Sau ngày 11/4 kỷ niệm 5 năm Kim Jong-un  nắm giữ quyền lực tối cao và ngày 15/4 kỷ niệm 105 năm ngày sinh cố chủ tịch Kim Nhật Thành, đến ngày 25/4 kỷ niệm 85 năm thành lập quân đội nhân dân Triều Tiên vừa qua, cộng đồng quốc tế lại đổ dồn sự chú ý xem Triều Tiên có hành động khiêu khích như bắn tên lửa hay thử nghiệm hạt nhân hay không. Năm ngoái, vào ngày sinh nhật cố chủ tịch Kim Nhật Thành 15/4, Triều Tiên lần đầu tiên bắn tên lửa đạn đạo tầm trung loại mới Musudan; tiếp đó ngày quốc khánh 9/9 tiến hành vụ thử nghiệm hạt nhân lần thứ 5. Lần này, dù Triều Tiên không thực hiện hành động khiêu khích nào, song những hình ảnh trong ngày kỉ niệm cho thấy hơn 300 khẩu pháo tầm xa xếp dài hàng cây số đồng loạt nhả đạn tiến hành tập trận với qui mô lớn nhất từ trước đến nay. Tình huống máy bay ném bom, tàu ngầm bắn ngư lôi cũng được diễn tập cũng có qui mô lớn nhất trong lịch sử. Sau đó, chủ tịch đảng Kim Jong-un phát biểu bày tỏ sự hài lòng việc thể hiện sức mạnh quân sự sẵn sàng đáp trả tàn nhẫn với kẻ thù[1].

Báo Lao động, cơ quan thông tấn của đảng lao động Triều Tiên dành một trang xã luận tự hào về sức mạnh tên lửa hạt nhân của Triều Tiên. Báo có đoạn viết giai đoạn Mỹ đơn phương đe dọa Triều Tiên bằng vũ khí hạt nhân đã kết thúc. Triều Tiên có sức mạnh và ý chí ứng phó với chiến tranh. Nếu Mỹ tiếp tục mù quáng có hành động thiển cận tấn công phủ đầu, Triều Tiên sẽ đáp trả tàn khốc không báo trước, dìm tổng hành dinh kẻ xâm lược trong biển lửa[2].

Rõ ràng việc nước này diễn tập pháo binh với qui mô lớn trong ngày kỷ niệm, cũng như những tuyên bố cứng rắn nhằm thể hiện với trong nước rằng họ có năng lực chiến đấu không sợ Mỹ. Điều này làm tình hình bán đảo Triều Tiên căng thẳng có nguy cơ xảy ra chiến tranh nếu hai bên không kiềm chế. Trước tình hình đó Nhật Bản một mặt tăng cường kiềm chế Triều Tiên, mặt khác thực hiện các biện pháp đảm bảo an toàn cho người dân nếu có tình hướng xấu xảy ra.

1. Tăng cường kiềm chế Triều Tiên

Xác nhận mức độ đe dọa mới của Triều Tiên

Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe đã nhiều lần bày tỏ quan ngại về mức độ nguy hiểm trong những hành động khiêu khích của Triều Tiên. Ngày 25/4, Nội các Nhật Bản công bố sách xanh ngoại giao đề cập về tình hình quốc tế, trong đó có động thái của Triều Tiên trong năm vừa qua. Sách viêt việc trong thời gian ngắn Triều Tiên liên tục thử nghiệm hạt nhân và bắn hơn 20 quả tên lửa đạn đạo với uy lực ngày càng tăng là mức đe dọa mới với Nhật Bản và cộng đồng quốc tế. Nhật Bản liên kết với các nước liên quan như Nga, Trung Quốc, Mỹ-Hàn, đồng thời mạnh mẽ yêu cầu Triều Tiên tuân thủ nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc tự kiềm chế những hành động khiêu khích[3].

Gia hạn lệnh trừng phạt đối với Bắc Triều Tiên

Trước những động thái khiêu khích của Bình Nhưỡng, Nhật Bản quyết định gia hạn lệnh cấm vận thương mại toàn diện đối với Triều Tiên, cũng như lệnh cấm cập cảng Nhật Bản đối với các tàu thuyền của Triều Tiên và các tàu thuyền từng cập cảng Triều Tiên thêm hai năm nữa. Hai lệnh trừng phạt này dự kiến hết hạn vào ngày 13/4. Chính phủ sẽ nỗ lực để đưa ra một nghị quyết toàn diện về các vấn đề  Triều Tiên, trong đó có việc phát triển hạt nhân và tên lửa, cũng như việc bắt cóc công dân Nhật Bản.

Sẵn sàng tập trận chung với Mỹ

Theo Bộ Phòng vệ Nhật Bản, lực lượng hải quân Nhật Bản chờ đợi hải đội tác chiến Carl Vison để tập trận chung trong vùng biển Nhật Bản. Theo tin NHK, chiều ngày 26/4, hai bên đã phối hợp dự định luyện tập chung nhưng do thời tiết xấu, cuộc diễn tập đã tạm thời dừng lại. Ngày 28/4, hai máy bay chiến đấu F15 xuất phát từ căn cứ quân sự Naha phối hợp với 2 máy bay FA18 thuộc hàng không mẫu hạm Carl Vinson tiến hành tập luyện chung tại Thái Bình Dương phía đông Okinawa. Có khả năng hai bên sẽ tiếp tục tập trận trong thời gian tới[4].

Việc Mỹ tập trận chung với lực lượng phòng vệ Nhật Bản khẳng định thể chế hợp tác an ninh Nhật-Mỹ đồng thời gửi thông điệp răn đe Triều Tiên từ bỏ phát triển vũ khí hạt nhân và tên lửa liên lục địa. Mục đích chính của hoạt động này nhằm mạnh mẽ kiềm chế hành động khiêu khích của Triều Tiên.

2. Triển khai các biện pháp cảnh báo người dân

Cảnh báo tên lửa từ Triều Tiên

Theo văn phòng Nội các chính phủ, dự đoán trường hợp tên lửa từ Triều Tiên bắn rơi xuống lãnh thổ hoặc bay qua vùng trời Nhật Bản, chính phủ truyền đạt thông tin khẩn cấp qua mạng thông tin khẩn cấp và hệ thống thông tin tạm thời toàn quốc.

Trong đó hệ thống thông tin tạm thời trên toàn quốc là thông tin cảnh báo sử dụng vệ tinh, hệ thống thông báo phòng nạn không dây sẽ tự khởi động truyền thông tin qua loa phát thanh, phát trên truyền hình hoặc gửi tin nhắn qua điện thoại di động.

Ngoài ra, hệ thống mạng lưới thông tin khẩn cấp truyền thông tin đến người dân qua các cơ quan truyền thông, vô tuyến, hệ thống tin nhắn.

Những thông tin khẩn cấp này trước hết là về việc bắn tên lửa, tiếp đó là dự đoán khả năng tên lửa rơi xuống lãnh thổ hoặc bay qua vùng trời Nhật Bản, đồng thời kêu gọi người dân ẩn nấp trong các phòng tránh nạn[5].

Hướng dẫn người dân hành động khi tên lửa đạn đạo rơi xuống Nhật Bản

Nhật Bản đã thành lập trang web bảo vệ người dân khi có những sự cố xảy ra như bị tên lửa tấn công hoặc rơi xuống lãnh thổ. Một năm trước đây, lượng truy cập trang web này mỗi tháng khoảng 100.000 lượt, nhưng sau đó tăng dần, và chỉ trong tháng 4, tính đến ngày 23 đã có 5.700.000 lượt truy cập. Trang web này có thể nghe âm thanh báo động đặc biệt thông báo bị tấn công vũ lực, và kêu gọi người dân những hành động nên thực hiện khi tên lửa đạn đạo rơi. Ví dụ như ba phản ứng cần làm sau:

- Cố gắng nấp trong các tòa nhà kiên cố hoặc khu phố dưới lòng đất

- Trường hợp không có các tòa nhà kiên cố, nên nấp sau các vật che chắn, nếu đang ở trên mặt đất nên ôm đầu bảo vệ.

- Tránh xa cửa sổ bởi kính vỡ có thể gây thương tích, cố gắng di chuyển vào các phòng không có cửa sổ[6].

Liên quan đến sự an toàn của công dân Nhật Bản, Thủ tướng Shinzo Abe  đã yêu cầu Mỹ giúp sơ tán công dân Nhật Bản bị bắt cóc ở Triều Tiên trong tình huống khẩn cấp. Đây là nhóm công dân Nhật Bản bị các điệp viên Triều Tiên bắt cóc trong những năm 1970 và 1980. Đến nay, Triều Tiên đã cho phép 5 người trở về Nhật Bản. Chính phủ Nhật Bản cho biết số phận của ít nhất 12 người bị bắt cóc vẫn chưa rõ.

Phan Cao Nhật Anh, Trung tâm Nghiên cứu Nhật Bản, Viện Nghiên cứu Đông Bắc Á

[1]北朝鮮 軍創設以来 最大規模の攻撃訓練行ったと発表

https://www3.nhk.or.jp/news/html/20170426/k10010961561000.html?utm_int=word_contents_list-items_004&word_result=%E5%8C%97%E6%9C%9D%E9%AE%AE%E6%83%85%E5%8B%A2

[2]北朝鮮国営メディア「懲罰の先制攻撃を加える」と威嚇・けん制

http://www3.nhk.or.jp/news/html/20170425/k10010960401000.html?utm_int=word_contents_list-items_018&word_result=%E5%8C%97%E6%9C%9D%E9%AE%AE%E6%83%85%E5%8B%A2

[3]ことしの外交青書 北朝鮮は「新たな段階の脅威」

https://www3.nhk.or.jp/news/html/20170425/k10010960231000.html?utm_int=word_contents_list-items_020&word_result=%E5%8C%97%E6%9C%9D%E9%AE%AE%E6%83%85%E5%8B%A2

[4]米空母の艦載機と自衛隊機が共同訓練 沖縄東の太平洋上空

https://www3.nhk.or.jp/news/html/20170428/k10010964771000.html?utm_int=word_contents_list-items_033&word_result=%E5%8C%97%E6%9C%9D%E9%AE%AE%E6%83%85%E5%8B%A2

[5]ミサイル飛来 どう伝える？

https://www3.nhk.or.jp/news/special/northkorea_provocation/?utm_int=news_contents_news-closeup_001

[6]ミサイル落下で取るべき行動は 内閣官房のサイト アクセス急増

http://www3.nhk.or.jp/news/html/20170425/k10010960621000.html?utm_int=word_contents_list-items_013&word_result=%E5%8C%97%E6%9C%9D%E9%AE%AE%E6%83%85%E5%8B%A2