1. Sự suy thoái ở ngành sản xuất Nhật Bản ngày càng sâu sắc:

Chỉ số PMI Sản xuất của Ngân hàng au Jibun Nhật Bản đã giảm xuống 47,7 điểm vào tháng 12 năm 2023 từ mức 48,3 điểm của tháng trước, đây là tháng giảm thứ 7 liên tiếp trong bối cảnh nhu cầu yếu và áp lực giá cả tăng cao. Số liệu mới nhất cũng đánh dấu sự sụt giảm mạnh nhất trong lĩnh vực sản xuất kể từ tháng 2, khi sản lượng và số lượng đơn đặt hàng mới giảm nhanh hơn, trong đó số lượng đơn đặt hàng xuất khẩu mới giảm với tốc độ mạnh hơn. Việc làm không thay đổi trong bối cảnh có dấu hiệu dư thừa năng lực với lượng công việc tồn đọng nhìn chung giảm rõ rệt. Hoạt động mua hàng giảm trong khi thời gian giao hàng kéo dài hơn, mặc dù tốc độ chậm hơn. Về giá cả, lạm phát chi phí đầu vào tăng lên mức cao nhất trong ba tháng do đồng Yên yếu hơn và chi phí lao động và nguyên liệu thô cao hơn trong khi lạm phát phí đầu vào giảm xuống mức thấp nhất kể từ tháng 7 năm 2021. Cuối cùng, tâm lý kinh doanh suy yếu nhưng nhìn chung vẫn tích cực.(1)

2. Lương danh nghĩa Nhật Bản tăng nhẹ:

Thu nhập tiền mặt trung bình ở Nhật Bản tăng 1,5% so với cùng kỳ vào tháng 10 năm 2023, tăng nhanh so với mức tăng 1,2% đã sửa đổi trong tháng 9 và đánh dấu tháng tăng lương thứ 22 liên tiếp. Tuy nhiên, tốc độ tăng lương danh nghĩa của đất nước vẫn tụt hậu so với tỷ lệ lạm phát tiêu dùng lõi 2,9% trong tháng 10, dẫn đến mức lương thực tế điều chỉnh theo lạm phát giảm tháng thứ 19 liên tiếp, được báo cáo ở mức -2,3%. Các ngành sau đóng góp nhiều nhất vào việc tăng lương: thông tin & truyền thông (5,1%), tài chính & bảo hiểm (4,9%) và dịch vụ tổng hợp (4,8%). Trong khi đó, tiền lương giảm trong ngành khai thác mỏ và đá sỏi (-13,2%).(2)

3. PMI tổng hợp Nhật Bản tăng trong tháng 12:

PMI tổng hợp của Ngân hàng au Jibun Nhật Bản đã tăng lên 50,4 điểm vào tháng 12 năm 2023 từ mức 49,6 điểm cuối cùng của tháng trước. Hoạt động dịch vụ tăng mạnh hơn đã hỗ trợ cho sự tăng trưởng của PMI tổng hợp. Điều đó cho thấy, khu vực tư nhân nói chung vẫn yếu, đặc biệt khi so sánh với tốc độ tăng trưởng được thấy hồi đầu năm. Số lượng đơn đặt hàng mới giảm tháng thứ hai liên tiếp với mức tăng trưởng doanh số khiêm tốn trong lĩnh vực dịch vụ không đủ để bù đắp cho sự sụt giảm mạnh và nhanh chóng của các đơn đặt hàng sản xuất. Trong khi đó, việc làm nhìn chung bị đình trệ nhưng việc thiếu việc làm mới đã khiến các công ty giải quyết lượng việc tồn đọng với tốc độ nhanh hơn. Về giá cả, áp lực chi phí tăng lên do tỷ giá hối đoái yếu hơn và chi phí nhân công và nguyên liệu thô cao hơn. Kết quả là giá tính phí tăng mạnh nhất kể từ tháng 8. Cuối cùng, tâm lý đã dịu đi do những dự báo kém lạc quan hơn trong lĩnh vực dịch vụ.(3)

4. Đơn đặt hàng máy móc Nhật Bản tăng 0,7% trong tháng 10:

Các đơn đặt hàng máy móc cốt lõi của Nhật Bản, không bao gồm đơn đặt hàng dành cho tàu thủy và các công ty điện đã tăng 0,7% so với tháng trước vào tháng 10 năm 2023, chậm lại so với mức tăng 1,4% trong tháng 9. Sự gia tăng đầu tư vốn tư nhân chủ yếu được thúc đẩy bởi mức tăng 1,2% trong lĩnh vực phi sản xuất, trong khi lĩnh vực sản xuất tăng 0,2%. Các ngành có mức tăng mạnh nhất bao gồm bất động sản (129,4%), sản xuất khác (53,4%), bán buôn & thương mại bán lẻ (29%), sản phẩm kim loại chế tạo (27,3%) và cung cấp điện (25,5%). So với cùng kỳ năm trước, số đơn đặt hàng máy móc của khu vực tư nhân đã giảm 2,2% trong tháng 10, mức giảm tương tự như tháng 9 nhưng lại nằm trong dự báo trên với mức giảm 5,1%.(4)

5. Chi tiêu cá nhân của Nhật Bản giảm với tốc độ nhẹ hơn:

Chi tiêu hộ gia đình ở Nhật Bản theo giá trị thực tế đã giảm 2,5% so với cùng kỳ vào tháng 10 năm 2023, so với dự đoán của thị trường là giảm 3,0% và sau khi giảm 2,8% trong tháng trước. Đây là mức giảm thứ chín từ đầu năm đến nay với chi tiêu tiếp tục giảm cho thực phẩm (-4,4% so với -3,7% trong tháng 9), đồ nội thất & đồ dùng gia đình (-12,9% so với -14,7%), quần áo & giày dép (-9,7% so với -18,3%), văn hóa & giải trí (-0,2% so với -1,6%). Ngoài ra, chi tiêu cho nhiên liệu, ánh sáng & nước giảm (2,1% so với 0,5% ). Đồng thời, chi tiêu tăng trở lại cho nhà ở (8,0% so với -11,2%), chăm sóc y tế (2,6% so với -1,5%) và giáo dục (10,6% so với -9,7%). Trong khi đó, chi tiêu cho giao thông và liên lạc giảm mạnh (5,3% so với 12,4%).(5)

6. Thủ tướng Phạm Minh Chính tiếp Chủ tịch Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản

Theo đặc phái viên TTXVN, sáng 18/12, tại Thủ đô Tokyo, nhân dịp dự Hội nghị Cấp cao Kỷ niệm 50 năm quan hệ ASEAN-Nhật Bản và tiến hành các hoạt động song phương tại Nhật Bản, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tiếp Chủ tịch Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) Tanaka Akihiko và các lãnh đạo của JICA. Tại buổi tiếp, Chủ tịch JICA Tanaka Akihiko vui mừng gặp lại Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, nhất là sau khi Việt Nam - Nhật Bản nâng cấp quan hệ lên “Đối tác chiến lược toàn diện vì hòa bình và thịnh vượng ở khu vực châu Á và trên thế giới”; vui mừng vì ngay trong chuyến công tác của Thủ tướng Phạm Minh Chính tới Nhật Bản lần này đã có thêm các thỏa thuận hợp tác ODA mới giữa hai nước được ký kết. Nhật Bản tiếp tục quan tâm, nghiên cứu việc cung cấp ODA thế hệ mới theo hình thức hỗ trợ ngân sách để Việt Nam phát triển các dự án hạ tầng chiến lược, nhất là những dự án hạ tầng giao thông quy mô lớn như đường sắt, đường bộ cao tốc, cảng biển, hàng không… Cùng với đó, hỗ trợ Việt Nam phát triển các lĩnh vực mới như chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, công nghiệp bán dẫn, đổi mới sáng tạo, tăng cường hợp tác lao động, y tế, giáo dục, bảo vệ môi trường, nâng cao chất lượng sống của người dân.(6)

7. Nhật Bản hỗ trợ 830 triệu USD cho doanh nghiệp phát triển chip

Phóng viên TTXVN tại Tokyo dẫn tờ Nikkei Asia ngày 7/12 cho biết hai hãng điện tử Nhật Bản là Toshiba và Rohm đã quyết định hợp tác trong dự án tăng cường sản xuất chất bán dẫn điện nhằm củng cố vị thế trong lĩnh vực linh kiện cho xe điện. Theo đó, Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản sẽ hỗ trợ 120 tỷ yên (830 triệu USD) trong tổng số 380 tỷ yên mà hai công ty dự định đầu tư cho dự án. Rohm và Toshiba sẽ điều hành việc sản xuất tại các nhà máy tương ứng của mỗi công ty tại Ishikawa và Miyazaki. Thế mạnh của Rohm là sản xuất các chất bán dẫn điện tiên tiến được làm bằng cacbua silic, vật liệu mang lại hiệu suất chuyển đổi năng lượng cao. Trong khi Toshiba mạnh về các thiết bị silicon thông thường, cung cấp cho nhiều đối tượng khách hàng bao gồm các công ty đường sắt và điện lực. Vì vậy, việc hợp tác của hai công ty được dự đoán sẽ mang lại sức mạnh tổng hợp trong việc bán hàng, phát triển sản phẩm và sản xuất.(7)

8. Ngân hàng VietinBank và JBIC ký kết Biên bản ghi nhớ

Ngân hàng Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JBIC) đã ký Biên bản ghi nhớ (MOU) với Ngân hàng Thương mại cổ phần Công thương Việt Nam (VietinBank) tại Diễn đàn Kinh tế Việt Nam-Nhật Bản diễn ra ngày 16/12. Mục tiêu của Biên bản ghi nhớ là hỗ trợ quá trình giảm phát thải carbon và chuyển đổi năng lượng trong nước đồng thời hỗ trợ các doanh nghiệp tầm trung, doanh nghiệp vừa và nhỏ của Nhật Bản gia nhập thị trường.

Việc ký kết Biên bản ghi nhớ trong chuyến thăm Nhật Bản của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính không chỉ là bước tiến lớn trong quan hệ hai bên mà còn thể hiện cam kết mạnh mẽ của Việt Nam đối với phát triển bền vững và quản lý môi trường. Đây cũng là cơ hội để thể hiện sức mạnh hợp tác kinh tế và môi trường giữa hai nước trong tương lai. (8)

Trần Ngọc Nhật

Trung tâm nghiên cứu Nhật Bản, Viện Nghiên cứu Đông Bắc Á

1. Deterioration in Japan Manufacturing Deepens

https://tradingeconomics.com/japan/manufacturing-pmi

2. Japan Nominal Wages Rise 1.5% in Oct

https://tradingeconomics.com/japan/wage-growth

3. Japan Composite PMI Rises in December

https://tradingeconomics.com/japan/composite-pmi

4. Japan Machinery Orders Rise 0.7% in Oct

https://tradingeconomics.com/japan/machinery-orders

5. Japan Personal Spending Falls at Softer Pace

https://tradingeconomics.com/japan/household-spending

6. Thủ tướng Phạm Minh Chính tiếp Chủ tịch Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản

https://bnews.vn/thu-tuong-pham-minh-chinh-tiep-chu-tich-co-quan-hop-tac-quoc-te-nhat-ban/318434.html

7 Nhật Bản hỗ trợ 830 triệu USD cho doanh nghiệp phát triển chip

https://bnews.vn/nhat-ban-ho-tro-830-trieu-usd-cho-doanh-nghiep-phat-trien-chip/317526.html

8. Ngân hàng VietinBank và JBIC ký kết Biên bản ghi nhớ

https://www.vietnamplus.vn/ngan-hang-vietinbank-va-jbic-ky-ket-bien-ban-ghi-nho-post916478.vnp