Ngày 21/7/2015 sách Trắng Quốc Phòng Nhật Bản 2015 đã được công bố trong cuộc họp Nội các. Đặc trưng nổi bật của sách Trắng Quốc Phòng năm nay là chỉ ra việc Trung Quốc ngày càng có nhiều hành động đơn phương đòi hỏi lợi ích quốc gia dựa trên những yêu sách đi ngược lại với luật pháp quốc tế.

Việc xuất bản sách Trắng Quốc Phòng lần này là một ngoại lệ. Theo thông tin từ phía Nhật Bản, trong khi cuốn sách in gần xong, Trưởng ban quốc phòng Đảng Tự do Dân chủ, đại biểu Hạ viện Sato Masahisa có ý kiến cho rằng sách hầu như không đề cập gì đến tình hình khai thác dầu khí của Trung Quốc tại biển Hoa Đông. Tiếp nhận sự góp ý này Bộ Quốc Phòng Nhật Bản nhanh chóng bổ sung những động thái của Trung Quốc trên biển Hoa Đông vào sách Trắng Quốc Phòng. Băn khoăn của Ban quốc phòng khi sách Trắng viết về biển Hoa Đông là những nguy cơ về đảm bảo an ninh xung quanh Nhật Bản đang gia tăng mạnh mẽ. Bắt đầu từ tháng 6 năm 2013, Trung Quốc đã có những hoạt động mạnh mẽ trên vùng biển Hoa Đông giữa hai nước. Chỉ trong một năm, khu vực được Trung Quốc khai thác dầu đã lên đến con số 12. Điều có thể nhận thấy rõ là những khu vực khai thác dầu này sẽ được sử dụng làm cứ điểm quân sự[1].

Ảnh một dàn khoan dầu khí của Trung Quốc trên biển Hoa Đông

Nguồn: http://www.sankei.com/politics/photos/150722/plt1507220030-p1.html

Tại cuộc họp Nội các, Bộ trưởng Quốc phòng Nakatani Gen nói ông cảm thấy lo lắng về động thái Trung Quốc tiếp tục tiến hành xây dựng cơ sở mới trên biển. Phản ứng với những hành động đơn phương xây đắp trên biển, Nhật Bản nhiều lần phản đối và yêu cầu Trung Quốc ngừng ngay những hoạt động này[2].

Sách Trắng Nhật Bản viết về Trung Quốc gồm những điểm chủ yếu sau:

- Khai thác dầu khí trên biển Hoa Đông.

- Phê phán hoạt động của Trung Quốc trên biển là “ý đồ thực hiện chủ trương đơn phương mà thiếu sự thỏa hiệp”.

- Phê phán Trung Quốc “tăng cường hoạt động xây đắp nhanh chóng với qui mô lớn trên 7 bãi đá ngầm thuộc đảo Trường Sa”.

- Chỉ ra những “trung tâm chỉ huy tác chiến tổng hợp trên biển Hoa Đông” mới được xây dựng nhằm mục đích quân sự cho hải quân và không quân.

- Giới thiệu nội dung hoạt động chống tha hóa của Trung Quốc.

- Nhanh chóng triển khai “cơ chế liên lạc trên không trên biển” giữa lãnh đạo quốc phòng và ngoại giao hai nước Nhật – Trung.

Ngoài ra, Sách Trắng còn viết rằng chi phí quốc phòng của Trung Quốc tiếp tục gia tăng nhanh chóng, tăng gấp 41 lần trong 27 năm qua, tăng gấp 3,6 lần trong 10 năm qua[3].

Sách Trắng nhấn mạnh việc Trung Quốc tăng cường xây đắp nhanh chóng với qui mô lớn trên quần đảo Trường Sa tại vùng biển Đông (biển Hoa Nam). Một phần trên khu vực mới được xây đắp, cơ sở hạ tầng được trang bị để sử dụng cho mục đích quân sự như đường băng, cảng biển. Sự đe dọa này sẽ còn tiếp tục. Trong những năm gần đây, quân đội Trung Quốc thường xuyên có những hành vi có thể gây ra “những tình hình khó lường” như chiếu sóng rada vào thuyền, hay tiếp cận bất thường sát máy bay phòng vệ của Nhật Bản[4].

Bên cạnh đó, Sách Trắng đề cập đến tổ chức khủng bố quốc tế như việc tổ chức khủng bố IS đang mở rộng ảnh hưởng tại Syria và Iraq, nguy cơ khủng bố tại các quốc gia phát triển ngày càng lớn và tình hình này không thể nói Nhật Bản không liên quan được.

Ngay lập tức Bộ Ngoại giao Trung Quốc lên tiếng về sách Trắng Quốc Phòng mới của Nhật Bản. Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lục Khảng cho rằng Nhật chỉ trích hoạt động trên biển và phát triển tiềm lực quân sự của Trung Quốc "với dụng ý xấu" và "tuyên truyền 'mối đe dọa từ Trung Quốc"[5]. Đáp lại, tại buổi họp báo sáng ngày 22/7, Chánh Văn phòng Nội các Nhật Bản Suga Yoshihide nói rằng Trung Quốc đã hoàn toàn sai khi cho rằng Sách Trắng Quốc Phòng mới của Nhật Bản cố tình làm gia tăng căng thẳng khi phóng đại về “nguy cơ Trung Quốc”[6].

Sách Trắng Quốc Phòng Nhật Bản được công bố trong bối cảnh Quốc hội có sự tranh luận mạnh mẽ về nên hay không thông qua dự luật đảm bảo an ninh, trong đó có việc cho phép sử dụng quyền phòng thủ tập thể. Thủ tướng Shinzo Abe đã cho rằng tình hình đảm bảo an ninh xung quanh Nhật Bản đang gia tăng sự bất an, luật an ninh này là cực kỳ cần thiết.

Trang báo mạng Sankei bình luận rằng những nguy cơ được viết trong sách Trắng lần này có thể xem là nguồn gốc của dự luật an ninh hiện nay. Dự luật đã được chuyển sang Thượng viện nhưng người dân chưa thực sự thấu hiểu. Hi vọng rằng sự tranh luận phải dựa trên những mối đe dọa đang hiện hữu[7].

Phan Cao Nhật Anh, Trung tâm Nghiên cứu Nhật Bản, Viện Nghiên cứu Đông Bắc Á.

[1] 防衛白書　「厳しい安保環境」浮き彫り　安保法案の重要性高まる

http://www.sankei.com/politics/news/150722/plt1507220008-n2.html

[2] 中国の東シナ海ガス田新施設を急遽盛り込み　「一方的な開発に抗議」

http://www.sankei.com/politics/news/150721/plt1507210014-n2.html

[3] 防衛白書2015年度版、中国への警戒と批判強める「自らの主張を妥協なく実現」

http://www.huffingtonpost.jp/2015/07/21/japan-defense-paper_n_7837988.html

[4] 防衛白書　「厳しい安保環境」浮き彫り　安保法案の重要性高まる

http://www.sankei.com/politics/news/150722/plt1507220008-n2.html

[5] Trung Quốc chỉ trích sách trắng quốc phòng Nhật Bản

http://vnexpress.net/tin-tuc/the-gioi/trung-quoc-chi-trich-sach-trang-quoc-phong-nhat-ban-3252086.html

[6] 菅官房長官　中国の防衛白書非難に反論

http://www.sankei.com/politics/news/150722/plt1507220012-n1.html

[7] 防衛白書　「厳しい安保環境」浮き彫り　安保法案の重要性高まる

http://www.sankei.com/politics/news/150722/plt1507220008-n2.html