ngày 9/7, bắc Triều Tiên đã thực hiện một vụ thử tên lửa đạn đạo từ tàu ngầm (SLBM) ở vùng biển ở phía Đông Nam của thành phố Sinpo, tỉnh Nam Hamgyong vào khoảng 11h30 (giờ địa phương). Tên lửa bay được vài km và dường như đã phát nổ ở độ cao khoảng 10km sau khi được phóng đi từ một chiếc tàu ngầm 2.000 tấn lớp Sinpo đang lặn  dưới nước. Tuy nhiên, vụ thử được cho là đã thất bại[1].

Vụ phóng tên lửa diễn ra chỉ 1 ngày sau khi vào ngày 8/7, Mỹ và Hàn Quốc vừa chính thức tuyên bố triển khai hệ thống phòng thủ tên lửa tầm cao giai đoạn cuối (THAAD) nhằm chống lại mối đe dọa tấn công từ bắc Triều Tiên. Và 2 ngày sau khi chính quyền Mỹ lần đầu tiên áp đặt trừng phạt trực tiếp đối với nhà lãnh đạo bắc Triều Tiên Kim Jong-un.

Seoul và Washington đã bắt đầu thảo luận dự án triển khai hệ thống lá chắn tên lửa THAAD từ tháng 2/2016, sau khi bắc Triều Tiên thử tên lửa tầm xa. Trong thông cáo chung, Bộ Quốc phòng Mỹ và Hàn Quốc giải thích, quyết định triển khai hệ thống lá chắn tên lửa, để có đủ khả năng phòng thủ “bảo đảm an ninh của Hàn Quốc và người dân nước này”. Theo phóng viên TTXVN tại Hong Kong, nhật báo Bình  quả ngày 8/7 cho hay toàn bộ chi phí do phía Mỹ đảm nhận, phía Hàn Quốc có trách nhiệm cung cấp mặt bằng và cơ sở hạ tầng. Thông cáo cho biết thêm hai nước đang ở giai đoạn cuối trong việc lựa chọn địa điểm, nhưng không nêu ra thời điển triển khai THAAD. Trong thời gian tới, Hàn Quốc và Mỹ sẽ bàn bạc và đưa ra quyết định cuối cùng về địa điểm bố trí THAAD[2]. Bắc Triều Tiên đã đưa ra cảnh báo “giáng trả” nếu Mỹ quyết định triển khai Hệ thống phòng thủ khu vực tầm cao giai đoạn cuối trên đất Hàn Quốc. Quân đội bắc Triều Tiên nói vụ tấn công sẽ xảy ra vào đúng thời điểm Mỹ, Hàn quyết định nơi đặt hệ thống THAAD. Thông tấn xã bắc Triều Tiên KCNA viết: “Quân đội của chúng ta đã sẵn sàng tấn công không thương xót nhằm vào kẻ thù và dìm chúng trong biển lửa ngay khi có mệnh lệnh”[3].

Trước đó, Chính phủ Mỹ ngày 6/7 lần đầu tiên đã đưa nhà lãnh đạo bắc Triều Tiên Kim Jong-un vào một danh sách trừng phạt với cáo buộc vi phạm nhân quyền. Các quan chức Mỹ cho biết ông Kim và 10 quan chức hàng đầu bắc Triều Tiên khác bị liệt vào danh sách đen về các hành vi giết người, cưỡng bức lao động và tra tấn tù nhân trong các trại tù chính trị. Họ còn bị cáo buộc kiểm duyệt phương tiện truyền thông, lĩnh vực học thuật và văn hóa, trong đó có việc bỏ tù người xem phim nước ngoài. Trợ lý Bộ trưởng Tài chính Mỹ phụ trách tình báo tài chính và chống khủng bố Adam Szubin cho biết dưới thời ông Kim Jong-un, chính phủ bắc Triều Tiên đã gây ra nhiều tội ác đối với hàng triệu người dân, bao gồm các vụ giết người ngoài vòng pháp luật, cưỡng bức lao động và tra tấn. Bộ Tài chính Mỹ nói rằng ông Kim là người phải chịu trách nhiệm trực tiếp vì lãnh đạo đất nước và phụ trách an ninh quốc gia. Chính phủ Mỹ cũng lần đầu tiên nêu tên các quan chức hàng đầu khác của Bình Nhưỡng trực tiếp tham gia vào hành vi vi phạm nhân quyền, trong đó có Choe Pu-il (Bộ trưởng An ninh Nhân dân), Ri Son-chol (một quan chức cấp cao trong Bộ An ninh Nhân dân) và Kang Song-nam (giám đốc một văn phòng Bộ An ninh Quốc gia). Các quan chức Mỹ cho biết một số biện pháp trừng phạt được áp đặt như đóng băng tài sản của các quan chức bắc Triều Tiên tại Mỹ và cấm cá nhân, tổ chức Mỹ giao dịch, làm ăn với những người này [4]. Ngay sau đó, ngày 7/7 Bình Nhưỡng đã cảnh báo rằng nước này đang lên kế hoạch đáp trả mạnh mẽ đối với Mỹ. Theo hãng thông tấn chính thức của Triều Tiên (KCNA), Bình Nhưỡng miêu tả hành động trừng phạt nhà lãnh đạo Kim Jong – un là một “tội ác ghê tởm”. Tuyên bố có đoạn: “…nước Mỹ dám nghi ngờ phẩm giá của nhà lãnh đạo tối cao (Triều Tiên), hành động giống như chú chó con không biết sợ con hổ…Đây là một hành động thù địch tồi tệ nhất và là lời tuyên chiến công khai đối với bắc Triều Tiên bởi nó đã vượt ra ngoài cả những bất đồng về vấn đề nhân quyền”. Mỹ đã phản ứng lại bằng cách kêu gọi Bình Nhưỡng kiềm chế đưa ra các tuyên bố và hành động có thể khiến căng thẳng trong khu vực gia tăng[5]. Ngày 11/7, bắc Triều Tiên tuyên bố sẽ cắt đứt  kênh liên lạc ngoại giao với Mỹ và hàm ý sẽ trừng phạt nghiêm khắc hơn đối với các tù nhân Mỹ đang bị giam giữ ở quốc gia Đông Bắc Á này nhằm trả đũa lệnh trừng phạt của Mỹ nhằm vào nhà lãnh đạo Kim Jong-un. Báo chí Bình Nhưỡng đã xác nhận việc Bộ Ngoại giao nước này đã thông báo với chính phủ Mỹ rằng, sẽ đình chỉ mọi liên lạc với Washington thông qua văn phòng của bắc Triều Tiên tại Liên Hợp Quốc ở New York[6].

Trước những hành động ngang nhiên của bắc Triều Tiên, Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc đã ngay lập tức lên án vụ phóng tên lửa, cho rằng đây là sự vi phạm trắng trợn lệnh cấm của Liên Hợp Quốc. Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe tuyên bố vụ phóng tên lửa đạn đạo từ tàu ngầm của Bình Nhưỡng là một thách thức rõ ràng các nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc. Ông Abe nói: Chúng tôi sẽ lên án mạnh mẽ vụ việc trên trước cộng đồng quốc tế. Thủ tướng Nhật Bản cũng cho rằng, vụ phóng tên lửa này không ảnh hưởng đáng kể tới an ninh quốc gia của Nhật Bản[7].

Bộ Ngoại giao Mỹ đã lên án vụ phóng một tên lửa đạn đạo này của bắc Triều Tiên, đồng thời cũng tuyên bố rằng vụ thử tên lửa này vi phạm các nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc. Trong một tuyên bố, Washington nêu rõ: “Chúng tôi kêu gọi bắc Triều Tiên hạn chế những hành động có nguy cơ làm leo thang căng thẳng trong khu vực mà thay vào đó có những bước đi cụ thể hướng tới thực thi những cam kết quốc tế”. Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết thêm, Mỹ đang theo dõi sát tình hình trong sự phối hợp chặt chẽ với các đồng minh và đối tác trong khu vực[8].

Vấn đề hạt nhân của bắc Triều Tiên là vấn đề rất phức tạp và đã kéo dài nhiều năm nhưng vẫn luôn là điểm nóng của thế giới. Đây là vấn đề có liên quan tới lợi ích của nhiều nước trong bàn cờ chiến lược ở Đông Bắc Á cũng như trên thế giới. Chính vì vậy, việc giải quyết vấn đề này không thể thực hiện trong một sớm một chiều. Không ai có thể đưa ra dự báo chính xác điều gì sẽ xảy ra trên bán đảo Triều Tiên; nhưng tình hình thực tế đang ngày càng diễn biến hết sức phức tạp, đặc biệt trước những hành động không ngừng thử tên lửa của Bình Nhưỡng đã làm gia tăng căng thẳng không chỉ với Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc mà với cả thế giới. Điều này đòi hỏi Liên hợp quốc cùng các quốc gia trên thế giới cần áp đặt các biện pháp trừng phạt mới và mạnh hơn nữa đối với bắc Triều Tiên nhằm ngăn chặn những tham vọng hạt nhân của quốc gia Đông Bắc Á này.

Trần Mỹ Hoa, Trung tâm Nghiên cứu Nhật Bản, Viện Nghiên cứu Đông Bắc Á

[1]; [8] Triều Tiên phóng tên lửa, Mỹ - Nhật - Hàn quan ngại

http://tgvn.com.vn/trie-u-tien-pho-ng-ten-lu-a-my-nha-t-ha-n-quan-nga-i-32473.html

[2] Xung quanh việc Mỹ – Hàn bố trí THAAD trên bán đảo Triều Tiên

TTXVN, Tin tham khảo thế giới, ngày 11/7/2016. Tr 10.

[3] Triều Tiên dọa tấn công hệ thống phòng thủ tên lửa Mỹ ở Hàn Quốc

http://vnexpress.net/tin-tuc/the-gioi/trieu-tien-doa-tan-cong-he-thong-phong-thu-ten-lua-my-o-han-quoc-3434056.html

[4] U.S. sanctions Kim for rights abuses, 10 Pyongyang officials who enforce devotion to him

http://www.japantimes.co.jp/news/2016/07/07/asia-pacific/politics-diplomacy-asia-pacific/u-s-sanctions-kim-rights-abuses-10-pyongyang-officials-enforce-devotion/#.V4X5w9KLTIV

[5] Triều Tiên nổi giận khi Kim Jong – un bị Mỹ liệt vào “danh sách đen”

TTXVN, Tin tham khảo thế giới, ngày 09/7/2016. Tr 10.

[6] North Korea vows to end diplomatic communication channel with U.S.

http://www.japantimes.co.jp/news/2016/07/11/asia-pacific/north-korea-vows-end-diplomatic-communication-channel-u-s/#.V4YL5NKLTIV

[7] Abe says N Korean missile launch should be strongly condemned

http://www.japantoday.com/category/politics/view/abe-says-n-korean-missile-launch-should-be-strongly-condemned