Vấn đề nan giải hiện nay đối với Nhật Bản là thiếu hụt lực lượng lao động. Trong khi đó tỉ lệ tham gia lao động của phụ nữ Nhật Bản thuộc vào loại thấp nhất trên thế giới. Chính vì vậy, một trong những chính sách trụ cột của chính quyền Thủ tướng Shinzo Abe là tạo cơ hội để phụ nữ phát huy năng lực, làm tăng tỉ lệ phụ nữ tham gia thị trường lao động đóng góp cho xã hội Nhật Bản. Sau đây là những chính sách phát huy năng lực phụ nữ của Nhật Bản.

Yên tâm mang thai, sinh đẻ, nuôi dạy con cái và chăm sóc gia đình

Nuôi con và chăm sóc gia đình có vai trò quan trọng đảm bảo về tinh thần và tương lai của tất cả mọi người. Cho đến nay, phần lớn những công việc này do phụ nữ đảm nhiệm nhưng do gia đình trong quá trình hạt nhân hóa và mối liên kết tại nơi sinh sống ngày càng giảm nên nhiều phụ nữ cảm thấy cô độc và không yên tâm. Tại nơi sinh sống, không có người để trao đổi, chia sẻ, không biết nơi tư vấn nên không tiếp cận được các dịch vụ và chế độ. Bên cạnh việc thúc đẩy sự tham gia của đàn ông trong việc chăm sóc và nuôi dạy con cái, cần tiến hành các hỗ trợ cho những phụ nữ đang gặp khó khăn trong việc mang thai, sinh đẻ và chăm sóc con cái. Chính sách này tập trung ở những khía cạnh sau.

-         Liên tục tăng cường hỗ trợ phụ nữ việc mang thai và sinh đẻ

-         Tiến hành các hình thức hỗ trợ mới cho gia đình và nuôi dạy con cái

-         Mở ra các dịch vụ hỗ trợ đảm bảo thực hiện tốt việc nuôi dạy và chăm lo gia đình

-         Thực thi kế hoạch nhanh chóng xóa bỏ hiện tượng trẻ em chờ nhà trẻ

-         Triển khai kế hoạch tổng hợp cho trẻ sau giờ học nhằm giải quyết những vấn đề xã hội nảy sinh khi trẻ vào lớp 1

-         Tạo dựng môi trường sống tốt đẹp cho các hộ gia đình có trẻ em

-         Thay đổi môi trường làm việc và ý thức của nam giới, nhằm thúc đẩy họ tham gia làm việc nhà và chăm sóc con cái

-         Giảm nhẹ gánh nặng cho phụ nữ trong việc chăm sóc gia đình

Linh hoạt tại nơi làm việc

Hướng tới tạo dựng môi trường tuyển dụng có thể phát huy hết năng lực cũng như cá tính của phụ nữ. Để đạt được điều này, xem xét lại và hình thành cách làm việc giúp cả nam và nữ có thể vừa làm việc vừa chăm lo gia đình. Hơn thế, đối với những phụ nữ do sinh đẻ và chăm sóc con cái buộc phải nghỉ việc giữa chừng, muốn làm nhân viên chính thức nhưng không có cơ hội phải làm nhân viên không chính thức, những phụ nữ không được tạo điều kiện để có việc làm theo hợp đồng hay làm nửa buổi phù hợp, những phụ nữ khó khăn trong việc duy trì cùng lúc công việc và chăm gia đình, những phụ nữ không có cơ hội dù mong muốn phát huy năng lực của mình tại các công ty, cần có những hỗ trợ cụ thể. Chính sách tập trung vào những vấn đề  sau.

+ Tạo điều kiện quay trở lại làm việc sau khi sinh

-         Thúc đẩy chính sách thực hiện kế hoạch ủng hộ ước nguyện của phụ nữ

-         Chính sách tổng hợp nhằm đào tạo và tuyển dụng giới trẻ, trong đó có phụ nữ trẻ

-         Hỗ trợ các ngành nghề trong những lĩnh vực mà phụ nữ ít tham gia

+ Xem xét lại cách làm việc

-         Kế hoạch cải thiện chế độ đãi ngộ với lao động nữ

-         Xúc tiến dự án gia tăng nhân viên chính thức

-         Thảo luận các biện pháp mới nhằm thực hiện cân bằng giữa công việc và cuộc sống

-         Đánh giá lại chế độ bảo đảm xã hội, chế độ thuế đối với phương thức làm việc

+ Tiếp tục công việc

-          Triển khai chương trình của công ty nhằm hỗ trợ vừa làm việc công ty vừa làm việc nhà

-         Áp dụng phương tiện truyền thông để làm việc tại nhà

-         Khuyến khích đàn ông tham gia việc nhà, nuôi con đồng thời cải cách phương thức làm việc và ý thức của nam giới

-         Tạo dựng văn hóa đề cao việc nuôi dạy con cái tại công ty và ngoài xã hội

-         Kêu gọi các công ty không sa thải gây tổn thất cho phụ nữ khi họ mang thai và sinh đẻ

+ Phát huy tối đa năng lực

-         Thúc đẩy có trọng điểm và linh hoạt tính năng động của phụ nữ trong công ty

-         Khuyến khích các công ty thông qua hỗ trợ tài chính và dịch vụ công cộng

-         Hiện thực hóa các chương trình phát huy năng lực phụ nữ trong công ty

Làm việc và phát triển tại khu vực sinh sống

Cho đến nay, phụ nữ giữ vai trò quan trọng trong các lĩnh vực như nuôi con, chống tội phạm, môi trường, phúc lợi tại khu vực sinh sống. Mặt khác, nhiều phụ nữ muốn phát huy những kinh nghiệm làm việc nhà, nuôi dạy con cái, làm việc tại nơi sinh sống nhưng thiếu vốn, không có cơ hội, chưa biết thực hiện như thế nào. Để các tầng lớp từ trẻ đến già với những kinh nghiệm, tri thức của bản thân đều có thể phát huy năng lực cá nhân, cần có những hỗ trợ về mặt vốn, cung cấp kiến thức tổ chức thực hiện, hợp tác, trao đổi thông tin trong các lĩnh vực hoạt động đối với phụ nữ.

-         Thúc đẩy kế hoạch hỗ trợ mong muốn của phụ nữ

-         Tạo môi trường mở rộng cơ hội làm việc cho phụ nữ

-         Kêu gọi tham gia lực lượng phòng cháy nữ

Xây dựng cuộc sống ổn định và khỏe mạnh

Đối với phụ nữ, sức khỏe bản thân là nền tảng của mọi hoạt động, trong từng mặt cuộc sống cần hỗ trợ hiệu quả và thích hợp cho sức khỏe phụ nữ. Theo điều tra thăm 2012 thu nhập trung bình trên năm của gia đình mẹ đơn thân  là 243 vạn yên, thấp hơn một nửa so với thu nhập trung bình của một hộ gia đình. Như vậy có những phụ nữ phải một mình nuôi con, dù cố gắng làm việc khó có thể ổn định cuộc sống. Xây dựng mạng lưới an toàn nhằm hỗ trợ một cách đa dạng đối với những phụ nữ gặp khó khăn trong cuộc sống.

-         Mở rộng các dịch vụ hỗ trợ tư vấn sức khỏe phụ nữ

-         Tăng cường các cơ chế hỗ trợ tổng hợp gia đình mẹ đơn thân

-         Hỗ trợ liên tục và tổng hợp cho nhóm người nghèo có thể tự lập

-         Xây dựng nền tảng xã hội để ai cũng có cuộc sống thoải mái

Sống yên tâm và an toàn

Cuộc sống của bản thân và gia đình được bảo đảm an toàn, yên tâm là nền tảng để người phụ nữ phát huy sự năng động. Hành vi quấy rối, bạo lực gia đình, quấy rối tình dục, bạo lực tình dục là những vấn đề vi phạm nghiêm trọng về nhân quyền đối với phụ nữ, không thể chấp nhận trong xã hội văn minh, cần nỗ lực hết sức để ngăn chặn triệt để. Ngoài ra, chú ý tới nâng cao năng lực phòng chống thảm họa tại khu vực, thúc đẩy chương trình phục hồi sau thảm họa với sự đóng góp ý kiến của phụ nữ và người dân.

-         Thúc đẩy các biện pháp phòng ngừa tội phạm nhằm vào đối tượng phụ nữ

-         Giúp đỡ nhằm xóa bỏ bạo lực gia đình

-         Tăng cường các biện pháp chống hành vi quấy rối phụ nữ

-         Xây dựng môi trường xã hội không có hành vi quấy rối như triệt để xóa bỏ hành vi quấy rối tình dục

-         Hỗ trợ nạn nhân của các vụ tội phạm tình dục

-         Xúc tiến chương trình phục hồi sau thảm họa với sự tham gia của phụ nữ và người dân.

Hỗ trợ tiếp cận thông tin

Cung cấp tập trung thông tin liên quan đến hỗ trợ đáp ứng mong muốn của phụ nữ. Hỗ trợ mạng lưới hoạt động nhóm.

-         Thiết lập các trang mạng ủng hộ sự năng động của phụ nữ

-         Tạo dựng các mạng lưới khu vực với nhiều tổ chức như các trung tâm có sự tham gia của hai giới

Phan Cao Nhật Anh, Trung tâm Nghiên cứu Nhật Bản, Viện Nghiên cứu Đông Bắc Á

Nguồn: 「すべての女性が輝く政策パッケージ」 、Văn phòng Nội các chính phủ Nhật Bản