Đã gần hai năm kể từ khi thảm họa động đất sóng thần xảy ra tại vùng đông bắc Nhật Bản, song những hậu quả của nó vẫn gây tác động tiêu cực đến cả đời sống vật chất cũng như tinh thần người dân Nhật Bản, đặc biệt là đối với những người sinh sống tại vùng chịu thảm họa. Ngày 24 tháng 8 năm 2012, tổ chức lao động chính quyền địa phương đã công bố kết quả bảng điều tra Sức khỏe tinh thần đối cán bộ công chức vùng chịu thảm họa. Đây là một tổ chức được thành lập với sự tham gia của các lao động, viên chức chính quyền địa phương (836.000 người). Cuộc điều tra này có sự tham gia của các viên chức chính quyền địa phương thuộc tỉnh Iwate, Miyagi, Fukushima, đối tượng chủ yếu là toàn bộ hội viên của tổ chức công đoàn thuộc ngành biển với 13.085 người và được thực hiện vào thời điểm tháng 5 năm 2012. Câu trả lời được thu lại từ 6.274 người, trong đó nam giới chiếm 44,4%, nữ giới chiếm 55,6%. Từ kết quả bảng điều tra đã thể hiện rõ vấn đề về sự an toàn và sức khỏe của viên chức chính quyền địa phương ở các vùng bị thiệt hại do thiên tai có được đảm bảo hay không sau khi trận đại động đất chưa từng có trong lịch sử xảy ra.

Cứ 3 người thì lại có 1 người đã từng phải chịu đựng những lời chỉ trích nặng nề từ phía những người dân cư trú.

Theo kết quả điều tra, trong số những người viên chức của chính quyền địa phương ở vùng bị thiệt hại thuộc tỉnh Fukushima (2.455 người) thì có hơn một nửa trong số họ (chiếm 55.2%) đã từng làm việc trong các khu vực bị cảnh báo hay khu vực quy hoạch để tránh nạn. Với cách thức xử lý thì tỉ lệ câu trả lời là “Đã được học” chiếm không quá 18,1%, “Từng nghe nói” chiếm 39.6%, “Không được học” chiếm 42,3%.

Ngoài ra, trong toàn bộ số người tham gia trả lời thì có tới 71,8% cảm thấy lo ngại vì những ảnh hưởng của tia phóng xạ đối với sức khỏe của họ. Với các thông tin liên quan đến tia phóng xạ thì tỉ lệ câu trả lời “Được cung cấp thông tin” chỉ dừng lại ở con số 17,7%, “Không được cung cấp thông tin nhiều lắm” chiếm 59,1% và “Hoàn toàn không được cung cấp” chiếm 23,1%.

Mặt khác, sau thảm họa, 42,4% cán bộ công chức phải chịu đựng những lời phàn nàn có phần phần vô lí từ người dân cư trú tại nơi bị thảm họa. Thậm chí, số người phải chịu những lời lẽ nặng nề, bạo lực từ những người dân cũng rất nhiều (lên đến 34%). Người ta nhận thấy rằng sau thảm họa động đất, công việc của những viên chức chính quyền địa phương tại những vùng xảy ra thiên tai bị đòi hỏi cao hơn rất nhiều.

Liên quan đến sức khỏe của người dân là vấn đề an toàn vệ sinh. Khi được hỏi về hoạt động đảm bảo an toàn, vệ sinh đã được thực hiện hay chưa sau khi động đất diễn ra, rất nhiều câu trả lời là “Không biết điều này”, chiếm tới 41,5%. 35,4% cho là “Đã không thực hiện”, chỉ có 6,1% trả lời rằng “Đã được thực hiện” và “Chỉ thực hiện một phần” chiếm 17%. Như vậy, dường như những hoạt động đảm bảo sự an toàn, vệ sinh tại nơi làm việc lại không được thực hiện một cách cẩn thận.

Lao động ngoài giờ chiếm hơn 40%

Liên quan đến tình hình lao động ngoài giờ trong một tháng, sau khi trận động đất xảy ra, số người trả lời rằng lao động ngoài giờ tăng lên rất nhiều so với lúc trước động đất chiếm 47,2%, tăng lên chiếm 26,7%. Như vậy, cứ 4 người thì lại có 3 người trả lời là lao động ngoài giờ đã tăng lên. Đối với hiện nay thì câu trả lời Tăng lên rất nhiều đã giảm 12,1%, Tăng lên giảm đến 27,7%.

Người ta thấy rằng cứ 4 người lao động lại có 1 người (23,7%) làm việc liên quan đến các giải pháp khắc phục thiệt hại động đất, nhưng kể từ sau khi trận động đất xảy ra, có tới 43,3% số lao động đã từng tham gia các công việc với tư cách là hoạt động cứu trợ. Hiện nay, con số này đã giảm xuống hơn một nửa, chỉ còn 19,5%. Ngoài ra, số người cho rằng số ngày nghỉ đã giảm so với trước động đất chiếm 29,2%, thời gian ngủ đã giảm so với trước động đất cũng tăng lên 33,9%. Điều này cho thấy những viên chức của chính quyền địa phương ở vùng chịu ảnh hưởng của thiên tai đang rơi vào tình trạng bị gia tăng hoạt động công việc hơn so với mức độ thông thường.

Vấn đề căng thẳng tinh thần

Điều tra về những triệu chứng stress của những viên chức chính quyền địa phương ở vùng chịu ảnh hưởng của thiên tai, số người trả lời kiểu như Rất mệt mỏi (47,5%), Bồn chồn căng thẳng (44,4%), Chậm chạp, uể oải (43,5%), Cảm thấy kiệt sức (37,5%), Bất an (36,9%) chiếm một tỉ lệ cao. Ngoài ra, những triệu chứng liên quan đến thần kinh thể hiện qua các câu trả lời như: Cảm thấy nặng nề, u ám (14,6%), Làm điều gì cũng không thấy có sức lực (13,4%) cũng chiếm một tỉ lệ cao. Trong điều tra này, khi phân tích một cách tỉ mỉ về ảnh hưởng của triệu chứng stress (mệt mỏi, bất an) ở các viên chức chính quyền địa phương và những vấn đề như sự lo lắng khi không được cung cấp thông tin đầy đủ liên quan đến phóng xạ, những khó khăn gặp phải khi làm các công việc sau trận động đất hay thời gian làm ngoài giờ tăng lên…

Ngoài ra, khi được hỏi về “yêu cầu mong muốn có sự tư vấn của các chuyên viên hay muốn có buổi nói chuyện sức khỏe tinh thần” thì số người có câu trả lời là Muốn có hay Cần thiết đã tăng lên tới 45,4%. Và trong số 13,9% số người đã từng làm việc này trong thực tế thì có khoảng 27,9% có câu trả lời “Tinh thần là một vị thuốc” hay 5,7% có câu trả lời “đã quen với công việc như trước đây”.

Từ kết quả điều tra như trên, các lao động, viên chức của chính quyền địa phương cần phải luôn luôn hiểu rõ tình hình thực tế khu vực chịu ảnh hưởng của thiên tai, thực hiện các yêu cầu, chính sách của chính phủ để đảm bảo an toàn cho người lao động và nỗ lực để có thể nắm bắt được những giải pháp có tính triệt để về sau. Đồng thời, nếu quá trình phục hồi, xây dựng lại khu vực bị thiệt hại được tiến hành lâu dài hơn nữa thì các viên chức này cũng là người nắm giữ vai trò trung tâm trong quá trình ấy. Tuy nhiên người ta lo ngại rằng triệu chứng stress là một nguyên nhân ảnh hưởng đến tinh thần và sức khỏe của người lao động. Để phục vụ hội viên của các tổ chức công đoàn ở vùng chịu ảnh hưởng của thiên tai thì các hoạt động như mở phòng nói chuyện, cử các nhân viên tư vấn tới đã được tiến hành. Tuy nhiên, để tình trạng stress không gia tăng như hiện nay thì việc xây dựng một chế độ chăm sóc sức khỏe tinh thần và việc duy trì một cách liên tục những dự định trên là điều rất quan trọng. /.

Nguồn: http://www.jil.go.jp/koku

Phạm Thị Hồng Ngọc – K53 Nhật Bản học, Khoa Đông phương học, Trường Đại học khoa học xã hội và nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội