2. Một số chính sách kinh tế Nhật Bản năm 2024

2.1. Về tài chính

- Hỗ trợ tài chính cho việc nuôi dạy trẻ em

Dựa trên ý tưởng về trợ cấp nuôi con như một loại hỗ trợ tài chính cơ bản hỗ trợ việc nuôi dạy tất cả trẻ em, những người nắm giữ tương lai của thế hệ tiếp theo trong tay, chính phủ sẽ xóa bỏ các hạn chế về thu nhập và kéo dài thời gian thanh toán cho đến khi trẻ đạt đến độ tuổi học sinh trung học. Cụ thể, đối với tất cả các hộ gia đình nuôi con, chính phủ sẽ trả số tiền hàng tháng là 15.000 yên cho trẻ em dưới ba tuổi và sau đó là 10.000 yên cho trẻ em từ ba tuổi đến tuổi học trung học. Hơn nữa, vì nhu cầu hỗ trợ tài chính cao đối với các hộ gia đình có nhiều con, chính phủ sẽ trả số tiền hàng tháng là 30.000 yên cho đứa con thứ ba và mỗi đứa con sau đó.(1)

-      Chính sách giảm học phí và học bổng dạng trợ cấp

Một lý do chính được nêu ra cho việc mọi người không có số con như mong muốn là gánh nặng chi phí giáo dục. Theo đó, chính phủ sẽ nỗ lực giảm gánh nặng chi phí giáo dục đại học, đây được coi là vấn đề đặc biệt cấp bách.

Cụ thể, từ năm tài chính 2024, đối tượng được hưởng chính sách giảm học phí và học bổng dạng trợ cấp sẽ được mở rộng sang sinh viên trung lưu từ hộ gia đình có ba con trở lên và sinh viên trung lưu học ngành khoa học, kỹ thuật hoặc nông nghiệp. Dựa trên tình hình thực hiện, nguồn lực tài chính của chính phủ và các yếu tố khác, cũng sẽ xem xét mở rộng thêm hỗ trợ giảm học phí và các sáng kiến ​​khác cho sinh viên đại học từ hộ gia đình có ba con trở lên và thực hiện các biện pháp cần thiết cho phù hợp. Hơn nữa, ở giai đoạn thạc sĩ sau đại học, chính phủ sẽ cân nhắc thêm đến việc thành lập và sau đó là triển khai toàn diện hệ thống thanh toán học phí sau này.

Hơn nữa, chính phủ sẽ mở rộng hệ thống thanh toán giảm giá của học bổng dạng cho vay bằng cách tăng tính linh hoạt của các yêu cầu về thu nhập hàng năm, để mọi người không ngần ngại kết hôn, sinh con hoặc nuôi con vì họ phải gánh chịu gánh nặng trả nợ học bổng.

- Trong tháng 2 năm 2024, Chính phủ Nhật Bản đã bán đấu giá trái phiếu chuyển đổi xanh của chính phủ, một công cụ tài chính nhằm giúp ngành công nghiệp của quốc gia này trung hòa carbon đi kèm với phát triển. Chính phủ hy vọng có thể đảm bảo nguồn tài trợ cho các công nghệ mới nổi giúp cắt giảm khí thải trong dài hạn, chẳng hạn như pin và chip tiên tiến.

Nhật Bản có kế hoạch phát hành tổng cộng 20.000 tỷ yên (133 tỷ USD) trái phiếu GX trong thập kỷ tới. Khoảng 800 tỷ yên trái phiếu kỳ hạn 10 năm được bán đấu giá ngày 14/2 và số lượng trái phiếu 5 năm tương tự sẽ được bán đấu giá vào ngày 27/2. Một đợt phát hành khác trị giá 1.400 tỷ yên khác sẽ được thực hiện trong năm tài chính tiếp theo.(2)

2.2. Về chi tiêu ngân sách

- Đầu tư hơn 300 triệu USD hỗ trợ nghiên cứu công nghệ chip tiên tiến

Chính phủ Nhật Bản mới đây cho biết sẽ hỗ trợ 45 tỷ yên (khoảng 301 triệu USD) cho Rapidus và một nhóm các viện nghiên cứu để phát triển công nghệ chip tiên tiến hơn công nghệ 2nm tiên tiến nhất hiện nay. Đây là động thái tiếp theo nhằm nhằm vực dậy ngành công nghiệp bán dẫn của đất nước. Đây là một phần trong nỗ lực mở rộng hỗ trợ của chính phủ cho các dự án liên quan đến Rapidus. Trước đó, chính phủ Nhật Bản đã cam kết sẽ cung cấp hàng trăm tỷ yen cho công ty này. Động thái mới của Chính phủ Nhật Bản diễn ra trong bối cảnh quốc đảo này đang nỗ lực lấy lại vinh quang “cường quốc bán dẫn” toàn cầu trước đây. Rapidus đang tìm cách dẫn đầu những nỗ lực như vậy và sẵn sàng hỗ trợ cho các trường đại học và trung tâm nghiên cứu bán dẫn ở Nhật Bản.(3)

-      Chính phủ tài trợ 470 triệu USD phát triển siêu máy tính AI

Nhật Bản tuyên bố sẽ tài trợ 72,5 tỷ yên (470 triệu USD) cho 5 công ty trong nước để phát triển siêu máy tính ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) nhằm giảm phụ thuộc vào công nghệ tiên tiến của nước ngoài. Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản sẽ tài trợ cho công ty dịch vụ đám mây Sakura Internet số tiền lớn nhất là 50,1 tỷ yên, tiếp theo là “đại gia” viễn thông KDDI với 10,2 tỷ yên và nhà cung cấp dịch vụ đám mây Hi-Res với 7,7 tỷ yên. Siêu máy tính hiệu suất cao là không thể thiếu để phát triển AI tạo sinh với yêu cầu xử lý dữ liệu trên quy mô lớn.(4)

2.3. Về lãi suất

Trong tháng 1, BOJ đã giữ nguyên các chính sách quan trọng và giảm dự báo lạm phát cho năm tài chính tiếp theo trong bối cảnh giá cả tiếp tục tăng và các nỗ lực phục hồi đang được thực hiện sau trận động đất kinh hoàng vào ngày đầu năm mới. Kết thúc cuộc họp chính sách kéo dài 2 ngày, BOJ giữ nguyên nội dung tuyên bố với các từ ngữ thiên về xu hướng ôn hòa, cam kết sẽ định hướng lãi suất ngắn hạn ở mức âm 0,1% và lãi suất 10 năm ở mức 0%, đồng thời duy trì chính sách kiểm soát đường cong lợi suất (YCC) để cho phép lãi suất trái phiếu chính phủ kỳ hạn 10 năm tăng lên khoảng 1,0%. BOJ cam kết sẽ "không ngần ngại thực hiện bổ sung các biện pháp nếu cần thiết", đồng thời nói thêm rằng sẽ tiếp tục chính sách YCC "miễn là cần thiết để duy trì mục tiêu lạm phát ở mức 2% một cách ổn định".

Vào tháng 9, Ngân hàng trung ương Nhật Bản (BoJ) đã quyết định giữ nguyên lãi suất sau đợt tăng lãi suất vào tháng 7/2024 đã khiến đồng yen tăng mạnh và gây biến động thị trường toàn cầu. Hai ngày sau khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) cắt giảm lãi suất lần đầu tiên kể từ khi đại dịch COVID-19 bùng phát, BoJ thông báo lãi suất cho vay sẽ được giữ ở mức 0,25%, một quyết định không nằm ngoài dự đoán của thị trường. Trong một thời gian dài, BoJ là một ngoại lệ trong số các ngân hàng trung ương lớn trên toàn cầu khi duy trì chính sách tiền tệ siêu lỏng để đưa lạm phát trở lại mức mục tiêu 2% nhờ vào đà tăng lương.(5)

2.4. Về du lịch

- Trong nỗ lực đáp ứng nhu cầu nhập cảnh ngày một tăng, Chính phủ Nhật Bản đang lên kế hoạch giới thiệu hệ thống mới giúp rút ngắn thời gian làm thủ tục nhập cảnh cho du khách nước ngoài từ đầu năm 2025. Hệ thống mới gọi là "thông quan trước" cho phép du khách quốc tế tận dụng thời gian chờ tại sân bay khởi hành để thực hiện hầu hết thủ tục nhập cảnh vào Nhật Bản. Khi đến nơi, du khách có thể nhập cảnh một cách suôn sẻ, nhanh chóng chỉ với một thao tác kiểm tra đơn giản. Bên cạnh đó, Chính phủ Nhật Bản quyết định xây dựng các hướng dẫn vào cuối năm nay để ứng phó tình trạng quá tải du lịch. Dự kiến, hướng dẫn sẽ xem xét các vấn đề như phí cầu đường tại các điểm du lịch và áp dụng phí đặc biệt đối với du khách nước ngoài.(6)

- Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida đã công bố kế hoạch đưa các khách sạn nghỉ dưỡng sang trọng đến 35 công viên quốc gia vào năm tài chính 2031 nhằm làm cho các công viên quốc gia hấp dẫn hơn bằng cách cải tạo các cơ sở hiện có và cung cấp các trải nghiệm thiên nhiên. Phát biểu tại một cuộc họp báo, Bộ trưởng Môi trường Shintaro Ito cho biết: “Chúng tôi đang hướng tới các công viên quốc gia đẳng cấp thế giới dựa trên sự hiểu biết của cộng đồng địa phương và ý tưởng bảo tồn môi trường.(7)

- Tăng cường xây dựng cơ sở hạ tầng:

Khi du khách nước ngoài quay trở lại sau đại dịch COVID-19, Nhật Bản đã vạch ra các kế hoạch mới để giải quyết các vấn đề liên quan đến tình trạng quá tải du lịch, bao gồm củng cố hệ thống giao thông ở các thành phố lớn và thu hút du khách đến các vùng nông thôn ít người biết đến. Kế hoạch mới bao gồm biện pháp tăng cường cơ sở hạ tầng, đặc biệt là tăng cường đội xe buýt và taxi nhằm đáp ứng số lượng khách du lịch và ứng phó tốt hơn với tình trạng quá tải ở các thành phố đông đúc. Tuy nhiên, các công ty taxi ở một số thành phố đang phải vật lộn để theo kịp nhu cầu. Kế hoạch đề xuất gửi hỗ trợ đến những khu vực có lượng khách du lịch tăng đáng kể trong một số mùa nhất định, chẳng hạn như Niseko, Hokkaido, trong mùa trượt tuyết để các công ty taxi có thể cung cấp dịch vụ tốt hơn trong những thời điểm đó.

- Chính quyền địa phương tại Nhật áp dụng chế độ thu thuế lưu trú

Thuế lưu trú là một loại thuế không theo luật định mà do chính quyền địa phương tự áp dụng. Việc triển khai loại thuế này cần có sự đồng ý của Bộ trưởng Bộ Nội vụ và Truyền thông Nhật Bản. Hiện nay có 12 chính quyền địa phương đã áp dụng hoặc có kế hoạch áp dụng và hơn 30 chính quyền đang xem xét, bao gồm thành phố Sapporo và tỉnh Okinawa. Trong một cuộc khảo sát về khách du lịch do Recruit thực hiện, khoảng 70% chính quyền địa phương và các Tổ chức Phát triển du lịch (DMO) cho rằng "tiếp nhận du khách" là một vấn đề. Thuế lưu trú được kỳ vọng cao như một nguồn thu và sẽ khác nhau tùy theo địa phương, nhưng tiền thuế thường là 1 - 3% phí chỗ ở mỗi người/đêm.

Hiện thành phố Kyoto tính thuế 200 - 1.000 yên (1.25 - 6,25 USD) tùy theo phí chỗ ở. Doanh thu thuế trong năm tài chính 2024 của thành phố dự kiến sẽ đạt khoảng 4,8 tỷ yên, cao hơn khoảng 600 triệu yên so với năm tài chính 2019, thời điểm trước khi bùng phát dịch Covid-19. Số tiền này sẽ được phân bổ để xây dựng một tuyến "xe buýt tốc hành du lịch" mới, bắt đầu hoạt động từ tháng 6 như một biện pháp chống tắc nghẽn và bảo trì ga Kyoto. Do số lượng khách du lịch dự kiến sẽ tiếp tục tăng nên chính quyền thành phố cũng đang xem xét tăng thuế lưu trú.(8)

Trần Ngọc Nhật, Trung tâm nghiên cứu Nhật Bản, Viện Nghiên cứu Đông Bắc Á

1. Policies supporting children and child-rearing

https://japan.kantei.go.jp/ongoingtopics/policies_kishida/childsupport.html

2. Reducing the financial burden ò childbirth and the like

https://japan.kantei.go.jp/ongoingtopics/policies_kishida/childsupport.html

3. Nhật Bản "rót" hơn 300 triệu USD hỗ trợ nghiên cứu công nghệ chip tiên tiến

https://bnews.vn/nhat-ban-rot-hon-300-trieu-usd-ho-tro-nghien-cuu-cong-nghe-chip-tien-tien/323563.html

4. Nhật Bản tài trợ 470 triệu USD cho 5 công ty phát triển siêu máy tính AI

https://bnews.vn/nhat-ban-tai-tro-470-trieu-usd-cho-5-cong-ty-phat-trien-sieu-may-tinh-ai/330615.html

5. Ngân hàng Trung ương Nhật Bản giữ nguyên lãi suất

https://dangcongsan.vn/the-gioi/tin-tuc/ngan-hang-trung-uong-nhat-ban-giu-nguyen-lai-suat-678474.html

6. Nhật Bản giới thiệu hệ thống “thông quan trước” cho du khách nước ngoài

https://bnews.vn/nhat-ban-gioi-thieu-he-thong-thong-quan-truoc-cho-du-khach-nuoc-ngoai/341054.html

7. Nhật Bản xây dựng khách sạn sang trọng tại tất cả 35 công viên quốc gia

https://www.vietnamplus.vn/nhat-ban-xay-dung-khach-san-sang-trong-tai-tat-ca-35-cong-vien-quoc-gia-post970817.vnp

8. Nhật Bản đẩy mạnh triển khai áp dụng thuế lưu trú với khách du lịch

https://tuoitre.vn/nhat-ban-day-manh-trien-khai-ap-dung-thue-luu-tru-voi-khach-du-lich-2024062416285108.htm