1. Nhật Bản ghi nhận thặng dư thương mại lần đầu tiên sau 23 tháng:

Cán cân thương mại của Nhật Bản bất ngờ chuyển sang thặng dư 43,05 tỷ Yên vào tháng 6 năm 2023 từ mức thâm hụt 1.374,99 tỷ Yên trong cùng kỳ năm trước, đánh bại ước tính của thị trường về mức chênh lệch 46,7 tỷ Yên. Đây là thặng dư thương mại đầu tiên sau khi thâm hụt trong 22 tháng trước đó, do xuất khẩu tăng trong khi nhập khẩu giảm.(1)

Xuất khẩu của Nhật Bản đã tăng 1,5% so với cùng kỳ năm ngoái lên 8.411,1 tỷ Yên vào tháng 6 năm 2023, thấp hơn so với dự báo của thị trường về mức tăng 2,2%. Đây là tháng tăng trưởng thứ 28 liên tiếp trong bối cảnh nhu cầu nước ngoài được duy trì. Xuất khẩu thiết bị vận tải tăng 38,0% so với cùng kỳ, dẫn đầu là phương tiện có động cơ (49,7%) và ô tô (54,7%); trong khi doanh thu khác tăng 3,1%. Ngược lại, các lô hàng máy móc giảm 1,5% do máy móc bán dẫn (-17,7%); và các lô hàng máy móc điện giảm 6,3%, chủ yếu là chất bán dẫn (-10,7%) và IC (-8,1%). Ngoài ra, doanh thu hàng công nghiệp chế tạo giảm 10,2% do sắt thép (-16,8%); nhóm hóa chất giảm 13,0%, chủ yếu là nhựa (-12,6%) và hóa chất hữu cơ (-15,9%). Trong số các đối tác thương mại, xuất khẩu sang Mỹ tăng (11,7%), Hồng Kông (9,3%), Indonesia (3,2%), Đức (7,6%), Ấn Độ (18,4%), Nga (29,3%) và EU ( 15,0%), ngược lại xuất khẩu giảm sang Trung Quốc (-11,0%), Đài Loan (-21,3%), Hàn Quốc (-9,2%) và Malaysia (-11,8%).(2)

Nhập khẩu vào Nhật Bản đã giảm 12,9% so với cùng kỳ năm ngoái xuống 8.701,01 tỷ Yên vào tháng 6 năm 2023. Đây là tháng giảm thứ ba và là tháng giảm mạnh nhất kể từ tháng 9 năm 2020, với lượng mua nhiên liệu khoáng sản giảm 33,2%, cụ thể là xăng dầu (-36,2%) và khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG) (-33,2%). Ngoài ra, nhập khẩu máy móc điện giảm 7,8% do chất bán dẫn (-22,8%) và vi mạch (-24,6%); nhóm hóa chất giảm 13,6% do nhóm hàng y tế (-16,8%). Hơn nữa, nhập khẩu hàng chế tạo giảm 14,9%, chủ yếu là kim loại màu (-25,9%); nguyên vật liệu giảm 5,4%. Ngược lại, mua hàng của người khác tăng 4,8%, dẫn đầu là quần áo (2,2%); phương tiện vận tải tăng 14,9%, chủ yếu do phương tiện có động cơ (3,2%). Nhập khẩu giảm từ Trung Quốc (-10,2%), Mỹ (-4,2%), Đài Loan (-16,7%), Malaysia (-19,1%, Nga (-53,8%) và Úc (-32,2%); nhưng tăng từ Hồng Kông (148,6%), Hàn Quốc (18,0%), Ấn Độ (8,9%) và EU (0,6%).(3)

2. Chi tiêu hộ gia đình Nhật Bản giảm nhiều hơn dự kiến:

Chi tiêu hộ gia đình ở Nhật Bản theo giá trị thực tế đã giảm 4,0% so với cùng kỳ năm ngoái vào tháng 5 năm 2023, cao hơn kỳ vọng của thị trường về mức giảm 2,4%. Đây là lần giảm thứ tư trong chi tiêu cá nhân từ đầu năm đến nay, trong bối cảnh áp lực chi phí ngày càng lớn. Chi tiêu giảm nhiều nhất cho thực phẩm (-2,7% so với -1,1% trong tháng 4), nhà ở (-4,2% so với -15,3%), đồ đạc & đồ dùng gia đình (-8,9% so với -6,9%), quần áo & giày dép (-4,8% so với -9,5%), chăm sóc y tế (-2,4% so với 2,5%), và giao thông & liên lạc (-11,4% so với 2,6%). Ngược lại, chi tiêu tăng cho phí nhiên liệu, ánh sáng và nước (4,3% so với 1,6%), giáo dục (9,9% so với -19,5%) và văn hóa & giải trí (3,7% so với 4,6%).(4)

3. Giá sản xuất của Nhật Bản tăng trong 26 tháng:

Giá sản xuất tại Nhật Bản đã tăng 4,1% so với cùng kỳ vào tháng 6 năm 2023, tăng chậm lại tháng thứ sáu liên tiếp xuống mức thấp nhất kể từ tháng 4 năm 2021 trong bối cảnh áp lực lạm phát toàn cầu giảm bớt. Giá tiếp tục giảm nhẹ đối với thiết bị vận tải (3,2% và 3,6% trong tháng 5), đồ uống và thực phẩm (7,4% so với 8,0%), sắt thép (7,8% so với 9,2%), sản phẩm kim loại (9,4% so với 11,2%), máy móc sản xuất ( 3,3% so với 4,3%), máy móc và thiết bị điện (5,6% so với 6,0%), máy móc đa năng (4,4% so với 4,7%) và sản xuất khác (7,2% so với 7,6%). Đồng thời, giá giảm hơn nữa đối với hóa chất và các sản phẩm liên quan (-3,8% so với -0,8%), các sản phẩm dầu mỏ và than đá (-2,6% so với -1,6%) và kim loại màu (-0,5% so với -2,0%). ). Trên cơ sở hàng tháng, giá sản xuất đã giảm 0,2% trong tháng 6, tháng giảm thứ hai liên tiếp và sau khi giảm 0,7% trong tháng 5.(5)

4. Nhật Bản nới lỏng tăng trưởng tiền lương danh nghĩa

Thu nhập tiền mặt trung bình ở Nhật Bản đã tăng 2,5% so với cùng kỳ vào tháng 5 năm 2023, đã tăng đáng kể so với mức tăng 0,8% vào tháng 4 năm 2023 tuy nhiên, đây vẫn là tháng tăng thứ mười bảy liên tiếp khi các công ty lớn tăng lương với tốc độ nhanh nhất trong ba thập kỷ sau khi nhu cầu của người lao động tăng lên. Điều này cũng phản ánh tác động của các cuộc đàm phán lao động diễn ra vào mùa xuân hàng năm (Shunto). Tiền lương tăng chủ yếu ở các ngành sau: tài chính & bảo hiểm (19,6%), dịch vụ hỗn hợp (16,8%) và dịch vụ, không được phân loại ở nơi khác (5,1%). Trong khi đó, tiền lương thực tế được điều chỉnh theo lạm phát đã giảm 3% trong tháng 4, đánh dấu tháng thứ 13 giảm so với cùng kỳ năm ngoái do tăng trưởng tiền lương danh nghĩa chậm hơn so với lạm phát tiêu dùng.(6)

5. PMI tổng hợp của Nhật Bản được điều chỉnh thấp hơn:

Chỉ số PMI tổng hợp của Ngân hàng au Jibun Nhật Bản đã được điều chỉnh cao hơn lên mức 52,1 điểm vào tháng 6 năm 2023 so với ước tính sơ bộ là 54,3 điểm. Đây là mức tăng tháng thứ sáu liên tiếp với tốc độ chậm nhất kể từ tháng 2 trong bối cảnh bất ổn kinh tế toàn cầu kéo dài với nền kinh tế dịch vụ tăng trưởng chậm hơn trong khi lĩnh vực sản xuất giảm lần thứ 11 trong 12 tháng qua. Hoạt động của lĩnh vực dịch vụ đã mở rộng với tốc độ kỷ lục trong tháng thứ hai liên tiếp trong khi sản xuất chế tạo tăng trưởng trở lại lần đầu tiên sau 11 tháng. Đơn đặt hàng mới đã tăng trong tháng thứ năm liên tiếp với số lượng đơn đặt hàng tại các nhà cung cấp dịch vụ tăng mạnh đã bù đắp cho sự sụt giảm mới trong nhu cầu sản xuất. Trong khi đó, lượng tồn đọng tăng vừa phải do lượng tồn đọng dịch vụ tăng cao thứ hai trong lịch sử. Về giá cả, lạm phát chi phí đầu vào tăng ít nhất vào tháng 8/2021, trong khi giá hàng hóa và dịch vụ tăng chậm nhất trong 15 tháng. Cuối cùng, tâm lý vẫn tích cực với hy vọng rằng sự phục hồi kinh tế bền vững trong lĩnh vực dịch vụ sẽ được bổ sung bằng sự cải thiện dần dần trong lĩnh vực sản xuất.(7)

6. Nhật Bản ký 3 thỏa thuận vay ODA với Việt Nam:

Việt Nam và Nhật Bản đã ký ba thỏa thuận vay ODA với tổng trị giá lên tới 61 tỉ yên, tương đương hơn 10.600 tỉ đồng. Nhật Bản tiếp tục là nhà tài trợ song phương lớn nhất của Việt Nam với tổng số vốn cam kết đến nay lên tới hơn 2.500 tỉ yên, tương đương hơn 23 tỉ USD. Cụ thể khoản vay gồm: 50.000 triệu yên (8.750 tỷ đồng) cho Chương trình “Hỗ trợ ngân sách chung để phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội Việt Nam hậu đại dịch Covid-19”, 6.244 triệu yên (1.093 tỷ đồng) cho Dự án “Cải tạo hạ tầng giao thông công cộng tại tỉnh Bình Dương” và 4.739 triệu yên (tương đương 829 tỷ đồng) cho Dự án “Cải thiện cơ sở hạ tầng nhằm phát triển nông nghiệp tỉnh Lâm Đồng (Giai đoạn 1)”. Việc ký kết các thỏa thuận vay này đánh dấu một cột mốc quan trọng nữa để kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam – Nhật Bản. (8)

7. Nhật Bản, EU hợp tác đảm bảo nguồn cung chất bán dẫn

Ngày 4/7, Nhật Bản và Liên minh châu Âu (EU) đã nhất trí tăng cường hợp tác trong việc đảm bảo nguồn cung chất bán dẫn. Tại cuộc gặp ở thủ đô Tokyo của Nhật Bản, Bộ trưởng Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản Yasutoshi Nishimura và Ủy viên châu Âu về thị trường nội địa Thierry Breton đã ký một Bản ghi nhớ (MoU) ưu tiên phát triển cơ chế chia sẻ thông tin để ngăn chặn khả năng thiếu hụt nguồn cung chip.

Hai bên cũng thảo luận về các khoản trợ cấp của chính phủ dành cho các công ty như nhằm ngăn chặn tình trạng dư cung chip. Ngoài ra, Nhật Bản và EU đặt mục tiêu tăng cường hợp tác phát triển nguồn nhân lực cũng như nghiên cứu và phát triển trong ngành. Nhật Bản đang nỗ lực tăng cường quan hệ đối tác với các quốc gia đồng minh và quốc gia cùng chí hướng để phát triển chuỗi cung ứng linh hoạt cho các sản phẩm và vật liệu quan trọng như chip, pin và khoáng sản. (9)

8. UAE, Nhật Bản ký nhiều thỏa thuận hợp tác kinh tế và thương mại

Ngày 17/7, Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) và Nhật Bản đã ký 23 thỏa thuận và bản ghi nhớ (MoU) về tăng cường hợp tác kinh tế, thương mại và đầu tư song phương. Lễ ký diễn ra tại Diễn đàn Doanh nghiệp UAE-Nhật Bản, trước sự chứng kiến của Tổng thống nước chủ nhà Sheikh Mohamed bin Zayed Al-Nahyan và Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida đang ở thăm nước này. Các văn kiện trên bao trùm các lĩnh vực an ninh năng lượng, công nghiệp, công nghệ tiên tiến, trí tuệ nhân tạo, không gian, y tế, giao thông vận tải, bảo vệ môi trường, kinh tế tuần hoàn, nông nghiệp và nghề cá, du lịch và giáo dục.(10)

Tổng hợp tin: ThS.Trần Ngọc Nhật

Trung tâm nghiên cứu Nhật Bản

Viện Nghiên cứu Đông Bắc Á

1. Japan Logs Trade Surplus for 1st Time in 23 Months

https://tradingeconomics.com/japan/balance-of-trade

2. Japan Exports Rise for 28th Month

https://tradingeconomics.com/japan/exports-yoy

3. Japan Imports Fall More than Expected

https://tradingeconomics.com/japan/imports-yoy

4. Japan Personal Spending Falls More than Estimated

https://tradingeconomics.com/japan/household-spending

5. Japan Producer Prices Rise the Least in 26 Months

https://tradingeconomics.com/japan/producer-prices-change

6. Japan Nominal Wage Jumps 2.5% in May

https://tradingeconomics.com/japan/wage-growth

7. Japan Composite PMI Revised Lower

https://tradingeconomics.com/japan/composite-pmi

8. Nhật Bản ký 3 thỏa thuận vay ODA với Việt Nam giá trị hơn 10.600 tỷ đồng

https://vietnamnet.vn/nhat-ban-ky-3-thoa-thuan-vay-oda-voi-viet-nam-gia-tri-hon-10-600-ty-dong-2161752.html

9. Nhật Bản, EU hợp tác đảm bảo nguồn cung chất bán dẫn

https://bnews.vn/nhat-ban-eu-hop-tac-dam-bao-nguon-cung-chat-ban-dan/298248.html

10. UAE, Nhật Bản ký nhiều thỏa thuận hợp tác kinh tế và thương mại

https://www.vietnamplus.vn/uae-nhat-ban-ky-nhieu-thoa-thuan-hop-tac-kinh-te-va-thuong-mai/875690.vnp