Theo dữ liệu của Chính phủ công bố ngày 14/8 vừa qua cho thấy, trong quý 2 năm 2017 nền kinh tế Nhật Bản đã tăng trưởng với tốc độ nhanh nhất trong vòng hơn hai năm qua khi cả chi tiêu tiêu dùng và chi tiêu vốn đã đạt mức tăng nhanh nhất trong vòng hơn 3 năm. Tổng sản phẩm quốc nội tăng 4,0% trong giai đoạn tháng 4 - tháng 6, cao hơn dự báo tăng trưởng trung bình 2,5% hàng năm và đạt mức tăng lớn nhất theo quý kể từ cuối tháng 3 năm 2015. So với quý trước, nền kinh tế tăng trưởng 1,0%, trong khi dự báo tăng trưởng trung bình là 0,6%. GDP hàng năm của quý trước tăng 1,5%, trong khi GDP thực tế theo quý đã tăng 0,4% so với dự báo là 0,3%. Tăng trưởng kinh tế được dự báo ​​sẽ tiếp tục trong những quý tới. Điều này khiến Ngân hàng trung ương Nhật Bản hy vọng rằng thị trường lao động đang gặp khó khăn này sẽ bắt đầu tăng chi tiêu tiêu dùng [1].

Ông Hidenobu Tokuda, nhà kinh tế học cao cấp của Viện Nghiên cứu Mizuho, ​​cho biết: “Động lực của cả chi tiêu tiêu dùng và chi tiêu vốn đã hồi phục khá tốt trong quý hai vừa qua, và đó là lý do tại sao nhu cầu trong nước tăng mạnh. Tốc độ tăng trưởng có thể chưa mạnh nhưng đang ở trạng thái phục hồi. Đây là một sự phát triển tích cực đối với lạm phát”[2].

Tính đến giai đoạn tháng 4 - tháng 6, nền kinh tế Nhật Bản đã tăng trưởng sáu quý liên tiếp. Lần cuối cùng nền kinh tế có sáu quý liên tục tăng trưởng là từ giai đoạn tháng 1 - tháng 3 năm 2005 cho đến tháng 4 - tháng 6 năm 2006. Tiêu dùng cá nhân, chiếm khoảng 2/3 GDP, tăng 0,9% so với quý trước, cao hơn dự báo trung bình là 0,5%. Con số này đã đánh dấu sự tăng trưởng nhanh nhất trong hơn ba năm qua vì các nhà bán hàng đã tung ra những hàng hoá lâu bền như ô tô và đồ gia dụng. Bên cạnh đó, người tiêu dùng cũng dành nhiều tiền hơn cho hoạt động ăn uống bên ngoài. Đây là những dấu hiệu đáng khích lệ mà chi tiêu tiêu dùng không còn là điểm yếu trong triển vọng kinh tế. Trong quý 2 vừa qua, chi tiêu vốn tăng 2,4% so với quý trước, gấp đôi ước tính trung bình là tăng 1,2%. Đây là con số tăng trưởng nhanh nhất trong lĩnh vực đầu tư thương mại kể từ quý 1 năm 2014 khi các công ty chi nhiều hơn cho phần mềm và thiết bị xây dựng.

Mặc dù xuất khẩu giảm 0,5%, lần giảm đầu tiên trong bốn quý do hàng xuất khẩu sang Châu Á giảm, số liệu tổng thể về GDP đã cho thấy nhu cầu trong nước là động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng, sự phát triển tích cực cho nền kinh tế dựa vào thương mại. Nhu cầu mạnh mẽ ở nước ngoài đã góp phần thúc đẩy nền kinh tế Nhật Bản trong những quý gần đây. Trong khi đó nhập khẩu tăng 1,4% do phần lớn là tăng nhập khẩu dầu thô và năng lượng. Đầu tư công tăng 5,1% nhờ các biện pháp kích thích của chính phủ đưa ra từ năm ngoái, trong khi đầu tư nhà ở tăng 1,5%. Sự già hóa nhanh chóng của dân số Nhật Bản đã làm cho người tiêu dùng thận trọng với an sinh xã hội trong tương lai trong khi các công ty vẫn không muốn tăng chi tiêu vốn khi đối mặt với thị trường trong nước đang bị thu hẹp [3].

Bộ trưởng Tái thiết Kinh tế Toshimitsu Motegi đã khá thận trọng khi nói đến triển vọng của nhu cầu trong nước và cam kết thực hiện nhiều chính sách nhằm củng cố nền kinh tế. Phát biểu trước các phóng viên, Bộ trưởng Motegi cho biết “nếu bạn hỏi tôi liệu tiêu dùng tư nhân có hồi phục hoàn toàn hay không, tôi sẽ nói rằng nó vẫn thiếu sức mạnh ở một số lĩnh vực”. “Chúng tôi sẽ đảm bảo rằng nhu cầu trong nước vẫn tiếp tục được phục hồi. Điều cần thiết là những cải cách ở phía cung cấp. Chúng tôi sẽ tập trung nỗ lực vào đầu tư nguồn nhân lực, cải tiến năng suất và các chiến lược tăng trưởng mới”[4].

Mặc dù nền kinh tế Nhật Bản đã có bước phát triển nhanh hơn dự báo trong quý 2 vừa qua, tuy nhiên tốc độ tăng trưởng này có được tiếp tục trong dài hạn hay không còn tùy thuộc vào rất nhiều yếu tố, chẳng hạn như chính sách kích thích kinh tế của Chính phủ, nhu cầu tiêu dùng trong nước, nhu cầu bên ngoài…GDP của Nhật Bản sẽ tăng trưởng như thế nào sẽ được trả lời trong thời gian tới.

Hà Hậu, Viện Nghiên cứu Đông Bắc Á

[1] Japan's GDP in April-June on track for 2.6% annual pace

https://asia.nikkei.com/Politics-Economy/Economy/Japan-s-GDP-in-April-June-on-track-for-2.6-annual-pace

[2] Japan’s April-June GDP jumped annualized 4% on consumption, capital expenditures

https://www.japantimes.co.jp/news/2017/08/14/business/economy-business/japans-april-june-gdp-jumped-annualized-4-consumption-capital-expenditures/#.WZQEgjyg8rg

[3] Japan's economic growth accelerates on robust consumption

https://mainichi.jp/english/articles/20170814/p2g/00m/0bu/013000c

[4] Japan’s April-June GDP jumped annualized 4% on consumption, capital expenditures

https://www.japantimes.co.jp/news/2017/08/14/business/economy-business/japans-april-june-gdp-jumped-annualized-4-consumption-capital-expenditures/#.WZQEgjyg8rg