Nằm trong chương trình sinh hoạt khoa học định kỳ của Viện Nghiên cứu Đông Bắc Á, trong tháng 6 và tháng 7 năm 2020, tại Viện Nghiên cứu Đông Bắc Á, các cán bộ Trung tâm Nghiên cứu Nhật Bản đã trình bày các báo cáo khoa học là một số kết quả nghiên cứu của Đề tài khoa học cấp cơ sở năm 2020. Các buổi báo cáo khoa học đều có sự có mặt đông đủ cán bộ, viên chức Viện Nghiên cứu Đông Bắc Á.

Ngày 12/6/2020, TS Đỗ Thị Ánh trình bày báo cáo khoa học nhan đề “Liên kết kinh tế Đông Á: Thực trạng và vấn đề đặt ra hiện nay”. Mối quan hệ phức tạp, đan xen giữa các “nước lớn” Đông Á chính là một tồn tại và trở ngại không nhỏ,  có thể tác động tiêu cực, hạn chế sự tiến triển của liên kết kinh tế khu vực cũng như sự ổn định và phát triển của các quốc gia trong khu vực. Trong bối cảnh như vậy, việc xác định rõ vai trò của quốc gia hạt nhân có tầm ảnh hưởng lớn và mang tính chất quyết định đối với tiến trình liên kết kinh tế khu vực là một trong những yêu cầu quan trọng. Thông qua việc tìm hiểu để có thể nắm rõ bản chất sự việc và những vấn đề liên quan, từ đó có thể rút ra những nhận định chính xác, đưa ra những kiến nghị hợp lý và khả thi giúp Việt Nam không chỉ hội nhập tích cực, hiệu quả hơn vào nền kinh tế khu vực mà còn đảm bảo tốt quyền tự chủ, tiếp tục đẩy mạnh mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Tiến sĩ Đỗ Ánh báo cáo

Ngày 26/6/2020, ThS Nguyễn Ngọc Phương Trang trình bày báo cáo khoa học với nhan đề “Giáo phái Aum Shinri Kyo ở Nhật Bản”. Giáo phái Aum Shinri Kyo với giáo lý tổng hợp dựa trên cơ sở của Phật giáo, Hindu giáo… ban đầu đã thu hút được lượng lớn tín đồ và gây dựng được cơ sở ở cả nước ngoài. Song với tư tưởng giáo lý chứa đựng sự cực đoan, dần dần giáo phái này đã đi tới con đường gây tội ác. Đỉnh điểm là vụ khủng bố bằng khí độc Sarin ở hệ thống tàu điện ngầm Tokyo năm 1995, là một tiếng chuông báo động về tình hình tôn giáo lợi dụng lòng tin của tín đồ để gây hại cho xã hội. Sự kiện giáo phái Aum Shinri Kyo gây ra năm 1995 cũng là một nguyên nhân trực tiếp dẫn tới sự sửa đổi Luật Pháp nhân Tôn giáo năm 1995, dưới áp lực của dư luận và thực tế đòi hỏi. Trong bối cảnh nước ta hiện nay, việc học hỏi kinh nghiệm và tham khảo thực tiễn đời sống tôn giáo Nhật Bản là rất cần thiết, nhất là bối cảnh xã hội ở Việt Nam đang có sự tương đồng với Nhật Bản những năm cuối thế kỷ XX.

Thạc sĩ Nguyễn Ngọc Phương Trang báo cáo

Ngày 30/6/2020, ThS Trần Ngọc Nhật trình bày báo cáo khoa học với nhan đề “Phát triển năng lượng mặt trời ở Nhật Bản: Kinh nghiệm và gợi ý cho Việt Nam”. Từ xưa, năng lượng mặt trời đã được sử dụng  khá rộng rãi trong đời sống con người: nấu nướng, sưởi ấm, phơi phóng quần áo, chiếu sáng… nhưng chưa thực sự tận dụng hết được những giá trị mà nguồn năng lượng lớn này mang lại. Với sự phát triển của khoa học hiện đại chuyển hóa thành điện năng lượng mặt trời, thì đây thực sự là nguồn năng lượng mang lại các giá trị lớn cho cuộc sống. Nhật Bản là nước đã có kinh nghiệm và thành tựu đáng kể trong việc khai thác và sử dụng năng lượng mặt trời từ nhiều năm nay, cũng như có chiến lược quốc gia và các giải pháp chính sách trong việc khai thác và sử dụng năng lượng mặt trời trong những thập kỷ tới. Vì vậy, việc nghiên cứu, phân tích, đánh giá chiến lược, chính sách, và thực trạng phát triển năng lượng mặt trời ở Nhật Bản để thông qua đó đề xuất những gợi ý kinh nghiệm cho Việt Nam trong phát triển năng lượng mặt trời là rất cần thiết.

Thạc sĩ Trần Ngọc Nhật báo cáo

Ngày 3/7/2020, ThS Vũ Thị Phương Hoa trình bày báo cáo khoa học với nhan đề “Phụ nữ tham chính ở Nhật Bản và liên hệ với Việt Nam". Thúc đẩy phụ nữ tham chính là trao quyền cho phụ nữ về mặt chính trị, đảm bảo sự đại diện bình đẳng của phụ nữ trong chính trị. Đây chính là vấn đề cốt lõi gắn liền với sự thịnh vượng và phát triển bền vững của một quốc gia. Tuy nhiên trên thực tế ngoài việc tham gia bỏ phiếu, các hoạt động tham chính ngoài bầu cử của phụ nữ Nhật ở mức rất thấp. Sự tham gia của phụ nữ vào chính trị ở Nhật so với nam giới còn hạn chế khiến việc hoạch định chính sách ở trung ương cũng như địa phương chưa đáp ứng kịp sự thay đổi trong đời sống của phụ nữ. Tại Việt Nam trong nhiều năm qua đã có những bước tiến dài trong việc thúc đẩy bình đẳng giới, tuy nhiên cũng giống như Nhật Bản, tỷ lệ phụ nữ tham chính vẫn còn ở mức thấp. Việc nghiên cứu và đánh giá một cách sâu sắc và toàn diện về tình hình phụ nữ tham chính tại Nhật Bản là cần thiết để rút ra những bài học kinh nghiệm, đề xuất những gợi ý chính sách cho công cuộc thúc đẩy bình đẳng giới và tăng cường vai trò và sự tham gia của phụ nữ trong chính trị.

Thạc sĩ Vũ Phương Hoa báo cáo

Ngày 7/7/2020, TS Ngô Hương Lan trình bày báo cáo khoa học với nhan đề “Xã hội Nhật Bản giai đoạn từ 1990 đến nay nhìn từ vấn đề dân số và gia đình”. Nhật Bản là quốc gia có dân số lớn, nhưng cũng có tốc độ già hóa dân số nhanh và tỉ lệ người già cao nhất trên thế giới. Vấn đề dân số và gia đình có mối quan hệ mật thiết với nhau. Tỉ suất sinh có ảnh hưởng trực tiếp đến động thái phát triển dân số, trong khi đó, động thái dân số lại gắn với sự tiến triển xã hội già hóa, do đó, có tác động ngược trở lại đối với gia đình. Vậy chính phủ Nhật Bản đã có những giải pháp như thế nào để ứng phó với sự biến đổi dân số và gia đình qua từng giai đoạn cụ thể, cũng như chúng ta có thể rút ra bài học kinh nghiệm gì từ trường hợp của Nhật Bản trong việc giải quyết các vấn đề xã hội phát sinh từ quá trình phát triển kinh tế, công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hiện tại là xã hội siêu già hóa? Trả lời những câu hỏi này là việc làm cần thiết, nhằm đưa ra những luận cứ khoa học giúp cho việc xây dựng các chính sách về dân số và gia đình ở Việt Nam, khi Việt Nam cũng đang bước vào xã hội già hóa và trong tương lai rất có thể sẽ đối mặt với những vấn đề xã hội như Nhật Bản đã gặp phải.

Tiến sĩ Ngô Hương Lan báo cáo

Các cán bộ tham dự đã có những câu hỏi và ý kiến thảo luận góp ý sôi nổi xoay quanh nội dung của các báo cáo, đa phần các ý kiến đều đánh giá cao giá trị lý luận và thực tiễn của báo cáo cũng như đề tài cấp cơ sở 2020 của các cán bộ Trung tâm Nghiên cứu Nhật Bản, đồng thời đưa ra nhiều câu hỏi thảo luận và góp ý để các chủ nhiệm đề tài tiếp tục hoàn thiện đề tài trước khi nghiệm thu chính thức.

Phương Hoa