Sự lan rộng của COVID-19 đã ảnh hưởng đến cả thị trường du lịch Nhật Bản và thị trường du lịch nước ngoài đến Nhật Bản, buộc các doanh nghiệp liên quan đến du lịch phải thu hẹp, tạm ngừng hoạt động hoặc đóng cửa kinh doanh. Tuy nhiên, mong muốn đi du lịch của người dân Nhật Bản sau khi COVID-19 vẫn còn và mong muốn đi du lịch Nhật Bản của người dân từ châu Á, châu Âu, Hoa Kỳ và Úc cũng rất cao. Chính phủ Nhật Bản cung cấp các khoản vay và các biện pháp hỗ trợ khác để giúp các nhà khai thác kinh doanh liên quan đến du lịch có thể tồn tại qua cuộc khủng hoảng COVID-19. Chính phủ đưa ra các biện pháp nhằm tăng lợi ích của các cơ sở lưu trú và các khu du lịch để chuẩn bị cho giai đoạn phục hồi nhu cầu đi lại.

1. Ảnh hưởng của Covid-19 đến ngành du lịch Nhật Bản

1.1. Thị trường du lịch Nhật Bản

Tính đến tháng 9 năm 2021, tổng lượng khách du lịch đến Nhật Bản chỉ đạt 147.347 lượt khách, giảm đáng kể so với năm 2019 trước khi đại dịch Covid 19 bùng phát. Theo thống kê của cơ quan quản lý ngành du lịch Nhật Bản, trong giai đoạn từ tháng 4-9/2021, đã có thêm 16 doanh nghiệp du lịch tuyên bố phá sản, với khoản nợ trên 10 triệu yên (khoảng 90.000 USD), trong đó có tới 15 doanh nghiệp phá sản vì chịu ảnh hưởng trực tiếp của dịch COVID-19, chiếm 93,7%. Doanh thu từ du lịch ở Nhật Bản giảm xuống còn 5.256.000 nghìn yên vào tháng 8 từ 27.615.000 nghìn yên vào tháng 7 năm 2021. Lượng khách du lịch đến Nhật Bản giảm xuống còn 17.700 lượt khách vào tháng 9 từ 25.900 lượt khách vào tháng 8 năm 2021.

Từ đầu năm 2021, Nhật Bản liên tiếp phải ứng phó với các làn sóng lây nhiễm COVID-19, buộc chính phủ nước này phải áp dụng nhiều giải pháp mạnh như ban bố tình trạng khẩn cấp hoặc triển khai các biện pháp phòng dịch trọng điểm. Các quy định liên quan đến hạn chế đi lại trong nước và hạn chế người nhập cảnh khiến cho các doanh nghiệp du lịch sụt giảm doanh thu nghiêm trọng. Trong bối cảnh đại dịch Covid 19 vẫn bùng phát mạnh mẽ, mặc dù có sự hỗ trợ nhất định của chính phủ, đa số các doanh nghiệp du lịch Nhật Bản vẫn phải cố gắng cầm cự thông qua việc giảm nhân viên, thu hẹp quy mô kinh doanh, đóng cửa một số đại lý. Số liệu thống kê cũng chỉ ra, 12/16 doanh nghiệp du lịch phá sản nói trên chỉ có dưới 5 nhân viên, chiếm 80%, 6/16 doanh nghiệp nợ từ 50-100 triệu yên, 5/16 doanh nghiệp nợ từ 10-50 triệu yên. Theo kết quả khảo sát của Công ty Nghiên cứu Tokyo Shoko Research (TSR) thực hiện tháng 8/2021, khoảng 40% doanh nghiệp Nhật Bản cho biết, sẽ cân nhắc ngừng hoạt động nếu dịch COVID-19 tiếp tục kéo dài thêm nhiều tháng nữa. Do đó, ngày càng nhiều tiếng nói kêu gọi chính phủ sớm nối lại chương trình kích cầu du lịch “GoTo Travel” và nới lỏng các biện pháp hạn chế nhập cảnh.

Biểu đồ 1: Khách du lịch quốc tế

Nguồn:https://statistics.jnto.go.jp/en/graph/#graph--inbound--travelers--transition

- Lượng chi tiêu của khách du lịch cho các dịch vụ, sản phẩm của Nhật Bản đạt kỷ lục 4,81 nghìn tỷ Yên (tương đương 43,6 tỷ USD) trong năm 2019. Đến nay, việc du khách nước ngoài đến Nhật Bản gia tăng được xem là liều thuốc cho Nhật Bản đang phải đối mặt với giảm phát và tăng trưởng thấp. Nhật Bản có thể tận dụng hiệu quả nhu cầu từ các quốc gia đang tăng trưởng nhanh. Với sự gia tăng về số lượng, tiêu dùng của khách du lịch đến Nhật Bản cũng tăng liên tục từ năm 2011 đến 2019. Năm 2011, lượng chi tiêu mới chỉ đạt 813,5 tỷ yên, đến năm 2019 con số này lên đến 4.811,3 tỷ yên. Đặc biệt là khách du lịch đến từ châu Á, họ mua nhiều thứ từ đồ cao cấp đến những vật dụng đơn giản hàng ngày. Năm 2021, tổng chi tiêu du lịch của du khách ở Nhật Bản đạt 9,4 nghìn tỷ yên giảm từ khoảng 28 nghìn tỷ yên trong năm tài chính 2019. Với sự xuất hiện của đại dịch COVID-19, du lịch trong nước hầu như bị dừng lại, trong khi các hướng dẫn và chỉ dẫn về du lịch trong nước đã thay đổi trong khoảng thời gian này nhiều lần.

Biểu đồ 2: Tiêu dùng của khách du lịch đến Nhật Bản ( Đơn vị nghìn tỷ yên)

Nguồn: https://www.statista.com/statistics/1154846/japan-tourism-expenditure/

1.2. Ảnh hưởng đến nơi lưu trú và các công ty du lịch

Tỷ lệ lấp đầy phòng tại các cơ sở lưu trú năm 2020 là 34,6%, giảm đáng kể so với mức 62,7% năm 2019. So với năm 2019 và 2020, tổng lượng khách qua đêm tại các cơ sở lưu trú giảm từ 40% - 60% ở tất cả nơi trong khu vực. Đặc biệt, sự sụt giảm đáng kể 57% ở Okinawa và giảm 61% ở Kinki, nơi phụ thuộc nhiều vào khách du lịch nước ngoài. Theo Tokyo Shoko Research, Ltd., số vụ phá sản trong ngành lưu trú vào năm 2020 là 118 vụ (tăng 57,3% so với năm trước).

Đối với các công ty du lịch của Nhật Bản trong năm 2020 đã có 26 vụ phá sản do đại dịch Covid-19. Công ty du lịch JTB Corp dự kiến thâm hụt kỷ lục 100 tỷ yên trong năm tài chính kết thúc vào tháng 3 năm 2021, mức thâm hụt lớn nhất từ trước đến nay. Do đó, JTB Corp sẽ giảm vốn từ 2,3 tỷ yên xuống 100 triệu yên để tự phân loại lại là doanh nghiệp vừa và nhỏ, giảm gánh nặng thuế và đảm bảo nguồn vốn để bù đắp cho khoản lỗ khổng lồ dự kiến. KNT-CT Holdings, công ty sở hữu Kinki Nippon Tourist và Club Tourism, dự kiến sẽ mất khả năng thanh toán hơn 9,6 tỷ yên trong năm tài chính kết thúc vào tháng 3 năm 2021. Ngoài việc tăng cường hoạt động du lịch, công ty đã bắt đầu cải cách cơ bản bằng cách hợp nhất hoạt động kinh doanh Kinki Nippon Tourist, cắt giảm nhân sự và đóng cửa một số lượng lớn các cửa hàng. Việc đi du lịch nước ngoài của người dân Nhật Bản đã bị hạn chế và thị trường du lịch nội địa cũng bị hạn chế đi qua các tỉnh. Ngoài ra, việc hoàn trả các khoản vay để hỗ trợ tài chính cho COVID-19 đang đến gần và có lo ngại rằng các công ty du lịch có nguồn tài chính vượt quá giới hạn  của họ sẽ dẫn đến phá sản ^[1].

Trần Ngọc Nhật

Trung tâm nghiên cứu Nhật Bản, Viện Nghiên cứu Đông Bắc Á

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1.  Alexandru Arba, “Tourism expenditure in Japan 2012-2021”, statista, https://www.statista.com/statistics/1154846/japan-tourism-expenditure/

2. NorikoYagasaki, “Impact of COVID-19 on the Japanese travel market and the travel market of overseas visitors to Japan, and subsequent recovery”, Volume 45, Issue 4, 12/2021, Pages 451-458, https://doi.org/10.1016/j.iatssr.2021.11.008

3.  Monica Buchanan Pitrelli, “Missing Japan? Virtual tours come with shopping, drinks and souvenirs", cnbc, https://www.cnbc.com/2021/07/30/can-tourists-travel-to-japan-virtual-tours-make-it-feel-possible-.html

4.  Ministry of Land, Infrastructure, Transport and Tourism (2021), “White Paper on Land, Infrastructure, Transport and Tourism”, Ministry of Land, Infrastructure, Transport and Tourism.

5.  Japan Tourism Agency (JTA), 2019, “Inconvenience and Dissatisfaction to the Acceptance Environment of Japan Which Inbound Tourists Feel”, https://www.mlit.go.jp/common/001281549.pdf, Tokyo.