Số liệu gần đây khẳng định kinh tế Nhật Bản sẽ tiếp tục tăng trưởng trong quý 4/2017 trong bối cảnh kinh tế toàn cầu phục hồi mạnh mẽ, đánh dấu giai đoạn tăng trưởng dài nhất trong hơn 15 năm của nước này với bảy quý tăng trưởng liên tiếp.

Nhu cầu toàn cầu mạnh mẽ thúc đẩy hoạt động xuất khẩu: Theo báo cáo của Bộ Tài chính Nhật Bản ngày 17/12/2017, kim ngạch xuất khẩu của nước này đã tăng 16,2% trong tháng 11/2017 so với cùng kỳ năm ngoái, tiếp sau mức tăng 14% trong tháng 10/2017. Nhu cầu toàn cầu mạnh mẽ, đặc biệt đối với các sản phẩm xe hơi và thiết bị sản xuất, là động lực chính thúc đẩy hoạt động xuất khẩu của Nhật Bản trong năm 2017. Tăng trưởng nhập khẩu giảm từ 18,9% trong tháng 10/2017 xuống 17,2% trong tháng 11/2017. Thặng dư thương mại đã giảm từ 146 tỷ Yên trong tháng 11 năm 2016 xuống còn 113 tỷ Yên vào tháng 11 năm 2017. Theo đó, trong 12 tháng tính đến tháng 11/2017, thặng dư thương mại đã giảm xuống còn 3,27 nghìn tỷ Yên, thấp hơn so với 3,31 nghìn tỷ Yên được ghi nhận trong tháng trước[1].

Chỉ số niềm tin kinh doanh trong Q4/2017 tăng: Theo cuộc khảo sát doanh nghiệp Tankan của Ngân hàng Nhật Bản công bố ngày 14/12/2017, niềm tin kinh doanh của các nhà sản xuất lớn đã nhảy vọt lên mức cao nhất kể từ năm 2006, cho thấy nền kinh tế đang thu hút đà phát triển. Chỉ số này đã tăng từ 22 điểm trong quý 3/2017 lên 25 trong quý 4/2017. Nhu cầu đối với hàng hoá Nhật Bản và lợi nhuận của công ty tăng cao đang hỗ trợ niềm tin kinh doanh cho các nhà sản xuất. Mặc dù chỉ báo về triển vọng kinh doanh trong ba tháng tiếp theo không thay đổi ở mức 19 điểm, nhưng nó vẫn là mức cao nhất kể từ năm 2007. Trong khi đó, các nhà sản xuất lớn dự đoán đồng Yên Nhật sẽ dao động ở mức trung bình 109,7 JPY/USD trong nửa sau của năm tài chính 2017 kết thúc vào tháng 3 năm 2018)[2].

Chỉ số PMI tăng lên mức cao trong gần bốn năm: Chỉ số Nhà Quản trị Mua hàng ngành sản xuất tại Nhật Bản của Nikkei đã tăng từ 53,6 điểm trong tháng 11/2017 lên 54,2 trong tháng 12/2017, ghi nhận sự gia tăng mạnh nhất từ ​​đầu năm 2014. Các đơn đặt hàng mới và lượng vật liệu mua vào cao hơn là nhân tố chính dẫn đến sự gia tăng của chỉ số này trong tháng 12/2017. Ngược lại, tăng trưởng trong cả sản lượng và tạo việc làm chậm lại một chút trong cùng tháng. Joe Hayes, chuyên gia kinh tế tại IHS Markit, cho biết thêm: "Với sự điều chỉnh tốc độ tăng trưởng GDP quý 3/2017 gần đây, dữ liệu PMI mới nhất cho thấy nền kinh tế Nhật Bản tăng trưởng vào tháng cuối cùng của năm 2017. Sự suy yếu của đồng Yên gần đây đã làm lợi cho các nhà xuất khẩu, với đơn đặt hàng mới từ nước ngoài tăng mạnh". Tờ Focus Economics cho biết các chuyên gia phân tích dự báo sản lượng công nghiệp của Nhật Bản tăng 2,6% vào năm 2018, tăng 0,4 điểm phần trăm so với dự báo của tháng trước và tăng 2,3% trong năm 2019[3].

Đơn đặt hàng máy móc thiết bị phục hồi: Các đơn đặt hàng máy móc thiết bị chính (chỉ số hàng đầu về chi tiêu trong ba tháng đến sáu tháng) hồi phục mạnh vào tháng 10/2017, cho thấy các doanh nghiệp đã tăng chi tiêu vốn do tăng trưởng kinh tế toàn cầu lành mạnh. Theo báo cáo của Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản công bố ngày 12/12/2017, lượng đặt hàng máy móc thiết bị (khu vực tư nhân, không bao gồm đơn hàng dễ bay hơi) tăng 5,0% trong tháng 10/2017 so với tháng trước đó, khả quan hơn so với mức giảm 8,1% của tháng 9/2017.  Lượng hàng xuất khẩu cũng tăng trong tháng 10/2017 so với tháng trước, báo hiệu nhu cầu toàn cầu vẫn còn khả năng hồi phục. So với cùng kỳ năm ngoái, đơn đặt hàng máy móc thiết bị cơ bản đã tăng 2,3% trong tháng 10/2017, so với tháng trước giảm 3,5%[4].

Thủ tướng Shinzo Abe vừa qua đã có bước đi mới nhằm nỗ lực kích thích chi tiêu cho các hộ gia đình Nhật Bản và kéo nước này ra khỏi thời kỳ giảm phát kéo dài. Ngày 14/12/2017, nội các của thủ tướng Shinzo Abe đã thông qua mức thuế ưu đãi cho các doanh nghiệp có tốc độ trưởng tốt trong đầu tư, năng suất và tiền lương. Các doanh nghiệp quyết định không tăng lương hoặc tăng chi tiêu vốn sẽ không đủ điều kiện để khấu trừ thuế hiện tại.  Động thái này của thủ tướng Shinzo Abe được đưa ra trong bối cảnh các nền kinh tế tiên tiến khác cũng thực hiện các kế hoạch cắt giảm thuế doanh nghiệp đặc biệt là Hoa Kỳ.

Cải cách thuế sẽ cắt giảm thuế suất doanh nghiệp xuống khoảng 25% nếu các công ty tăng lương hơn 3% (1,5% đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ) và đẩy mạnh đầu tư vào tài sản cố định. Hơn nữa, thuế thu nhập doanh nghiệp sẽ giảm xuống còn 20% nếu các công ty đầu tư vào các công nghệ mới làm tăng năng suất. Các điều khoản thuế mới dự kiến ​​sẽ có hiệu lực vào năm tài chính 2018, bắt đầu từ tháng 4 năm 2018, và kéo dài trong ba năm tài chính. Thuế thu nhập doanh nghiệp sẽ được cắt giảm từ 29,97% xuống còn 29,7%, có hiệu lực từ tháng 4 năm 2018. Chính quyền của thủ tướng Shinzo Abe cho rằng động thái này có thể kích thích các doanh nghiệp tăng lương cho nhân viên và gia tăng các khoản đầu tư bởi vì các công ty Nhật Bản đang nắm giữ gần 2 nghìn tỷ USD tiền mặt và tiền gửi sau nhiều thập kỷ doanh thu khổng lồ.

Nội các Nhật Bản cũng thông qua các biện pháp nhằm tăng doanh thu thuế khi quốc gia này đang phải đối mặt với nợ công trên 200% GDP. Chính phủ có kế hoạch tăng doanh thu bằng cách tăng thuế thu nhập cá nhân với những đối tượng kiếm được nhiều hơn 8,5 triệu Yên Nhật (75.000 USD) mỗi năm. Đồng thời đánh thuế đối với cả người Nhật và người nước ngoài rời khỏi đất nước và đánh thuế cao hơn đối với thuốc lá. Tổng cộng, chính phủ dự kiến ​​sẽ tăng doanh thu khoảng 280 tỷ yên (2,5 tỷ USD) mỗi năm thông qua các biện pháp này.

Nhìn chung, kế hoạch này không nằm trong kế hoạch tổng thể của hệ thống thuế Nhật Bản và tác động của nó vẫn chưa rõ ràng. Các công ty Nhật Bản đã tỏ ra hoài nghi về sự thành công của những cải cách này trong việc kích thích tăng lương nhằm thúc đẩy tiêu dùng và khôi phục lạm phát. Mặc dù các biện pháp này có thể mang lại cho các doanh nghiệp mức thuế thấp tới 20%, thấp hơn mức trung bình của OECD khoảng 25%, nhưng chúng chỉ kéo dài trong ba năm. Các công ty cho rằng tăng lương cho nhân viên sẽ gây khó khăn cho tình hình tài chính của công ty họ, trong khi chính sách giảm thuế doanh nghiệp chỉ là tạm thời. Tất cả những cải cách này dự kiến ​​sẽ được thông qua vào tháng 1/2018[5].

Minh Nguyệt

[1]Healthy global demand propels exports in November, 18/12/2017

https://www.focus-economics.com/countries/japan/news/trade/healthy-global-demand-propels-exports-in-november

[2]Healthy global demand boasts business sentiment in Q4, 15/12/2017

https://www.focus-economics.com/countries/japan/news/business-confidence/healthy-global-demand-boasts-business-sentiment-in-q4

[3]Manufacturing PMI climbs to nearly four-year high in December, 14/12/2017

https://www.focus-economics.com/countries/japan/news/pmi/manufacturing-pmi-climbs-to-nearly-four-year-high-in-december

[4]Machinery orders rebound in October, 13/12/2017

https://www.focus-economics.com/countries/japan/news/investment/machinery-orders-rebound-in-october-0

[5]Prime Minister Abe introduces a new tax reform as part of a drive to revive inflation, 20/12/2017

https://www.focus-economics.com/countries/japan/news/politics/prime-minister-abe-introduces-a-new-tax-reform-as-part-of-a-drive-to