Ở Nhật tồn tại nhiều tín ngưỡng, phong tục tập quán có nguồn gốc và phong cách tôn giáo khác nhau. Đạo gốc của Nhật Bản là Thần đạo (神道- Shinto) có nguồn gốc từ quan niệm vật linh của người Nhật cổ. Thần đạo cho rằng cây cối, loài vật trong thiên nhiên đều có quỉ thần nên phải được thờ cúng.  Với khoảng hơn 100 triệu tín đồ và 9 vạn đền thờ, Thần đạo là tôn giáo quan trọng nhất ở Nhật Bản. Thần đạo không hẳn là một tôn giáo theo đúng nghĩa của nó mà là sự tích hợp những tín ngưỡng và nghi lễ thờ cúng các vị thần (神-Kami). Kami bao gồm các vật linh thiêng trong thiên nhiên (mặt trời, mặt trăng, gió, sấm sét, núi, sông, đá,..) và hồn người chết (tổ tiên Nhật Hoàng, những anh hùng có công với nước..). Đền thờ Thần đạo gọi là Thần xã (神社- Jinja). Phía ngoài đền thờ có cổng torii (鳥居) bằng gỗ, thường được sơn màu đỏ, đây cũng là biểu tượng của Thần đạo được cả thế giới biết đến. Các Vu nữ (巫女- miko) có nhiệm vụ chăm sóc các ngôi đền. Hình ảnh các Vu nữ với quần Hakama đỏ và áo Kimono trắng, gương mặt trẻ trung xinh đẹp gây ấn tượng khó quên đối với khách du lịch khi tới thăm các đền thờ Thần đạo. Trong các bộ phim hay các bộ truyện tranh Manga, phim hoạt hình Anime của Nhật Bản, nhân vật Vu nữ khi xuất hiện thường đem lại một cảm giác thích thú và bí ẩn, thường mang các năng lực siêu nhiên, do đặc điểm công việc của mình. Tiêu biểu như trong loạt truyện “Thủy thủ mặt trăng” (Sailor Moon), một trong những nhân vật chính là Thủy thủ sao Hỏa, Rei Hino, cũng chính là một Vu nữ, nên cô có khả năng sử dụng bùa chú, tiên tri.

Về tên gọi trong tiếng Nhật  của Vu nữ, ngoài cách gọi chính là Miko (巫女), đôi khi các từ như 神子- Fujo, 舞姫- Mai Hime, 御神子- Mikanko cũng được sử dụng. Trước đây, Vu nữ đảm nhiệm các công việc như múa các điệu múa mang tính nghi lễ, thực  hiện các nghi lễ cầu nguyện, ra quẻ bói, truyền đạt ý chỉ của thần linh, lên đồng.. Từ thời Meiji, Vu nữ trở thành những người làm việc trong các đền thờ, trợ giúp cho các hoạt động ở đây. Hiện nay, ở một số chùa Phật giáo cũng xuất hiện hình ảnh những cô gái trẻ với trang phục Vu nữ quần đỏ - áo trắng, và những kiểu trang phục tương tự như vậy.

Theo phân loại của Yanagita Kunio và Nakayama Taro, hai nhà dân tộc học nổi tiếng, Vu nữ được phân làm hai kiểu chính, một là những người phục vụ trong triều đình và hai là những bà đồng theo kiểu dân gian (hình ảnh bà đồng dân gian khá phổ biến trong các tác phẩm thời xưa, tiêu biểu như nhân vật Takehiro, kẻ bị cướp giết chết trong tác phẩm nổi tiếng “Trong rừng trúc” của nhà văn Akutagawa Ryunosuke, đã nhập vào bà đồng để trả lời quan tòa xét xử).

Theo Yanagita, những người phục vụ trong triều đình, ở vùng Kanto được gọi là Miko, vùng Kyohan (京阪- tức vùng Kyoto và Osaka), được gọi là Ichiko, Vu nữ kiểu bà đồng ở vùng Kyohan gọi là Miko, ở xung quanh Tokyo gọi là Ichiko hay Azushi Miko, vùng Đông Bắc gọi là Itako. Về cách gọi này, Yanagita đưa ra nhận định rằng ban đầu hai kiểu Vu nữ này cùng là một, sau đó dần dần theo thời gian, mới phân chia thành những người làm việc trong triều đình và những người được thần thánh nhập vào, đi từng vùng này sang vùng khác. Không chỉ ở Nhật Bản, ở nước ngoài, nhiều khi những phụ nữ trong Saman giáo cũng được coi là Vu nữ, nhưng theo Hori Ichiro, Vu nữ của Nhật Bản “không mang những bệnh về tinh thần như trong Saman giáo của nước ngoài, những người được thần thánh nhập vào vì thế không mang những biểu hiện như bị phụ  thuộc…” Từ đó, có thể phân biệt được Vu nữ của Nhật Bản và Saman giáo của nước ngoài.

Theo Yanagita, không liên quan tới việc họ thuộc kiểu Vu nữ nào, rất nhiều Vu nữ sau khi kết hôn vẫn tiếp tục công việc của mình . Cũng có những Vu nữ bắt đầu công việc của mình từ lúc lên bảy tuổi tới khi kết hôn như ở đền Ikasuri no mi Kannagi, hay các Mono imi (物忌), Itukime (斎女) ở đền Kashima Jingu của Hitachi và các Itsuki no Miko (斎王) của Ise Jingu, làm Vu nữ trong cả cuộc đời mình, không hề kết hôn. Hiện nay, chủ yếu các cô gái làm công việc Vu nữ là những người trẻ, chưa từng kết hôn.

Thực hiện: Nguyễn Ngọc Phương Trang

Viện Nghiên cứu Đông Bắc Á.

Tài  liệu tham khảo:

1)http://btgcp.gov.vn/Plus.aspx/vi/News/38/0/243/0/2553/

2)http://ja.wikipedia.org/wiki/%E5%B7%AB%E5%A5%B3

3)http://www.juach.vn/trinh-nu-miko-trong-den-tho-nhat-ban_p1_1-1_2-1_3-642_4-803_9-2_11-10_12-7_13-251.html

Bản quyền bài viết này thuộc về Trung tâm Nghiên cứu Nhật Bản, Viện Nghiên cứu Đông Bắc Á. Mọi hình thức sao chép đều phải trích dẫn nguồn thông tin.