Thế giới gia tăng chi phí quốc phòng

Những phân tích thống kê của HIS Janes cho thấy các nước trên thế giới chi phí mạnh mẽ cho quốc phòng trong năm 2016 và tiếp tục có xu hướng gia tăng trong những năm tới. Năm 2016, chi tiêu cho vũ khí, trang thiết bị quân sự… trên toàn cầu tăng 1% lên 1,57 nghìn tỉ USD. Dự báo chi tiêu quân sự hàng năm của các nước châu Á – Thái Bình Dương sẽ chạm mốc 533 tỉ USD vào năm 2020. Đây là hệ quả của tăng trưởng kinh tế và căng thẳng gia tăng xung quanh vấn đề trên biển. Các dấu hiệu cho thấy các quốc gia tăng chi tiêu quân sự khi chuyển chiến lược từ bảo vệ lãnh thổ sang phô trương sức mạnh quân sự. Mỹ giữ vị trí số 1 với chi phí quốc phòng năm 2016 là 622,03 tỷ USD chiếm 40% tổng chí phí quốc phòng toàn thế giới. Trung Quốc đứng vị trí thứ 2 và dự đoán sẽ tiếp tục chi tiêu mạnh trong những năm tới và là nhân tố khiến các quốc gia trong khu vực gia tăng chi phí quốc phòng[1].

Hình 1: 10 quốc gia chi tiêu quốc phòng nhiều nhất năm 2016

Đơn vị: tỷ USD

Nguồn: IHS Janes

Nhật Bản tăng chi phí quốc phòng lên mức kỷ lục

Ngày 22/12, chính phủ Nhật Bản đã thông qua dự thảo ngân sách tài khóa năm 2017 cao nhất từ trước đến nay lên 97,45 nghìn tỉ yên. Trong đó, 32,47 nghìn tỷ yên (khoảng 1/3 ngân sách) dành cho chi tiêu phúc lợi xã hội. Đáng chú ý là chi phí dành cho quốc phòng lên 5,12 nghìn tỷ yên (43,6 tỷ USD), cao nhất từ trước đến nay[2]. Đây là năm thứ 5 liên tiếp Nhật Bản tăng chi phí quốc phòng.

Hình 2: Chi phí quốc phòng của Nhật Bản từ năm 2010 - 2017

Đơn vị: nghìn tỷ yên

Nguồn： Bộ phòng vệ Nhật Bản [3]

Chính phủ Nhật Bản giải thích rằng bối cảnh môi trường an ninh xung quanh Nhật Bản ngày càng bất ổn. Trung Quốc tăng cường sức mạnh trên biển, Bắc Triều Tiên tiếp tục bắn và thử nghiệm tên lửa. Đặc biệt, trong năm 2016, Bắc Triều Tiên đã bắn hơn 20 quả tên lửa đạn đạo và hai lần tiến hành vụ thử hạt nhân. Hơn nữa, tình hình Bắc Triều Tiên ngày càng khó nắm bắt các dấu hiệu như liên tục bắn tên lửa từ tàu ngầm, di chuyển bệ phóng tên lửa, gia tăng mối đe dọa. Từ cơ sở đó, trong ngân sách của Nhật Bản năm 2017 lần này dự kiến chú trọng tăng cường năng lực đối phó tên lửa.

Ngoài ra, trong dự thảo ngân sách quốc phòng năm 2017, Bộ phòng vệ Nhật Bản  có hướng tới xúc tiến thảo luận nhằm tăng cường hệ thống phòng thủ tên lửa tối tân của Mỹ (THAAD). Bộ Phòng vệ thành lập Ủy ban đánh giá và thảo luận về hiệu quả, sự cần thiết của THAAD, hệ thống phòng thủ tầm cao giai đoạn cuối. Nếu được trang bị hệ thống này, năng lực phòng thủ tên lửa của Nhật Bản tăng lên đáng kể. Bộ trưởng phòng vệ Tomomi Inada đang có ý định thị sát THAAD được bố trí tại căn cứ quân sự Mỹ ở Guam.

Đánh gia về động thái của Bộ phòng vệ, chuyên gia Masuda Tsuyoshi của đài NHK cho rằng THAAD sẽ tiêu những khoản chi phí lớn nhưng phải thấy rõ tình hình thực tế phức tạp đang gia tăng và chính phủ có xu hướng thiết lập hệ thống tên lửa này. Nhìn động thái của Bắc Triều Tiên và Trung Quốc, có thể thấy sự cần thiết tăng cường năng lực quốc phòng một cách tương thích. Tuy nhiên, chắc chắn không phải vì thế mà xem chi phí quốc phòng là lĩnh vực không được bàn tới, thậm chí phải tránh hồ đồ dẫn tới chạy đua vũ trang. Trang bị quốc phòng với chi phí lớn có thực sự hiệu quả cho sức mạnh kiểm soát. Liệu có sự nhất trí về hiệu quả đối với chi phí quốc phòng. Cần theo dõi những cuộc tranh luận giữa các đảng phái trong quốc hội vào năm tới[4].

Phan Cao Nhật Anh, Trung tâm nghiên cứu Nhật Bản, Viện nghiên cứu Đông Bắc Á

[1]Toàn cầu tăng chi phí quốc phòng

Báo Thế giới và Việt Nam, tr.10

[2]来年度予算案閣議決定 一般会計９７兆４５４７億円

http://www3.nhk.or.jp/news/html/20161222/k10010816101000.html?utm_int=news_contents_news-main_002

[3]我が国の防衛と予算（案）

http://www.mod.go.jp/j/yosan/yosan.html

[4]防衛費「過去最大」背景

http://www.nhk.or.jp/kaisetsu-blog/300/259491.html