Số liệu được công bố gần đây cho thấy GDP trong quý đầu của năm tài chính 2017 của Nhật Bản (tính từ 1/4/2017) giảm so với ước tính ban đầu, mặc dù nền kinh tế nước này vẫn tiếp tục đà tăng trưởng do tiêu dùng cá nhân tăng nhanh sau khi chững lại trong quý 4 của năm tài chính 2016 (kết thúc vào ngày 31/3/2017), cộng với khu vực kinh tế bên ngoài tiếp tục tăng, nhờ sức cạnh tranh của đồng yên và nhu cầu toàn cầu mạnh mẽ. Tuy nhiên, mức tăng lương thất thường đang làm giảm sức mua của các hộ gia đình[1]. Ngoài ra, các chính sách kinh tế không chắc chắn ở Hoa Kỳ và sự suy giảm kinh tế đáng kể ở Trung Quốc có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sự phục hồi kinh tế của Nhật Bản[2].

Một số vấn đề nổi bật

- GDP điều chỉnh giảm so với ước tính ban đầu

Theo báo cáo sửa đổi của Văn phòng nội các Nhật Bản công bố ngày 8/6/2017, tốc độ tăng trưởng GDP trong quý 1/2017 của nước này thấp hơn so với báo cáo trước đó, nguyên nhân chủ yếu do tiêu dùng cá nhân tăng chậm hơn so với ước tính ban đầu và lượng hàng tồn kho đã giảm đáng kể. Theo đó, GDP của Nhật Bản tăng 1,0% trong Q1/2017 so với quý trước, thấp hơn mức tăng 2,2% trong báo cáo đầu tiên. So với cùng kỳ năm trước, GDP tăng 1,3% trong quý 1/2017, giảm so với mức tăng 1,6% trong ước tính đầu tiên và đánh dấu sự sụt giảm so với mức tăng 1,6% của Q4/2016.

Lượng hàng tồn kho giảm là nguyên nhân chính dẫn đến việc điều chỉnh giảm chỉ số GDP. Mặc dù tốc độ tăng tiêu dùng cá nhân giảm so với dự đoán, nó vẫn tăng trưởng đáng kể so với quý 4/2016, do mức lương tăng và tỷ lệ thất nghiệp thấp. Nhu cầu tiêu dùng đối với hàng hoá Nhật Bản tăng cao cùng với chính sách tiền tệ linh hoạt của Ngân hàng Trung ương dẫn đến đầu tư tư nhân trong lĩnh vực phi dân cư tăng trưởng với tốc độ cao hơn ước tính ban đầu, đây là dấu hiệu đáng khích lệ cho hoạt động kinh tế của Nhật Bản trong năm 2017. Sự đóng góp của khu vực kinh tế bên ngoài đối với tăng trưởng chung không thay đổi.

Mặc dù GDP có sự điều chỉnh giảm, tốc độ tăng trưởng đầu tư cao và nhu cầu toàn cầu mạnh mẽ dự kiến ​​sẽ hỗ trợ nền kinh tế Nhật Bản trong năm 2017. Ngân hàng Trung ương Nhật Bản dự đoán nền kinh tế sẽ tăng từ 1,4% đến 1,6% trong năm tài chính 2017, kết thúc vào tháng 3 năm 2018. Trong năm tài chính kế tiếp, BoJ dự đoán tăng trưởng GDP từ 1,1% đến 1,3%. Tờ focus economics cho biết các chuyên gia dự báo GDP sẽ tăng 1,2% trong năm 2017 và tăng 0,9% trong năm 2018[3].

- Kim ngạch nhập khẩu tăng khiến cán cân thương mại của Nhật Bản thâm hụt vào tháng 5/2017

Theo báo cáo của Bộ Tài chính Nhật Bản công bố ngày 18/6/2017, kim ngạch xuất khẩu của nước này trong tháng 5/2017 tăng 14,9% so với cùng kỳ năm ngoái, tiếp sau mức tăng 7,5% trong tháng 4/2017 và là mức tăng trưởng lớn nhất trong hơn hai năm. Khu vực kinh tế bên ngoài đang hưởng lợi từ đồng yên yếu và nhu cầu toàn cầu mạnh mẽ. Trong khi đó, kim ngạch nhập khẩu trong tháng 5/2017 tăng 17,8% so với cùng kỳ năm ngoái, tiếp sau mức tăng 15,2% trong tháng 4/2017 ​​và là mức tăng trưởng lớn nhất trong hơn ba năm. Giá nguyên liệu thô cao và sản lượng sản xuất tăng đang đẩy mạnh nhập khẩu. Do nhập khẩu tăng mạnh nên cán cân thương mại của Nhật Bản đã giảm từ mức thặng dư 481 tỷ JPY trong tháng 4/2017 xuống mức thâm hụt 204 tỷ JPY vào tháng 5/2017 (tháng 5 năm 2016: 47 tỷ JPY). Trong 12 tháng tính đến tháng 5/2017, thặng dư thương mại đã giảm xuống 3,5 nghìn tỷ JPY, thấp hơn so với 3,7 nghìn tỷ JPY được ghi nhận trong tháng trước[4].

- Các đơn đặt hàng máy móc giảm

Theo báo cáo của Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản công bố ngày 11/6/2017, các đơn đặt hàng máy móc thiết bị lõi (chỉ số hàng đầu về chi tiêu vốn trong khoảng thời gian từ 3 tháng đến 6 tháng) của nước này trong tháng 4/2017 đã giảm lần đầu tiên trong ba tháng, làm dấy lên nghi ngờ về khả năng chi tiêu vốn mạnh của các doanh nghiệp. Lượng đặt hàng máy móc thiết bị (khu vực tư nhân, không bao gồm đơn hàng dễ bay hơi) giảm 3,1% trong tháng 4/2017 so với tháng trước, trái ngược so với mức tăng 1,4% trong tháng trước đó. So với cùng kỳ năm trước, đơn đặt hàng máy móc thiết bị lõi đã tăng 2,7% trong tháng 4/2017, so với mức giảm 0,7% trong tháng 3/2017[5].

- BoJ duy trì chính sách tiền tệ nới lỏng

Tại cuộc họp chính sách ngày 15-16 tháng 6/2017, Ngân hàng trung ương Nhật Bản (BoJ) vẫn tiếp tục duy trì quan điểm chính sách tiền tệ với chương trình nới lỏng định tính và định lượng (QQE) nhằm đạt được và duy trì mục tiêu lạm phát 2,0%. Lãi suất áp dụng đối với các khoản dư nợ ở các tổ chức tài chính hiện tại ở mức - 0,1%, lãi suất trái phiếu kỳ hạn 10 năm bị giới hạn ở mức 0%, trong khi tốc độ mua sắm tài sản vẫn ở mức 80 nghìn JPY (727 tỷ đô la Mỹ) một năm.

Kết quả cuộc họp tháng 6/2017 khẳng định Nhật Bản sẽ còn tiếp tục duy trì các gói kích thích tiền tệ trong một thời gian dài, bởi vì áp lực lạm phát vẫn còn yếu và mục tiêu lạm phát 2,0% vẫn còn khá xa vời. David Lipton - Phó Giám đốc điều hành Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cho rằng “Thời điểm hiện nay còn quá sớm để BoJ thảo luận về một chiến lược rút lui và chính quyền Nhật Bản nên tiếp tục thực hiện các chính sách tài khóa và tiền tệ của họ”. Hơn nữa, IMF cũng kêu gọi chính phủ Nhật Bản thúc đẩy cải cách cơ cấu trong bối cảnh tăng trưởng kinh tế bền vững. Tờ focus economics cho biết các chuyên gia phân tích dự đoán tỷ lệ lãi suất ngắn hạn của BoJ sẽ kết thúc ở mức -0,10% trong năm 2017 và cũng sẽ kết thúc ở mức -0,10% vào năm 2018. Lợi tức trái phiếu kỳ hạn 10 năm dự kiến ​​là 0,06% vào cuối năm 2017, trước khi tăng lên 0,10% vào năm 2018. Bê cạnh đó, các chuyên gia phân tích của FocusEconomics cũng dự đoán đồng Yên sẽ giao dịch ở mức 115,8 JPY/USD vào cuối năm 2017 và 115,8 JPY / USD vào năm 2018[6].

Minh Nguyệt

[1],[2]Japan Economic Growth, 30/5/2017

http://www.focus-economics.com/countries/japan

[3]Japan: Q1 GDP growth revised down, although the economy still looks fairly healthy, 8/6/2017

http://www.focus-economics.com/countries/japan/news/gdp/q1-gdp-growth-revised-down-although-the-economy-still-looks-fairly-healthy

[4]Japan: Strong imports cause trade balance to swing to deficit in May, 19/6/2017

http://www.focus-economics.com/countries/japan/news/trade/strong-imports-cause-trade-balance-to-swing-to-deficit-in-may

[5]Japan: Machinery orders contract in April, 12/6/2017

http://www.focus-economics.com/countries/japan/news/investment/machinery-orders-contract-in-april

[6]Japan: BoJ keeps policy on hold, paints a rosier picture, 16/6/2017

http://www.focus-economics.com/countries/japan/news/monetary-policy/boj-keeps-policy-on-hold-paints-a-rosier-picture