Theo trang báo mạng Sankei, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe sẽ đến Seoul, Hàn Quốc vào sáng ngày 1/11 và tham dự hội nghị cấp cao ba bên Hàn – Trung – Nhật vào buổi chiều. Sau đó, cuộc gặp thượng đỉnh giữa Thủ tướng Abe và Tổng thống Park Geun-hye sẽ diễn ra vào ngày 2/11[1]. Đây là cuộc gặp chính thức giữa lãnh đạo hai nước sau 3 năm rưỡi, từ khi hai nhà lãnh đạo nhậm chức (ông Abe nhậm chức vào cuối năm 2012 và bà Park Geun-hye nhậm chức vào tháng 2 năm 2013).

Cho đến nay, khúc mắc giữa hai nước luôn xoay quanh vấn đề tranh chấp chủ quyền quần đảo Takeshima/Dokdo và cách nhìn nhận những vấn đề lịch sử trong chiến tranh. Từ khi lên nắm quyền, Tổng thống Hàn Quốc Park Geun-Hye đã từ chối đàm phán với Thủ tướng Abe và chỉ trích quan điểm lịch sử cũng như thái độ của Nhật Bản đối với quá khứ. Bà Park lâu nay vẫn khăng khăng đòi ông Abe trước hết phải công nhận những việc làm sai trái của Nhật Bản trong việc ép buộc phụ nữ trên bán đảo Triều Tiên và một số nước khác làm nô lệ tình dục cho binh sỹ Nhật Bản trong chiến tranh thế giới thứ 2 thì mới có thể tiến hành thượng đỉnh song phương.

Mối quan hệ căng thẳng giữa hai nước láng giềng này là một điều không tốt đối với không chỉ Nhật Bản và Hàn Quốc mà còn làm cho Mỹ lâu nay vẫn phải trăn trở trong bối cảnh Washington đang nỗ lực tìm cách tăng cường quan hệ ba bên Mỹ - Nhật Hàn nhằm kiềm chế Trung Quốc đang trỗi dậy trong khu vực. Lee Sang-hyun, một nhà nghiên cứu thuộc Viện nghiên cứu Sejong, cho rằng “Quan điểm của Mỹ bao giờ cũng mong muốn chứng kiến hàn Quốc và Nhật Bản cùng nhau tiến về phía trước với một cách tiếp cận hướng tới tương lai chứ không phải là bị trói buộc bởi các vấn đề lịch sử”[2]. Tháng 3 năm 2014, Mỹ đã làm vai trò trung gian trong cuộc gặp gỡ cấp cao ba bên với Nhật Bản và Hàn Quốc bên lề Hội nghị cấp cao an ninh hạt nhân tại La Haye, Hà Lan.

Song vào ngày 16/10, Tổng thống Hàn Quốc dường như đã thực hiện một bước lùi trong lập trường mang tính nguyên tắc của bà khi bày tỏ ý định tổ chức cuộc gặp song phương với Thủ tướng Shinzo Abe. Phát biểu sau khi có bài diễn thuyết tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, một cơ quan nghiên cứu tại Washington, khi đang thực hiện chuyến thăm Mỹ, bà Park Geun-hye nói “Hai tuần sau, chúng tôi dự kiến sẽ tổ chức tại Seoul cuộc gặp Hàn-Trung-Nhật, một hoạt động đã bị gác lại trong suốt ba năm rưỡi qua… Tôi cho rằng đây có thể là cơ hội để tổ chức cuộc gặp thượng đỉnh với Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe. Nhưng bà cũng nói thêm, nếu vấn đề liên quan tới những người được gọi là phụ nữ mua vui có thể đạt được tiến triển tại cuộc gặp thượng đỉnh lần này thì điều đó rất có ý nghĩa bởi đây là vấn đề mà người dân Hàn Quốc hết sức quan tâm[3].

Trước đó, Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Nakatani Gen đã thăm Hàn Quốc và gặp người đồng cấp Hàn Quốc Han Min-koo để giải thích rõ hơn về bộ luật an ninh mà Nhật Bản mới thông qua hồi tháng 9. Đây là chuyến thăm đầu tiên của một Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản trong vòng 4 năm 9 tháng qua[4].

Phát biểu trước báo giới ngày 28/11 về cuộc gặp thượng đỉnh Nhật – Hàn, Thủ tướng Abe cho rằng có nhiều vấn đề để trao đổi như kinh tế, đảm bảo an ninh và ông muốn trao đổi ý kiến một cách thẳng thắn nhằm xây dựng mối quan hệ hướng tới tương lai[5]. Trước những sự kiện đang diễn ra, có ý kiến cho rằng sau khi giành được thắng lợi quan trọng trong đối nội liên quan đến việc sửa đổi luật an ninh, Thủ tướng Abe đang tập trung vào đối ngoại, trong đó có quan hệ với Hàn Quốc.

Phan Cao Nhật Anh, Trung tâm Nghiên cứu Nhật Bản, Viện nghiên cứu Đông Bắc Á

[1] 日韓首脳会談１１月２日開催　安倍首相「率直に意見交換」　正式会談は３年半ぶり

http://www.sankei.com/politics/news/151028/plt1510280042-n1.html

[2] Giới chuyên gia: nhất thiết phải tiến hành cuộc gặp thượng đỉnh Hàn – Nhật

Bản dịch của TTXVN, Tin tham khảo thế giới 19/10/2015, tr.13

[3] Giới chuyên gia: nhất thiết phải tiến hành cuộc gặp thượng đỉnh Hàn – Nhật

Bản dịch của TTXVN, Tin tham khảo thế giới 19/10/2015, tr.13

[4] 中谷防衛相、２０日に日韓防衛相会談　軍事境界線視察も

http://www.sankei.com/politics/news/151016/plt1510160049-n1.html

[5] 日韓首脳会談１１月２日開催　安倍首相「率直に意見交換」　正式会談は３年半ぶり

http://www.sankei.com/politics/news/151028/plt1510280042-n1.html