Cuộc gặp thượng đỉnh giữa Tổng thống Hàn Quốc và Thủ tướng Nhật Bản ngày 2/11 đã đạt được thống nhất trên một số vấn đề quan trọng. Trong đó, thu hút sự quan tâm lớn nhất công luận thế giới là vấn đề nô lệ tình dục từ thời thế chiến thứ II. Tổng thống Hàn Quốc Park Geun-hye và Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe đã nhất trí cùng nhau cố gắng giải quyết càng sớm càng tốt những hậu quả tồn đọng của vấn đề “phụ nữ mua vui” buộc phải hành nghề mại dâm trong các nhà thổ quân sự trong thời chiến của Nhật Bản. Đây là một vấn đề gây căng thẳng trong quan hệ ngoại giao và là chướng ngại lớn nhất trong quan hệ giữa hai đồng minh của Mỹ.

Hội nghị lần này là cuộc đàm phán song phương chính thức đầu tiên kể từ khi hai nhà lãnh đạo lên nắm quyền (ông Abe nhậm chức vào cuối năm 2012 và bà Park nhậm chức vào đầu năm 2013), điều này cho thấy những nỗ lực của hai nhà lãnh đạo trong việc vượt qua những bất đồng về lịch sử để tiến tới mối quan hệ hợp tác chặt chẽ hơn. Trong cuộc họp báo ngay sau cuộc hội đàm, Thủ tướng Shinzo Abe nói: “Liên quan đến vấn đề “phụ nữ mua vui”, tôi tin rằng chúng ta không nên để lại những điều khó khăn cho thế hệ tương lai, trong khi đang cố gắng xây dựng một mối quan hệ hợp tác định hướng cho tương lai”.

Thủ tướng Shinzo Abe cho biết thêm: “Năm nay đánh dấu lễ kỷ niệm lần thứ 50 bình thường hóa quan hệ (Nhật Bản - Hàn Quốc). Nhớ về điều đó, chúng tôi đã nhất trí thúc đẩy đàm phán để đạt được thỏa thuận nhằm đưa ra những giải pháp nhanh nhất có thể”.

Cuộc gặp thượng đỉnh lần này được xem là bước đột phá về mặt ngoại giao của Thủ tướng Abe, người luôn tìm kiếm các cuộc đàm phán song phương với bà Park trong bối cảnh Mỹ ra sức thúc đẩy cải thiện quan hệ giữa hai nước đồng minh quan trọng Nhật Bản và Hàn Quốc để ứng phó tốt hơn đối với các thách thức an ninh trong khu vực như sự trỗi dậy của Trung Quốc và Bắc Triều Tiên[1].

Tại phiên khai mạc cuộc họp song phương, bà Park nói với ông Abe “Tôi hy vọng rằng cuộc họp thượng đỉnh lần này sẽ hàn gắn những vết thương lịch sử và là một cơ hội quan trọng để phát triển mối quan hệ giữa hai nước”. Thủ tướng Shinzo Abe đã nói rằng ông mong muốn làm việc chung với phía Hàn Quốc nhằm “xây dựng một tương lai mới hướng đến mối quan hệ Nhật-Hàn” và trao đổi các ý kiến thực chất giữa hai nhà lãnh đạo.

Trong cuộc phỏng vấn với tờ Asahi Shimbun của Nhật Bản, bà Park đã nói rằng việc giải quyết vấn đề “phụ nữ mua vui” là tâm điểm để có thể cải thiện quan hệ tốt hơn với Nhật Bản. Phía Hàn Quốc cho rằng các lãnh đạo Nhật Bản trước đây đã liên tục thất bại trong việc thừa nhận tội ác của quân đội Nhật trong chiến tranh. Hôm thứ hai, ngày 2/11, bà Park cũng nói với các phóng viên về vấn đề cần phải giải quyết sớm và theo cách chấp nhận được đối với các nạn nhân ở Hàn Quốc, sao cho đúng với những gì mà họ đã phải trải qua.

Cuộc gặp song phương giữa lãnh đạo Nhật Bản - Hàn Quốc diễn ra sau Hội nghị thượng đỉnh giữa Hàn Quốc, Nhật Bản và Trung Quốc hôm chủ nhật ngày 1/11, trong đó các nhà lãnh đạo đã thỏa thuận sẽ phục hồi lại Hội nghị thượng đỉnh ba bên nhằm hướng tới hội nhập kinh tế và hợp tác kinh tế trong khu vực.

Các doanh nghiệp Nhật và Hàn Quốc đã gặp nhau tuần trước tại Tokyo bày tỏ hy vọng rằng mối quan hệ tốt đẹp hơn giữa hai nước sẽ cải thiện quan hệ thương mại song phương. Quan hệ giữa Seoul và Bắc Kinh thời gian qua đã được cải thiện, trong khi với Nhật Bản thì ngược lại, điều này được phản ánh rõ trong giá trị quan hệ thương mại. Thương mại giữa Hàn Quốc với Nhật Bản từng chiếm đến 22% tổng giá trị thương mại của Hàn Quốc trong năm 1991, nhưng đã giảm chỉ còn 8% trong năm 2014. Trong khi đó giá trị thương mại giữa Hàn Quốc với Trung Quốc đã tăng lên 21% hồi năm ngoái, từ mức chỉ 4% hồi năm 1992, khi họ bình thường hóa quan hệ[2].

Cuộc gặp thượng đỉnh lần này giữa Nhật Bản – Hàn Quốc nhằm gác lại các vấn đề lịch sử và định hướng quan hệ hai nước trong các năm tiếp theo, đồng thời qua đó góp phần vào việc củng cố liên minh ba bên Mỹ-Nhật-Hàn. Mặc dù hai bên đã nhất trí đẩy nhanh các cuộc đàm phán về vấn đề “phụ nữ mua vui”, tuy nhiên do đây là vấn đề lịch sử hết sức nhạy cảm, liên quan đến tình cảm dân tộc và chịu sự chi phối rất lớn từ dư luận mỗi nước, nên quá trình giải quyết sẽ hết sức khó khăn. Vì vậy, để có thể giải quyết được vấn đề gai góc này, đòi hỏi mỗi bên phải có những nhượng bộ nhất định trên tinh thần hướng tới tương lai trong quan hệ hai nước.

Trần Mỹ Hoa, Trung tâm nghiên cứu Nhật Bản, Viện nghiên cứu Đông Bắc Á

[1] Abe, Park to seek early resolution of 'comfort women' dispute

http://www.japantoday.com/category/politics/view/abe-park-to-seek-early-resolution-of-comfort-women-dispute

[2] Abe, Park hold first bilateral talks since taking office, address ‘comfort women’ dispute

http://www.japantimes.co.jp/news/2015/11/02/national/abe-park-hold-first-bilateral-talks-since-taking-office/#.VjiBetLhDIV