Triều Tiên tiếp tục triển khai chương trình hạt nhân và tên lửa

Triều Tiên tiếp tục triển khai chương trình hạt nhân và tên lửa, đặt ra thách thức an ninh, ngoại giao đối với cộng đồng quốc tế. Nhìn lại hơn 30 năm phát triển chương trình tên lửa, hạt nhân có thể thấy so với thời Kim Nhật Thành và Kim Jong-il, triều đại Kim Jong-un (bắt đầu trở thành lãnh tụ tối cao từ ngày 11/4/2012) có sự phát triển hơn hẳn cả về số lượng và chất lượng.

Đến nay, Triều Tiên đã tiến hành 5 vụ thử hạt nhân tại Punggye-ri, khu vực thử hạt nhân dưới lòng đất phía Đông Bắc. Các vụ thử này bắt đầu từ năm 2006 và liên tục tăng cường sức mạnh trong những năm vừa qua (xem hình 1). Chỉ riêng dưới thời Kim Jong-un là 3 vụ thử hạt nhân.

Về tên lửa, dưới thời Kim Jong-un, tần suất bắn tăng dần từng năm theo cấp số cộng (xem hình 2).

Thời Kim Nhật Thành (1984-1994) 10 năm bắn 13 quả tên lửa: Năm 1984 bắn 7 quả; Năm 1990-1993 bắn 6 quả.

Thời Kim Jong-il (1994-2011) 17 năm bắn 31 quả tên lửa: Năm 1998 bắn 1 quả; Năm 2003-2007 bắn 15 quả và năm 2009 bắn 15 quả.

Thời Kim Jong-un (từ năm 2011) tính đến 15/8/2017, khoảng 6 năm bắn 86 quả tên lửa.

Không chỉ tăng về số lượng, Triều Tiên cải thiện động cơ, nhiên liệu và nhờ đó bắn tên lửa xa hơn, đồng thời đa dạng hóa sức mạnh tên lửa như kỹ thuật sử dụng bệ phóng di động có thể bắn tên lửa ở bất kỳ đâu, nâng cao năng lực bắn chính xác mục tiêu (xem hình 3).

Vào đúng quốc khánh Mỹ ngày 4/7, Triều Tiên đã phóng thử thành công tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM) đe dọa khả năng tấn công lãnh thổ của chính quyền Donal Trump. Tiếp đó, ngày 28/7 Triều Tiên bắn tên lửa đạn đạo xuyên lục địa với tầm bắn 10.400km, có thể vươn tới NewYork (Mỹ). Vụ thử tên lửa này diễn ra lúc nửa đêm, từ làng nội địa Mupyong-ri, cả thời điểm và địa điểm đều không giống bình thường. Dường như Triều Tiên muốn cho cả thế giới thấy rằng họ có thể phóng tên lửa bất cứ lúc nào, nơi nào họ muốn. Ngoài ra, Triều Tiên chọn phóng tên lửa vào ban đêm để các máy quay của thế giới có thể ghi lại hình ảnh tên lửa cháy bùng thành quả cầu lửa và cứ thế nguyên vẹn rơi xuống Biển Nhật Bản. Triều Tiên muốn thế giới thấy rằng họ đã đạt tới công nghệ bọc đầu đạn. Những động thái này của Triều Tiên làm tăng mức đe dọa Triều Tiên đối với Mỹ và đồng minh trong khu vực.

Không chỉ vậy, đầu tháng 8, Triều Tiên công bố cụ thể kế hoạch lực lượng quân sự chiến lược của Triều Tiên với khả năng sử dụng tên lửa đạn đạo sẽ bắn tên lửa Hwasong-12 nhằm vào đảo Guam và coi đây là tín hiệu cảnh báo nghiêm khắc với Mỹ. Theo đó, Triều Tiên bắn đồng thời 4 quả tên lửa Hwasong-12 bay qua các tỉnh Shimane, Hiroshima và Kochi của Nhật Bản rồi rơi xuống vùng biển cách đảo Guam 30-40 km. Tên lửa sẽ bay quãng đường 3356,7 km trong 1.065 giây. Kế hoạch được hoàn thiện vào giữa tháng 8 và lực lượng quân sự Triều Tiên sẽ chờ lệnh từ nhà lãnh đạo Kim Jong-un.

Tăng cường sức mạnh phòng vệ

Nhật Bản tỏ ra quan ngại về mức độ nguy hiểm trong những hành động khiêu khích của Triều Tiên. Sách xanh ngoại giao do Nội các Nhật Bản công bố ngày 25/4 xem động thái của Triều Tiên trong thời gian qua là mức đe dọa mới với Nhật Bản và cộng đồng quốc tế[1]. Tiếp đó, Sách Trắng Phòng vệ năm 2017 cũng miêu tả Triều Tiên có những tiến bộ đáng kể trong phát triển vũ khí hạt nhân tới mức có khả năng chế tạo đầu đạn thu nhỏ. Việc Triều Tiên phát triển hạt nhân và tên lửa, cũng như những tiến triển trong khả năng điều khiển tên lửa của nước này, là "mối đe dọa ở mức độ mới".

Trước kế hoạch bắn các tên lửa đạn đạo bay qua 3 tỉnh Shimane, Hiroshima và Kochi của Nhật Bản, nhằm vào đảo Guam, các đơn vị của Lực lượng Phòng vệ trên không của Nhật Bản phụ trách hệ thống đánh chặn PAC3 đã có mặt tại 3 tỉnh trên và gần tỉnh Ehime. Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản tăng cường theo dõi các động thái của Triều Tiên 24/24 giờ, đồng thời điều 1 tàu khu trục ra Biển Nhật Bản. Đây là tàu được trang bị hệ thống ra-đa Aegis tiên tiến để theo dõi đường bay của tên lửa đạn đạo.

Đối phó với tên lửa đạn đạo hướng tới Nhật Bản, tên lửa SM3 trên tàu khu trục sẽ đánh chặn ngoài tầng khí quyển, nếu trượt tên lửa PAC3 bố trí trên bộ sẽ tiến hành đánh chặn ở tầm cách mặt đất trên 10 km, tạo nên lớp phòng thủ hai tầng. Tuy nhiên, trường hợp nhiều tên lửa được bắn đồng thời hay tên lửa bắn ở độ cao hơn thông thường (quỹ đạo “lofted”), việc đánh chặn khó khăn hơn rất nhiều. Bộ Phòng vệ Nhật Bản đang nghiên cứu triển khai hệ thống tên lửa mới tăng cường khả năng đánh chặn tên lửa.

Hiện nay, Nhật-Mỹ đang cùng nghiên cứu triển khai hệ thống tên lửa đánh chặn SM3 Block II A. Độ cao nhất của tên lửa khoảng 1000 km gấp 2 lần so với SM3, được kỳ vọng có thể đánh chặn tên lửa bắn theo quỹ đạo “lofted”.

Nhật Bản đang định trang bị hệ thống THAAD trên bộ. Đây là hệ thống đánh chặn tên lửa mới của Mỹ có thể đánh chặn tầm cao hơn so với PAC3. Hệ thống này có khả năng bù đắp lỗ hổng trong khoảng giữa phạm vi đánh chặn của SM3 và PAC, tạo nên tuyến phòng vệ nhiều tầng. Bằng 6 hệ thống này có thể bảo đảm an toàn cho toàn bộ lãnh thổ Nhật Bản.

Ngoài ra, Nhật Bản cũng đáng tính tới việc sử dụng hệ thống Aegis Ashore trên bộ, hệ thống tên lửa đánh chặn của Mỹ sở hữu sức mạnh giống với Agesis tàu khu trục. Loại hình này có thể bắn SM3 và SM3 Block II A đang triển khai, từ mặt đất có thể đánh chặn tên lửa đạn đạo ở ngoài tầng khí quyển. Với 2 hệ thống này có thể phòng vệ toàn lãnh thổ Nhật Bản[2].

Đồng thời, Nhật Bản phối hợp chặt chẽ với Mỹ, gây áp lực mạnh mẽ với Triều Tiên. Tháng 3 năm 2016, Luật an ninh mới của Nhật Bản chính thức có hiệu lực, cho phép mở rộng vai trò của Lực lượng phòng vệ Nhật Bản (SDF) ở nước ngoài và thực thi một cách hạn chế quyền phòng vệ tập thể hoặc hỗ trợ Mỹ và các nước đồng minh khác bị tấn công vũ trang, ngay cả khi Nhật Bản không bị tấn công.

Cuối năm 2016, chính phủ Nhật Bản xác định phương châm sử dụng vũ khí để phòng vệ, cho phép Lực lượng phòng vệ trong “tình hình khó khăn chưa kịp tấn công bằng vũ lực” có thể sử dụng vũ khí để bảo vệ lực lượng quân đội khác như quân đội Mỹ. Chính phủ Nhật Bản cũng quyết định từ mùa hè năm 2017 ngày thường cũng thực hiện nhiệm vụ bảo vệ tàu chiến Mỹ. Ngày 1/5/2017, SDF cử tàu sân bay trực thăng JDS Izumo (DDH-183) hộ tống tàu cho quân đội Mỹ, và đối tượng tiếp viện của tàu khu trục này là nhóm tàu sân bay USS Carl Vinson (CVN-70) đang tập trận chung với hải quân Hàn Quốc ở vùng biển phía đông bán đảo Triều Tiên[3]. Trước đó, máy bay chiến đấu Nhật Bản phối hợp với hàng không mẫu hạm Carl Vinson Mỹ tiến hành tập luyện chung tại Thái Bình Dương phía đông Okinawa[4].

Mới đây, hãng thông tấn Triều Tiên KCNA đưa tin nhà lãnh đạo Kim Jong-un hoãn kế hoạch tấn công Guam bằng tên lửa, "chờ xem thêm" các hành động của Mỹ trước khi có quyết định "quan trọng". Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson cũng tuyên bố Mỹ tiếp tục muốn đối thoại với Triều Tiên. Tình hình dường như sẽ hạ nhiệt, song Nhật Bản vẫn phải luôn sẵn sàng cho khả năng xấu nhất có thể xảy ra.

Phan Cao Nhật Anh, Trung tâm Nghiên cứu Nhật Bản, Viện Nghiên cứu Đông Bắc Á

[1]ことしの外交青書 北朝鮮は「新たな段階の脅威」

https://www3.nhk.or.jp/news/html/20170425/k10010960231000.html?utm_int=word_contents_list-items_020&word_result=%E5%8C%97%E6%9C%9D%E9%AE%AE%E6%83%85%E5%8B%A2

[2]緊迫 北朝鮮情勢

https://www3.nhk.or.jp/news/special/northkorea_provocation/?utm_int=news_contents_news-closeup_004

[3]Thông tấn xã Việt Nam, Bóng ma chiến tranh trên bán đảo Triều tiên, tr.227

[4]米空母の艦載機と自衛隊機が共同訓練 沖縄東の太平洋上空

https://www3.nhk.or.jp/news/html/20170428/k10010964771000.html?utm_int=word_contents_list-items_033&word_result=%E5%8C%97%E6%9C%9D%E9%AE%AE%E6%83%85%E5%8B%A2