Ngày 28/7, Bộ trưởng Phòng vệ Nhật Bản Inada Tomomi đã từ chức sau các vụ bê bối trong thời gian vừa qua. Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe thông báo chấp nhận quyết định từ chức của Bộ trưởng Phòng vệ Inada Tomomi, và cho biết cần nghiêm túc nhìn nhận những chỉ trích mạnh mẽ của công chúng đối với các bộ trưởng mà ông bổ nhiệm, đồng thời chân thành xin lỗi người dân. Ngoại trưởng Kishida Fumio sẽ kiêm chức Bộ trưởng Phòng vệ thay bà Inada cho tới khi diễn ra cuộc cải tổ nội các vào đầu tháng 8 tới[1].

Trong thời gian diễn ra tranh cử Hội đồng nhân dân Tokyo, bà Inada vận động các cử tri bỏ phiếu cho một ứng cử viên của Đảng Dân chủ Tự do (LDP). Bà nói lời kêu gọi này là của "Bộ Phòng vệ, Bộ trưởng Phòng vệ và của Đảng Dân chủ Tự do". Sau đó, bà Inada đã rút lại phát biểu trên, thừa nhận rằng có thể phát biểu đã bị hiểu nhầm. Tuy nhiên, Luật của Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản cấm nhân viên của Bộ này có các hoạt động liên quan đến chính trị nên các đảng đối lập bám vào cớ này để yêu cầu bà Inada từ chức. Các đảng đối lập nhân cơ hội này lên án mạnh mẽ, yêu cầu bà Inada từ chức ngay lập tức, và sau đó, đảng Tự do Dân chủ đã thất bại nặng nề trong cuộc bầu cử khi chỉ giành được 23 trên tổng số 127 ghế tại Hội đồng Thủ đô Tokyo.

Ngoài ra, Bộ trưởng Phòng vệ Nhật Bản Inada Tomomi còn bị cáo buộc rằng bà đồng ý che giấu sự thực là sở chỉ huy của Lực lượng Phòng vệ Trên bộ (GSDF) lưu giữ các hồ sơ liên quan đến hoạt động gìn giữ hòa bình ở Nam Sudan. Vụ bê bối trên liên quan đến các tài liệu ghi chép của đơn vị gìn giữ hòa bình thuộc Lực lượng Phòng vệ Trên bộ hoạt động tại Juba, thủ đô của Nam Sudan, vào thời gian nổ ra các cuộc giao tranh dữ dội hồi tháng 7 năm 2016. Ban đầu, Bộ Phòng vệ cho biết các ghi chép tại Nam Sudan đã bị hủy. Nhưng tháng Ba vừa qua, người ta phát hiện Lực lượng Phòng vệ Trên bộ giữ các ghi chép này. Điều tra cho thấy dù bà Inada không phê chuẩn việc lưu giữ các ghi chép nhưng không thể bác bỏ khả năng bà đã được biết về sự tồn tại của các ghi chép này[2].

Việc từ chức của bà Inada Tomomi thu hút sự chú ý của truyền thông các nước trong khu vực. Báo chí Trung Quốc và Hàn Quốc đánh giá bà Inada là chính khách cực hữu khi bà có lập trường cứng rắn và từng đến đền Yasukuni trên cương vị Bộ trưởng Phòng vệ. Nữ Bộ trưởng Phòng vệ vừa từ chức từng có kế hoạch đến thăm Việt Nam trong năm 2017 này. Bà là nhân vật thứ 6 trong Nội các từ chức kể từ khi Thủ tướng Shinzo Abe trở lại cầm quyền thứ hai vào cuối năm 2012. Trước bà Inada, tháng 4 năm 2017, Bộ trưởng Bộ tái thiết Imamura Masayoshi buộc rời khỏi chức vụ vì có phát ngôn rằng may mắn là thảm họa động đất và sóng thần hồi năm 2011 đã xảy ra ở khu vực Đông Bắc chứ không phải ở khu vực Tokyo. Thực tế, Thủ tướng Abe đã có ý định thay thế bà Inada trong cuộc cải tổ Nội các tới đây, song có lẽ để giảm nhẹ sự tác động xấu đến chính quyền hiện tại, không thể để muộn hơn việc bà Inada thôi chức[3].

Bà Inada từ chức trong bối cảnh môi trường an ninh xung quanh Nhật Bản đang gia tăng bất ổn. Triều Tiên vừa thử nghiệm thành công tên lửa đạn đạo xuyên lục địa ICBM lần thứ 2 chỉ trong vòng một tháng qua. Ngày 29/7, Triều Tiên bắn tên lửa đạn đạo xuyên lục địa thứ 2 từ bãi phóng Mupyong-ri thuộc tỉnh nội địa Jagang, bay khoảng 1.000 km về phía Đông Bắc và rơi xuống vùng đặc quyền kinh tế của Nhật Bản, cách đảo Okushiri thuộc tỉnh cực Bắc Hokkaido khoảng 150 km về phía Tây Bắc. So với lần bắn ngày 4/7, tên lửa lần này đạt độ cao 3724,9km, cao hơn 923km và thời gian bay cũng dài hơn 8 phút lên 47 phút 12 giây. Để thể hiện sức mạnh tên lửa có thể vươn tới Mỹ, không loại trừ khả năng lần tới Triều Tiên sẽ bắn tên lửa qua vùng trời Nhật Bản hướng tới Thái Bình Dương[4]. Tình hình này khiến trọng trách của Bộ phòng vệ thêm phần nặng nề trong việc đảm bảo an ninh cho đất nước và người dân Nhật Bản. Tuy nhiên, có phần đáng tiếc khi những bê bối của bà Inada xảy ra, gây ảnh hưởng đến lòng tin của người dân lại xuất hiện từ những việc khá tách biệt với nhiệm vụ chính của Bộ phòng vệ.

Phan Cao Nhật Anh, Trung tâm Nghiên cứu Nhật Bản, Viện nghiên cứu Đông Bắc Á

[1]首相 稲田防衛相の辞表受理 岸田外相が兼務

http://www3.nhk.or.jp/news/html/20170728/k10011078041000.html?utm_int=news-politics_contents_list-items_013

[2]特別防衛監察「日報非公表 稲田防衛相の了承事実なし」

http://www3.nhk.or.jp/news/html/20170728/k10011078001000.html?utm_int=news-politics_contents_list-items_036

[3]稲田防衛相、日報で引責辞任＝首相「国民におわび」−改造まで外相が兼務

http://www.nippon.com/ja/behind/l10410/

[4]北朝鮮「ＩＣＢＭ ２回目の発射実験に成功」http://www3.nhk.or.jp/news/html/20170729/k10011079671000.html?utm_int=word_contents_list-items_005&word_result=%E5%8C%97%E6%9C%9D%E9%AE%AE%20%E5%BC%BE%E9%81%93%E3%83%9F%E3%82%B5%E3%82%A4%E3%83%AB