1. Lãi suất trái phiếu chính phủ kỳ hạn 10 năm của Nhật Bản tăng:

Lãi suất trái phiếu chính phủ kỳ hạn 10 năm của Nhật Bản đã tăng lên 0,5% trong tháng 1 năm 2023, mức tăng chưa từng thấy kể từ tháng 7 năm 2015 và đạt đến giới hạn biên độ lãi suất ở mức +/- 0,5%, khi các nhà đầu tư hi vọng rằng ngân hàng trung ương sẽ cần phải điều chỉnh lại chính sách tiền tệ cực kỳ lỏng lẻo. Giá tiêu dùng cốt lõi ở Tokyo đã tăng 4% so với cùng kỳ trong tháng 12 năm 2022, cao hơn dự báo là 3,8% và gấp đôi mức mục tiêu của ngân hàng trung ương là 2%. BoJ đã gây sốc cho thị trường vào ngày 20 tháng 12 khi tăng giới hạn trên của biên độ đối với trái phiếu chính phủ kỳ hạn 10 năm từ 0,25% lên 0,5%, làm dấy lên đồn đoán về sự thay đổi trong chính sách tiền tệ từ tháng 4 khi Kuroda, người đứng đầu  BoJ sẽ nghỉ hưu. Lợi suất trái phiếu đã tăng lên khiến ngân hàng trung ương phải tiến hành các hoạt động mua trái phiếu khẩn cấp để hạn chế việc bán tháo trái phiếu. Ngoài ra, có những lo ngại giữa các nhà đầu tư về việc ngân hàng có thể nới lỏng giới hạn hơn nữa tại cuộc họp chính sách tiếp theo vào tháng 1 và làm giảm nhu cầu trái phiếu của các nhà đầu tư muốn tránh thua lỗ.(1)

2. Lạm phát nhà sản xuất Nhật Bản tiếp tục tăng:

Giá sản xuất tại Nhật Bản tăng 10,2% vào tháng 12 năm 2022 so với cùng kỳ năm ngoái, vượt qua kỳ vọng của thị trường là 9,5%. Đây là tháng lạm phát sản xuất thứ 3 liên tiếp, trong bối cảnh giá hàng hóa tăng cao cũng như tác động của sự sụt giảm nhanh chóng của đồng yên làm tăng chi phí nhập khẩu đối với nguyên liệu. Áp lực tăng giá đến từ các ngành: điện, năng lượng, khí đốt và nước (52,3%), khoáng sản (33,9%), sắt thép (20,9%), bột giấy và giấy (13,3%), sản phẩm kim loại (12,8%). Trên cơ sở hàng tháng, giá sản xuất tăng 0,5% trong tháng 12.(2)

3. PMI tổng hợp của Nhật Bản vẫn dưới mức 50 điểm

Chỉ số PMI tổng hợp của Ngân hàng Jibun Nhật Bản đạt mức 49,7 điểm vào tháng 12 năm 2022. Hoạt động dịch vụ tăng tháng thứ tư liên tiếp, do du lịch tăng kể từ khi triển khai Chương trình giảm giá du lịch quốc gia vào tháng 10 năm 2022 trong khi các công ty sản xuất tiếp tục gặp khó khăn trong bối cảnh nhu cầu giảm và áp lực chi phí cao. Các công ty trong lĩnh vực dịch vụ đã có sự tăng trưởng bền vững về số lượng đơn đặt hàng mới trong khi số lượng đơn đặt hàng trong lĩnh vực sản xuất giảm mạnh. Trong khi đó, các nhà sản xuất hàng hóa giảm cả chi phí đầu vào và lạm phát giá bán, trái ngược với nền kinh tế dịch vụ có tốc độ lạm phát nhanh hơn.(3)

4. Tăng trưởng tiền lương danh nghĩa của Nhật Bản yếu nhất trong 11 tháng

Thu nhập bằng tiền mặt trung bình ở Nhật Bản đã tăng 0,5% so với cùng kỳ năm ngoái vào tháng 11 năm 2022, tăng tháng thứ 11 liên tiếp nhưng có mức tăng trưởng yếu nhất trong chuỗi do Nhật Bản vẫn đang gặp nhiều khó khăn trong quá trình phục hồi tiền lương. Tiền lương tăng chủ yếu ở các ngành: dịch vụ lưu trú, ăn uống (5,6%), khai thác đá (5,3%), vận tải và bưu chính (4,3%), y tế, chăm sóc sức khỏe (4,2%) và bất động sản và hàng hóa (3,9%). Mặt khác, tiền lương giảm trong lĩnh vực giáo dục, học tập và hỗ trợ (-3,5%), sản xuất (-2%) và thương mại bán buôn và bán lẻ (-1,2%). Trong khi đó, tiền lương thực tế được điều chỉnh theo lạm phát đã giảm 3,8% trong tháng 11, mức giảm lớn nhất trong hơn 8 năm do lạm phát gia tăng vượt xa tốc độ tăng trưởng khiêm tốn của tiền lương.(4)

5. Chỉ số niềm tin của người tiêu dùng ở Nhật Bản được cải thiện

Chỉ số niềm tin người tiêu dùng ở Nhật Bản đã tăng lên mức 30,3 điểm vào tháng 12 năm 2022 từ mức 28,6 điểm trong tháng trước đó, trong bối cảnh dịch Covid 19 giảm dần và chính phủ đã dỡ bỏ mọi hạn chế về đại dịch. Tâm lý của người tiêu dùng được cải thiện: sinh kế chung (tăng 0,9 điểm so với tháng trước lên 27,4 điểm), việc làm (tăng 2,6 điểm lên 35,0 điểm), mức độ sẵn sàng mua hàng hóa lâu bền (tăng 2,3 điểm lên 23,7 điểm) và tăng trưởng thu nhập (tăng 0,9 điểm lên 35.1 điểm). Sự cải thiện phản ánh niềm tin tiêu dùng trên diện rộng trở nên tốt hơn. Người tiêu dùng trở nên lạc quan hơn về nhận thức về việc làm trong sáu tháng tới.

Các chuyên gia của FocusEconomics dự báo tiêu dùng cá nhân sẽ tăng 1,2% vào năm 2023.(5)

6. Đồng yên dự báo tăng giá so với đồng USD

Trong năm 2022, đồng yên mất giá hơn 30% so với đồng USD, khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) nhiều lần tăng lãi suất từ đầu năm. Vào cuối tháng 10/2022, tỷ giá yen/USD tại thị trường ngoại hối Tokyo giảm xuống dưới 150 yen/USD, mức thấp nhất kể từ tháng 8/1990. Theo báo cáo của ngân hàng MUFG Bank lớn nhất Nhật Bản, Fed đã thắt chặt chính sách tiền tệ nhằm kiểm soát lạm phát, mở đầu cho xu hướng tăng lãi suất của nhiều ngân hàng trung ương. Tuy nhiên, Ngân hàng trung ương Nhật Bản (BoJ) buộc phải tiếp tục chính sách tiền tệ nới lỏng, do nhu cầu trong nước thấp và đà phục hồi kinh tế yếu. Khi giá năng lượng tăng mạnh, giá hàng hóa bán buôn tại Nhật Bản tăng tháng thứ 21 liên tiếp, lên mức cao nhất vào tháng 11/2022, với chỉ số giá hàng hóa của doanh nghiệp tăng 9,3%, lên 118,5 điểm.

Các nhà phân tích tin rằng đồng yên xuống giá gây thêm những tác động tiêu cực từ việc giá năng lượng toàn cầu cao đến kinh tế Nhật Bản. Trong khi tác động của việc đồng yên xuống giá mạnh đến nền kinh tế vẫn tiếp tục, xu hướng của đồng yên trong năm mới được theo dõi sát sao trên toàn cầu.

Sau cuộc họp vào ngày 20/12/2022, BoJ đã thông báo điều chỉnh chính sách, tăng lợi suất trái phiếu chính phủ kỳ hạn 10 năm tới 0,5%, từ mức trần trước đó là 0,25%. Sau quyết định trên, lợi suất số trái phiếu chính phủ kỳ hạn 10 năm mới được phát hành tăng tại thị trường trái phiếu Nhật Bản.(6)

7. Thủ tướng Nhật Bản kêu gọi Mỹ "quay lại" với TPP

Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida kêu gọi Mỹ tái gia nhập Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) để thiết lập một "trật tự kinh tế công bằng" vì sự thịnh vượng ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương. Trong khi đó, chính quyền Mỹ dưới thời Tổng thống Biden, vốn ưu tiên chủ nghĩa đa phương trong ngoại giao, vẫn tỏ ra thận trọng trước việc nước này quay trở lại CPTPP - mà Anh và Trung Quốc cũng bày tỏ mong muốn tham gia. Thay vào đó, ông Biden gần đây đã thúc đẩy Khuôn khổ kinh tế Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, một sáng kiến gồm 14 quốc gia để thúc đẩy hội nhập kinh tế trong khu vực.

Trước đó, cùng ngày, tại cuộc hội đàm giữa hai nhà lãnh đạo Mỹ-Nhật, Thủ tướng Fumio Kishida và Tổng thống Joe Biden đã nhất trí tiếp tục hợp tác "chặt chẽ hướng tới một hội nghị thượng đỉnh thành công nhằm thể hiện cam kết của Nhóm các nước công nghiệp phát triển hàng đầu thế giới (G7) trong việc duy trì trật tự quốc tế dựa trên pháp quyền". Bên cạnh đó, hai bên cũng nhất trí làm sâu sắc hơn quan hệ an ninh giữa hai nước và hợp tác để đảm bảo chuỗi cung ứng chất bán dẫn, đồng thời tái khẳng định hợp tác chặt chẽ để thúc đẩy "Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tự do và cởi mở".(7)

8. Nhật Bản và Mỹ mở rộng hợp tác về các công nghệ then chốt

Bộ trưởng Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản Yasutoshi Nishimura ngày 5/1 cho biết Nhật Bản và Mỹ đã nhất trí mở rộng hợp tác trong các lĩnh vực công nghệ then chốt mới nổi ngoài chip bán dẫn, theo đó bao gồm cả các lĩnh vực như trí tuệ nhân tạo và công nghệ sinh học.

Phía Nhật Bản cho biết Rapidus Corp., một công ty mới thành lập được Chính phủ Nhật Bản hỗ trợ, và Tập đoàn công nghệ Mỹ IBM, từng hợp tác trong phát triển các chip bán dẫn thế hệ mới, cũng có kế hoạch phối hợp cùng nhau để xúc tiến và thúc đẩy phát triển nguồn nhân lực. Rapidus - liên doanh sản xuất chip thế hệ mới do công ty Toyota, tập đoàn Sony và 6 công ty lớn khác của Nhật Bản thành lập, nằm trong nỗ lực khởi động lại ngành công nghiệp bán dẫn của Nhật Bản. Rapidus đặt mục tiêu sản xuất chip 2 nanometer tại Nhật Bản bắt đầu vào năm 2027 khi hợp tác với IBM, công ty đã công bố công nghệ đột phá 2 nanometer năm 2021. Loại chip tiên tiến này có thể được sử dụng cho mạng 5G, máy tính lượng tử, trung tâm dữ liệu, xe tự lái và các thành phố thông minh. Theo Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản, hai công ty này cũng nhất trí hợp tác để tạo ra thị trường mới cho chip bán dẫn thế hệ mới do Rapidus chế tạo.

Để hỗ trợ phát triển nguồn nhân lực, các nhà khoa học và kỹ sư của Rapidus sẽ cùng làm việc với các nhà nghiên cứu của IBM tại Albany Nanotech Complex ở New York (Mỹ), vốn được biết đến là một trong những cơ sở nghiên cứu chip bán dẫn tiên tiến nhất thế giới.(8)

Trần Ngọc Nhật

Trung tâm nghiên cứu Nhật Bản, Viện Nghiên cứu Đông Bắc Á

1. Japan 10-Year Government Bond Yield Tops BoJ Upper Limit Band

https://tradingeconomics.com/japan/government-bond-yield

2. Japan Producer Inflation Tops Expectations https://tradingeconomics.com/japan/producer-prices-change

3. Japan Composite PMI Revised Lower

https://tradingeconomics.com/japan/composite-pmi

4. Japan Nominal Wage Growth Weakest in 11 Months

https://tradingeconomics.com/japan/wage-growth

5. Japan Consumer Sentiment Improves

https://tradingeconomics.com/japan/consumer-confidence

6. Đồng yen dự báo tăng giá so với đồng USD

https://bnews.vn/dong-yen-du-bao-tang-gia-so-voi-dong-usd/277039.html

7.Thủ tướng Nhật Bản kêu gọi Mỹ "quay lại" với TPP

https://bnews.vn/thu-tuong-nhat-ban-keu-goi-my-quay-lai-voi-tpp/277037.html

8.Nhật Bản và Mỹ mở rộng hợp tác về các công nghệ then chốt

https://www.vietnamplus.vn/nhat-ban-va-my-mo-rong-hop-tac-ve-cac-cong-nghe-then-chot/839882.vnp