Nhiều nhà phân tích cho rằng nền kinh tế Nhật Bản, vốn đã phải hứng chịu hậu quả từ đại dịch Covid-19, sẽ trở lại con đường phục hồi trong 2021. Theo ước tính của 35 nhà kinh tế khu vực tư nhân do Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế Nhật Bản tổng hợp, nền kinh tế sẽ tăng 3,42% trong năm tài chính 2021. Các nhà kinh tế cho rằng chi tiêu cá nhân sẽ tăng lên khi các hạn chế kinh tế dần dần giảm bớt và xuất khẩu cũng sẽ tăng, bao gồm các linh kiện điện tử sang Trung Quốc và ô tô sang Mỹ. Tỷ lệ tăng trưởng dự báo cho năm tài chính tiếp theo là cao nhất so với các số liệu thống kê vào năm 1995. Tuy nhiên, vẫn thấp hơn tốc độ dự kiến của chính phủ là khoảng 4%[1]. Dưới đây là một số đặc điểm nổi bật của kinh tế Nhật Bản trong tháng 1/2021.

Cán cân thương mại của Nhật Bản có dấu hiệu phục hồi

Nhật Bản ghi nhận thặng dư thương mại 751 tỷ Yên vào tháng 12 năm 2020 so với mức thâm hụt 159,1 tỷ Yên một năm trước đó, tuy nhiên kỳ vọng của thị trường là 942,8 tỷ Yên. Xét cả năm 2020, Nhật Bản ghi nhận thặng dư thương mại 675 tỷ Yên, thu hẹp từ mức thâm hụt 1668 tỷ Yên trong cùng kỳ năm 2019.(2) Xuất khẩu từ Nhật Bản tăng 2% so với cùng kỳ lên 6,71 nghìn tỷ Yên vào tháng 12 năm 2020, thấp hơn so với dự đoán của thị trường là 2,4%. Kết thúc 24 tháng giảm liên tiếp, đánh dấu mức giảm dài nhất trong lịch sử kể từ năm 1979. Một số mặt hàng có mức tăng trưởng hai con số: thực phẩm (14,0%), nguyên liệu thô (24,1%) và hóa chất (10%). Ngược lại, xuất khẩu các mặt hàng sản xuất giảm 1,6%, thiết bị vận tải (-2,7%) và nhiên liệu khoáng (-51,5%). Trong số các đối tác hàng đầu của Nhật Bản thì xuất khẩu sang Trung Quốc đã tăng 10,2%, Hàn Quốc 20,8% và Hồng Kông 6,4% nhưng xuất khẩu sang Mỹ lại giảm 0,7%[3].

Trong khi đó, nhập khẩu giảm 11,6% so với cùng kỳ xuống 5,96 nghìn tỷ Yên vào tháng 12 năm 2020, so với dự báo thị trường là giảm 14%. Đây là tháng thứ 20 liên tiếp sụt giảm trong các lô hàng nhập khẩu do đại dịch Covid-19. Trong khi lượng mua nhiên liệu khoáng sản giảm 36,3%, kéo theo chủ yếu là xăng dầu giảm 47,9%. Nhập khẩu thực phẩm (-2,7%) và nhập khẩu hóa chất (-7,7%). Ngược lại, lượng mua máy móc điện tăng 0,2%. Nhập khẩu giảm từ ASEAN (-4,1%), Việt Nam (-3,3%), Đài Loan (-5,2%), EU (-3,5%), Hàn Quốc (-6,5%) và Mỹ (-21,9%), Trung Đông (-39,1%) trong khi lượng mua từ Trung Quốc tăng 1,8%[4].

PMI ngành dịch vụ Nhật Bản có xu hướng giảm nhẹ

Chỉ số quản lý mua hàng dịch vụ của Ngân hàng Jibun (PMI dịch vụ) đã giảm xuống 45,7 điểm vào tháng 1 năm 2021, có thể thấy chỉ số vẫn đang dưới ngưỡng 50 điểm (Chỉ số trên 50 điểm cho thấy lĩnh vực dịch vụ nói chung đang mở rộng; dưới 50 điểm cho thấy lĩnh vực dịch vụ đang giảm). Đây là tháng thứ mười hai liên tiếp suy giảm trong lĩnh vực này khi chính phủ tuyên bố tình trạng khẩn cấp ở Tokyo do nhiễm Covid-19 địa phương gia tăng. Các hoạt động kinh doanh mới đều giảm mạnh nhất kể từ tháng 5 năm 2020. Về mặt chi phí, cả giá đầu vào và phí dịch vụ đều giảm nhanh hơn. Niềm tin vẫn tích cực nhưng kém lạc quan hơn[5].

Giá sản xuất tại Nhật Bản tiếp tục giảm nhẹ

Giá sản xuất tại Nhật Bản đã giảm 2% so với cùng kỳ năm ngoái vào tháng 12 năm 2020 sau khi giảm 2,3% vào tháng 11, giảm nhẹ hơn so với kỳ vọng của thị trường là 2,2%. Đây là lần giảm thứ mười liên tiên kể từ đầu tháng 2 năm 2020, chủ yếu do các sản phẩm dầu mỏ và than (-16,5% so với -18,4% trong tháng 11), hóa chất (-4,3% so với -4,5%), và sắt thép (-2,0% so với -2,5%), gỗ và sản phẩm gỗ (-1,8% so với -2,0%). Ngoài ra, giảm phát được ghi nhận ở các sản phẩm kim loại (-0,1% so với -0,5%), máy móc & thiết bị điện (-0,2% so với 0,5%), thiết bị thông tin & truyền thông (-0,6% so với -0,8%) và máy móc sản xuất (-1,2% so với -1,7%). Trên cơ sở hàng tháng, giá sản xuất tăng 0,5% sau khi được điều chỉnh về mức 0%[6].

Chỉ số niềm tin tiêu dùng của Nhật Bản giảm xuống mức tiêu cực

Chỉ số niềm tin tiêu dùng ở Nhật Bản đã giảm xuống còn 31,8 điểm trong tháng 12, mức thấp nhất kể từ đầu tháng 8 năm 2020. Đây là chỉ số đo lường kỳ vọng của người tiêu dùng về nền kinh tế trong sáu tháng tới. Chỉ số trên ngưỡng 50,0 điểm cho thấy người tiêu dùng lạc quan, trong khi chỉ số dưới ngưỡng cho thấy sự bi quan. Tất cả các chỉ số đều xấu đi: sinh kế tổng thể (giảm 1,8 điểm xuống 34,9 điểm), tăng trưởng thu nhập (giảm 0,7 điểm xuống 35,0 điểm), mức độ sẵn sàng sử dụng hàng hóa lâu bền ổn định ( giảm 1,9 điểm xuống 33,8 điểm) và nhận thức về cơ hội việc làm (giảm 2,9 điểm xuống 23,6 điểm). Các chuyên gia của FocusEconomics dự báo tiêu dùng tư nhân sẽ đạt mức 2,7% vào năm 2021 không thay đổi so với dự tính của tháng trước. Năm 2022, dự báo tăng 2,0%[7].

Trần Ngọc Nhật

Trung tâm nghiên cứu Nhật Bản, Viện Nghiên cứu Đông Bắc Á

1. Nhật Bản đối mặt với thách thức phục hồi nền kinh tế

http://dnrtv.org.vn/tin-tuc-n64911/nhat-ban-doi-mat-voi-thach-thuc-phuc-hoi-nen-kinh-te.html

2. Japan Trade Balance Swings to Surplus

https://tradingeconomics.com/japan/balance-of-trade

3. Japan Exports Return to Growth

https://tradingeconomics.com/japan/exports

4. Japan Imports Drop Less than Estimated

https://tradingeconomics.com/japan/imports

5. Japan Services PMI Lowest in 5 Months

https://tradingeconomics.com/japan/services-pmi

6. Japan Producer Prices Drop Less than Expected

https://tradingeconomics.com/japan/producer-prices-change

7. Japan Consumer Morale Weakest in 4 Months

https://tradingeconomics.com/japan/consumer-confidence