1. Khoảng cách thâm hụt thương mại Nhật Bản thu hẹp:

Thâm hụt thương mại của Nhật Bản giảm xuống còn 461,25 tỷ yên vào tháng 10 năm 2024 từ mức 702,86 yên cùng kỳ năm trước, vì xuất khẩu tăng nhanh hơn nhiều so với nhập khẩu. Tuy nhiên, kết quả mới nhất đã không đạt được ước tính của thị trường về mức thâm hụt 360,4 tỷ yên.(1)

Nhập khẩu vào Nhật Bản tăng 0,4% so với cùng kỳ năm ngoái lên 9.887,91 tỷ yên vào tháng 10 năm 2024 sau mức tăng trưởng 1,8% vào tháng 9, thấp hơn so với mức đồng thuận của thị trường là 0,3%. Đây là tháng thứ bảy lượng mua tăng, với lượng nhập khẩu hóa chất tăng 5,6%, dẫn đầu là các sản phẩm y tế (5,2%). Ngoài ra, lượng máy móc nhập khẩu tăng 12,5%, do máy tính (46,0%); và lượng hàng sản xuất nhập khẩu tăng 5,6%. Ngược lại, lượng mua nhiên liệu khoáng sản giảm 11,5%, đáng chú ý là dầu mỏ (-14,2%) và LNG (-2,9%). Nhập khẩu các mặt hàng khác giảm 0,6% và lượng nhập khẩu thiết bị vận tải giảm 7,7% do ô tô (-15,0%). Trong khi đó, lượng mua máy móc điện bị đình trệ. Nhập khẩu tăng từ Trung Quốc (5,6%), Hồng Kông (25,6%), Hàn Quốc (8,5%), Ấn Độ (56,2%), Việt Nam (4,0%) và EU (3,9%). Mua hàng từ các nước ASEAN tăng 5,9%, chủ yếu là Indonesia (6,5%) và Malaysia (11,2%). Ngược lại, nhập khẩu giảm từ Hoa Kỳ (-0,7%), Đức (-0,6%), Nga (-5,0%) và Trung Đông (-13,5%).(2)

Xuất khẩu từ Nhật Bản tăng 3,1% so với cùng kỳ năm ngoái lên mức cao nhất trong 3 tháng là 9.426,67 tỷ yên vào tháng 10 năm 2024, vượt qua dự báo của thị trường là 2,2%. Doanh số bán hàng của các mặt hàng về khoa học tăng vọt 27,3%, được thúc đẩy bởi các dụng cụ khoa học, quang học (11,8%); và các lô hàng máy móc tăng 2,2%, dẫn đầu là máy móc bán dẫn (42,6%). Ngoài ra, xuất khẩu máy móc điện tăng 0,4%, được thúc đẩy bởi chất bán dẫn (1,6%) và IC (2,7%). Các lô hàng hóa chất tăng 6,3%, được hỗ trợ bởi vật liệu nhựa (3,9%). Ngược lại, xuất khẩu thiết bị vận tải giảm 4,4%, chịu ảnh hưởng bởi xe cơ giới (-0,9%) và ô tô (-2,1%). Doanh số bán hàng hóa sản xuất giảm 2,8%, do các sản phẩm sắt và thép (-12,2%). Xuất khẩu cao hơn sang Trung Quốc (1,5%), Hồng Kông (18,8%), Đài Loan (12,2%), Hàn Quốc (10,5%), Ấn Độ (18,9%) và Nga (52,8%). Các lô hàng đến các nước ASEAN tăng (7,5%), đáng chú ý là Singapore (40,5%), Thái Lan (2,7%) và Indonesia (6,0%). Ngược lại, doanh số bán hàng giảm sang Hoa Kỳ (-6,2%), Đức (-9,0%) và EU (-11,3%).(3)

2. Yên Nhật tăng giá:

Yên Nhật tăng lên khoảng 154 yên đổi 1 đô la, phục hồi từ mức thấp nhất trong bốn tháng, khi các nhà chức trách Nhật Bản tăng cường cảnh báo bằng lời về các động thái ngoại hối quá mức. Bộ trưởng Tài chính Nhật Bản Katsunobu Kato nhắc lại rằng mặc dù đồng yên phục hồi trong thời gian ngắn, chính phủ sẽ tiếp tục theo dõi các biến động tỷ giá hối đoái và có hành động khi cần thiết. Ngoài ra, Tập đoàn Tài chính Mitsubishi UFJ (MUFG) lưu ý rằng Nhật Bản có thể đẩy nhanh việc tăng lãi suất do áp lực lạm phát dai dẳng. Tuy nhiên, Thống đốc Ngân hàng Nhật Bản Kazuo Ueda tuyên bố vào thứ Hai rằng bất kỳ đợt tăng lãi suất nào trong tương lai sẽ diễn ra dần dần, tùy thuộc vào cách nền kinh tế phát triển, mặc dù ông không đưa ra mốc thời gian cụ thể về thời điểm những đợt tăng này có thể xảy ra. Đồng yên đã giảm hơn 10% so với mức cao nhất vào tháng 9 trong bối cảnh bất ổn gia tăng về kế hoạch tăng lãi suất của Ngân hàng trung ương Nhật Bản. Sự sụt giảm của đồng yên càng trầm trọng hơn do sự phục hồi của đồng đô la, được thúc đẩy bởi kỳ vọng về việc cắt giảm lãi suất ít quyết liệt hơn từ Fed và cái gọi là "giao dịch Trump".(4)

3. Chi tiêu hộ gia đình Nhật Bản giảm ít hơn dự kiến:

Chi tiêu hộ gia đình Nhật Bản giảm 1,1% so với cùng kỳ năm ngoái vào tháng 9, mức giảm nhỏ hơn mức giảm 1,9% được ghi nhận vào tháng 8 và tốt hơn kỳ vọng của thị trường là giảm 2,1%. Đây là tháng thứ bảy chi tiêu hộ gia đình giảm trong năm 2024. Chi tiêu giảm được ghi nhận ở một số hạng mục, bao gồm giao thông và truyền thông (-11,8%), nhà ở (-3,4%), chăm sóc y tế (-2,6%), chi tiêu tiêu dùng (-1,1%) và đồ nội thất và đồ gia dụng (-0,3%). Tuy nhiên, chi tiêu tăng ở các lĩnh vực khác, chẳng hạn như quần áo và giày dép (17,5%), phí nhiên liệu, ánh sáng và nước (8,5%), giáo dục (8,8%) và các mặt hàng tiêu dùng khác (0,3%). Trên cơ sở hàng tháng, chi tiêu cá nhân đã giảm 1,3% vào tháng 9, đảo ngược mức tăng 2% được ghi nhận vào tháng 8 và tệ hơn mức giảm 0,7% mà các nhà phân tích dự báo.(5)

4. Giá sản xuất của Nhật Bản tăng mạnh nhất trong 14 tháng:

Giá sản xuất tại Nhật Bản tăng 3,4% so với cùng kỳ năm ngoái vào tháng 10 năm 2024, cao hơn mức tăng trưởng 3,1% đã được điều chỉnh tăng trong tháng trước và cao hơn dự báo của thị trường là 3,0%. Đây là tháng thứ 44 liên tiếp lạm phát của nhà sản xuất, đánh dấu con số cao nhất kể từ tháng 8 năm 2023, vì chi phí tiếp tục tăng đối với hầu hết các mặt hàng: thiết bị vận tải (1,1% so với 1,3% vào tháng 9), đồ uống và thực phẩm (1,8% so với 2,1%), xăng dầu và than đá (4,5% so với 1,5%), sắt và thép (0,3% so với 0,4%), máy móc điện (3,7% so với 3,3%), máy móc sản xuất (2,6% so với 4,1%), máy móc đa năng (3,4% so với 3,2%), sản phẩm kim loại (3,9% so với 2,8%), sản xuất khác (3,6% so với 3,7%), nhựa (2,7% so với 2,2%), kim loại màu (14,6% so với 9,7%), thông tin (2,4% so với 3,6%) và máy móc phục vụ kinh doanh (1,9% so với 2,8%). Ngược lại, giá các sản phẩm hóa chất giảm 0,6% sau khi tăng 0,3% trước đó. Giá sản xuất hàng tháng tăng 0,2%, vượt qua mức dự đoán là ổn định và sau mức tăng 0,3% được điều chỉnh tăng vào tháng 9..(6)

5. Chỉ số PMI tổng hợp của Nhật Bản tăng nhẹ:

Chỉ số PMI tổng hợp của Ngân hàng au Jibun Nhật Bản đã tăng lên 49,6 điểm vào tháng 10. Tuy nhiên, con số mới nhất là mức thấp nhất kể từ tháng 11 năm 2023, sau mức 52,0 điểm của tháng 9 và đánh dấu sự thu hẹp đầu tiên trong hoạt động của khu vực tư nhân trong bốn tháng. Sự suy giảm này là do sự suy thoái hơn nữa trong lĩnh vực sản xuất và sự thu hẹp đầu tiên trong nền kinh tế dịch vụ kể từ tháng 6. Đơn đặt hàng mới trì trệ, chấm dứt chuỗi tăng trưởng kéo dài ba tháng. Hoạt động kinh doanh mới giảm đáng kể trong lĩnh vực sản xuất, mặc dù các công ty dịch vụ vẫn tiếp tục chứng kiến ​​mức tăng khiêm tốn. Trong khi đó, tăng trưởng việc làm được duy trì ở cả hai lĩnh vực với tốc độ tạo việc làm chung không thay đổi. Về phía chi phí, lạm phát giá đầu vào tăng tốc và lạm phát giá đầu ra đạt mức cao nhất trong ba tháng, với lạm phát sản xuất vượt xa lạm phát dịch vụ. Cuối cùng, tâm lý đã giảm xuống mức thấp nhất kể từ tháng 1 năm 2021, mặc dù kỳ vọng vẫn mạnh hơn một chút so với mức trung bình của chuỗi.(7)

6. Nhật Bản cân nhắc bỏ hạn mức mua sắm miễn thuế cho du khách nước ngoài

Cơ quan Du lịch Nhật Bản đang kêu gọi xóa bỏ mức trần mua sắm miễn thuế đối với khách du lịch nước ngoài như một phần của cải cách thuế cho năm tài chính 2025. Động thái nhằm tăng cường thu hút du khách cho ngành du lịch Nhật Bản.

Hiện nay, du khách nước ngoài được miễn thuế tiêu dùng khi mua các mặt hàng mang ra khỏi Nhật Bản tại các cửa hàng bán lẻ miễn thuế. Đối với các mặt hàng tiêu dùng, ví dụ như thực phẩm, đồ uống, mỹ phẩm và thuốc, giới hạn miễn thuế hiện ở mức 500.000 yen (khoảng 3.200 USD) mỗi ngày cho mỗi người mua sắm tại mỗi cửa hàng. Số lượng cửa hàng trên toàn quốc tham gia chương trình đã tăng 5,1% trong sáu tháng lên 59.485 tính đến cuối tháng 3/2024. Nhu cầu của khách du lịch đối với rượu sake cao cấp, sản phẩm làm đẹp và các mặt hàng khác đang ngày càng tăng lên trong bối cảnh đồng yên yếu kéo dài. Vì vậy, Cơ quan Du lịch Nhật Bản coi mức trần miễn thuế là tác nhân chính cản trở sự gia tăng doanh số bán hàng.

Chương trình miễn thuế đã mở rộng trong những năm qua như một phần trong nỗ lực của Nhật Bản nhằm thúc đẩy ngành du lịch, bao gồm thông qua việc đưa các mặt hàng tiêu dùng vào danh sách miễn thuế năm 2014 và hạ thấp ngưỡng tối thiểu cho các giao dịch mua đủ điều kiện miễn thuế. Điều này dẫn đến xu hướng “mua sắm bùng nổ” trước khi COVID-19 lây lan trên toàn cầu. (8)

7. Ngân hàng Nhật Bản nâng dự báo lợi nhuận lên mức cao kỷ lục

Sau khi BoJ tăng lãi suất, 3 ngân hàng lớn nhất Nhật Bản đã nâng dự báo lợi nhuận cả năm năm tài chính hiện tại lên mức cao kỷ lục. Ba ngân hàng lớn nhất Nhật Bản mới đây đã nâng dự báo lợi nhuận cả năm năm tài chính hiện tại (kết thúc vào tháng 3/2025) lên mức cao kỷ lục, nhờ nhu cầu vay vốn mạnh mẽ và biên lợi nhuận cao hơn sau khi Ngân hàng trung ương Nhật Bản (BoJ) tăng lãi suất vào ngày 16 tháng 11.

BoJ đã tăng lãi suất chính sách lên 0,25% vào tháng Bảy sau khi chấm dứt lãi suất âm vào tháng Ba. Động thái này đã đẩy biên lãi suất cho vay và tiền gửi của Mizuho đối với hoạt động cho vay trong nước tăng quý thứ hai liên tiếp. Mizuho ước tính tác động tài chính từ việc tăng lãi suất sẽ lên tới 85 tỷ yên trong năm tài chính này. (9)

8. Chính phủ đề xuất hỗ trợ tiền mặt đối phó lạm phát

Chính phủ Nhật Bản đã trình Quốc hội một khoản ngân sách bổ sung để hỗ trợ người dân ứng phó với lạm phát, qua đó kích thích kinh tế quốc gia. Theo đề xuất trên, chính phủ sẽ cung cấp tiền mặt 30.000 yên (194 USD) cho mỗi hộ gia đình thu nhập thấp được miễn thuế cư trú, và thêm 20.000 yên cho mỗi trẻ em trong các gia đình đang nuôi con nhỏ, đồng thời trợ cấp giá năng lượng để giảm sức ép giá cho người dân. Chính phủ của Thủ tướng Shigeru Ishiba đang phải đối mặt với không ít khó khăn vì liên minh cầm quyền hiện không còn nắm giữ đa số tại Hạ viện. Ủy ban Ngân sách hiện do một thành viên phe đối lập làm chủ tịch.

Đảng Dân chủ Lập hiến Nhật Bản và các đảng đối lập nhỏ hơn đang hối thúc đảng Dân chủ tự do (LDP) cầm quyền và đối tác liên minh Komeito tổ chức phiên họp Ủy ban Ngân sách trước khi thảo luận ngân sách bổ sung. Lời kêu gọi được đưa ra khi phiên họp đặc biệt của Quốc hội, kéo dài 4 ngày, vừa kết thúc. Phe đối lập đã đồng ý về lịch trình do chính phủ đề xuất với điều kiện tổ chức sớm một phiên họp bất thường của Quốc hội.(10)

Trần Ngọc Nhật, Trung tâm nghiên cứu Nhật Bản, Viện Nghiên cứu Đông Bắc Á

1. Japan Trade Gap Narrows Sharply

https://tradingeconomics.com/japan/balance-of-trade

2. Japan Imports Unexpectedly Rise

https://tradingeconomics.com/japan/imports-yoy

3. Japan Export Growth Exceeds Estimates

https://tradingeconomics.com/japan/exports-yoy

4. Japanese Yen Strengthens on Intervention Fears

https://tradingeconomics.com/japan/currency

5. Japan Household Spending Declines Less Than Expected

https://tradingeconomics.com/japan/household-spending

6. Japan Producer Prices Rise the Most in 14 Months

https://tradingeconomics.com/japan/producer-prices-change

7. Japan Composite PMI Revised Slightly Higher

https://tradingeconomics.com/japan/composite-pmi

8. Nhật Bản cân nhắc bỏ hạn mức mua sắm miễn thuế cho du khách nước ngoài

https://bnews.vn/nhat-ban-can-nhac-bo-han-muc-mua-sam-mien-thue-cho-du-khach-nuoc-ngoai/353868.html

9. Ngân hàng Nhật Bản nâng dự báo lợi nhuận lên mức cao kỷ lục

https://bnews.vn/ngan-hang-nhat-ban-nang-du-bao-loi-nhuan-len-muc-cao-ky-luc/353692.html

10. Chính phủ đề xuất hỗ trợ tiền mặt đối phó lạm phát

https://bnews.vn/nhat-ban-chinh-phu-de-xuat-ho-tro-tien-mat-doi-pho-lam-phat/353432.html