1. Nhật Bản tiếp tục thâm hụt thương mại:

Mức thâm hụt thương mại 582,36 tỷ Yên của Nhật Bản trong tháng 12 năm 2021 đánh dấu lần thâm hụt thương mại thứ năm liên tiếp trong năm 2021 của nước này. Xuất khẩu của Nhật Bản đã tăng 17,5% so với cùng kỳ năm ngoái lên 7.881 tỷ Yên vào tháng 12 năm 2021, so với ước tính của thị trường là 16%. Đây là tháng thứ 10 liên tiếp gia tăng các lô hàng trong bối cảnh nhu cầu nước ngoài tăng mạnh trước kỳ nghỉ lễ cuối năm và các vấn đề về chuỗi cung ứng đang được nới lỏng. Các lô hàng thiệt bị giao thông tăng 10,2%, tăng mạnh bởi xe có động cơ (17,5%) và ô tô (15,9%). Trong khi đó, xuất khẩu máy móc thiệt bị tăng 17,6%, dẫn đầu là máy bán dẫn (19,4%). Ngoài ra, xuất khẩu máy móc điện tăng (14,9%) dẫn đầu là chất bán dẫn  tăng (25,9%). Các mặt hàng khác tăng (16,7%), dẫn đầu là các công cụ khoa học (14,1%); hóa chất (15,6%) và nhóm hàng hóa chế tạo (35,5%), các sản phẩm từ sắt thép (87,8%). Xuất khẩu tăng sang các nước: Trung Quốc (10,8%), Đài Loan (31,7%), Hồng Kông (8,8%), Hàn Quốc (13,7%), Mỹ (22,1%), Đức (14,1%) và Úc (52,3%).(1)

Nhập khẩu vào Nhật Bản đã tăng 41,1% so với cùng kỳ năm ngoái lên 8.463 tỷ Yên vào tháng 12 năm 2021, đánh bại kỳ vọng của thị trường về mức tăng 42,8%. Đây là tháng thứ 11 liên tiếp tăng trưởng về các lô hàng nhập khẩu trong bối cảnh nhu cầu trong nước tăng mạnh trước những ngày nghỉ lễ cuối năm. Nhập khẩu máy móc điện tăng (26,3%), dẫn đầu là chất bán dẫn (70,5%). Ngoài ra, nhập khẩu của các mặt hàng khác cũng tăng (10,3%), chủ yếu là dụng cụ khoa học, quang học (15,1%) và nhóm hóa chất tăng (44,4%). Nhập khẩu máy móc tăng (19,2%), dẫn đầu là máy phát điện tăng (49,8%); nhóm hàng chế tạo tăng (49%), dẫn đầu là kim loại màu (37,2%); nguyên liệu thô (48,6%), quặng sắt (67%). Nhập khẩu nhiên liệu khoáng sản tăng (121,9%) chủ yếu tăng bởi xăng dầu (116,6%) và khí thiên nhiên hóa lỏng-LNG (100,5%) ngược lại thiết bị vận tải giảm (6,4%). Nhập khẩu tăng từ Trung Quốc (20,5%), Đài Loan (55,1%), Hàn Quốc (29,5%),  Mỹ (39,6%) và Úc (95,7%), Đức (14,1%).(2)

2. PMI ngành dịch vụ Nhật Bản được điều chỉnh tăng nhẹ:

Chỉ số quản lý mua hàng dịch vụ của Ngân hàng Jibun (PMI dịch vụ) đã được sửa đổi lên 52,1 điểm vào tháng 12 năm 2021 từ mức 51,1 điểm được ghi nhận vào trước đó (Chỉ số trên 50 điểm cho thấy lĩnh vực dịch vụ nói chung đang mở rộng; dưới 50 điểm cho thấy lĩnh vực dịch vụ đang giảm). Số liệu mới nhất cho thấy sự mở rộng vừa phải trong lĩnh vực này, nhưng số liệu trung bình trong quý cuối cùng là hiệu suất hàng quý mạnh nhất kể từ quý 3 năm 2019, trong bối cảnh các hạn chế COVID-19 được nới lỏng và nhu cầu tiếp tục được cải thiện. Các đơn đặt hàng mới đang giảm dần, trong khi các đơn hàng xuất khẩu mới tăng với tốc độ nhanh nhất kể từ tháng 10 năm 2019. Trong khi đó, việc làm giảm trong tháng thứ hai liên tiếp, với tỷ lệ giảm việc làm chỉ ở mức nhẹ. Về mặt chi phí, giá đầu vào tăng tháng thứ tư liên tiếp với tốc độ lạm phát tăng cao nhất kể từ tháng 8 năm 2008.(3) 

3. Niềm tin của người tiêu dùng giảm nhẹ:

Chỉ số niềm tin người tiêu dùng ở Nhật Bản đạt mức 39,1 điểm vào tháng 12, ít thay đổi so với tháng trước đó, tuy nhiên vẫn là mức cao nhất kể từ tháng 5 năm 2019. Các chỉ số đều được cải thiện: tăng trưởng thu nhập (tăng 0,5 điểm lên 39,9 điểm) và sinh kế tổng thể (tăng 0,5 điểm lên 38,6 điểm). Trong khi đó, các chỉ số trở nên xấu đi đối với nhận thức việc làm ( giảm 1,4 điểm xuống 41,5 điểm) và mức độ sẵn sàng mua hàng hóa lâu bền không thay đổi ở mức (36,5 điểm) Sự cải thiện tổng thể phản ánh sự gia tăng niềm tin tiêu dùng trên diện rộng: Người tiêu dùng trở nên ít bi quan hơn về sinh kế tổng thể, tăng trưởng thu nhập và cơ hội việc làm trong sáu tháng tới, trong khi mức độ sẵn sàng mua hàng hóa lâu bền có chiều hướng giảm nhẹ so với cuộc khảo sát của tháng trước.

Các chuyên gia của FocusEconomics dự báo tiêu dùng cá nhân sẽ tăng 3,1% vào năm 2022 và tăng 1,2% vào năm 2023.(4)

4. Giá sản xuất tại Nhật Bản tiếp tục tăng:

Giá sản xuất tại Nhật Bản đã tăng 8,5% vào tháng 12 năm 2021 so với cùng kỳ năm ngoái. Đây là tháng thứ 10 liên tiếp xảy ra lạm phát giá sản xuất trong bối cảnh giá cả hàng hóa đang tăng mạnh. Chi phí tiếp tục tăng đối với đồ uống và thực phẩm (2,8% so với 3% trong tháng 11), hóa chất hóa chất (13,5% so với 14,4%), xăng dầu và sản phẩm than (36,6% so với 49,6%), kim loại màu (26,9% so với 33,1%) , máy móc sản xuất (0,2% so với 0,5%), và các loại máy móc nói chung (1,2% so với 1,3%). Đồng thời, giá cả cũng tăng nhanh đối với sắt thép (25,5% so với 25,2%), sản phẩm kim loại (5,2% so với 4,3%), sản phẩm công nghiệp chế tạo khác (1,2% so với 1,1%), linh kiện điện tử (2,6% so với 2,5%) , thiết bị giao thông (1,3% so với 1,1%), trong khi máy móc điện không đổi (ở mức 1,6%). Ngược lại, chi phí thông tin giảm ít hơn (-0,2% so với -0. 7%).(5)

5. Ngân hàng Trung ương Nhật Bản giữ lãi suất ngắn hạn mức -0,1%

Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BoJ) giữ nguyên lãi suất ngắn hạn ở mức -0,1% và lãi suất trái phiếu kỳ hạn 10 năm ở mức 0% trong cuộc họp vào đầu tháng 1 năm 2022. Trong một báo cáo triển vọng hàng quý, ngân hàng trung ương đã điều chỉnh quan điểm về rủi ro lạm phát lần đầu tiên kể từ năm 2014, nâng dự báo lạm phát cho năm tài chính 2022 bắt đầu từ tháng 4 lên 1,1% so với dự báo trước đó là 0,9% được đưa ra vào tháng 10, trong bối cảnh chi phí tăng đối với  năng lượng và nguyên liệu. Các nhà hoạch định chính sách lưu ý rằng rủi ro đối với triển vọng giá cả được cân bằng đồng đều với các dấu hiệu gia tăng lạm phát đang mở rộng. BoJ cũng điều chỉnh mức tăng trưởng dự kiến ​​cho năm tài chính 2022 lên 3,8% so với dự báo trước đó là 2,9%, phản ánh sự kích thích lớn từ chính phủ nhưng đã giảm tăng trưởng GDP trong năm tài chính hiện tại xuống 2,8% từ 3,4%, trong bối cảnh hạn chế về nguồn cung vẫn còn tồn tại. (6)

6. Nhật Bản đẩy mạnh đầu tư vào ASEAN

Công bố sáng kiến đầu tư vào ASEAN, Bộ trưởng Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản Hagiuda Koichi nhấn mạnh, trong bối cảnh dịch Covid-19 tiếp tục diễn biến khó lường, Chính phủ Nhật Bản ủng hộ nỗ lực đa dạng hóa chuỗi cung ứng của các công ty Nhật Bản nhằm tránh nguy cơ gián đoạn chuỗi cung ứng. Khu vực tư nhân của Nhật Bản đang thể hiện rõ chính sách ưu tiên của họ dành cho ASEAN. Theo Bộ trưởng Koichi, Nhật Bản đã chi khoảng 300 triệu USD để hỗ trợ 92 công ty tư nhân nhằm đa dạng chuỗi cung ứng tại ASEAN và có kế hoạch tiếp tục triển khai chương trình hỗ trợ trong năm 2022. Nhật Bản cũng sẽ thúc đẩy đầu tư vào quản lý chuỗi cung ứng kỹ thuật số, thông qua việc chọn lọc và hỗ trợ 100 dự án tốt nhất với các nước ASEAN và châu Á trong lĩnh vực này. Tokyo công bố khoản hỗ trợ khoảng 9 triệu USD trong giai đoạn đầu. Công ty bảo hiểm xuất khẩu và đầu tư Nhật Bản (NEXI) và Ngân hàng Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JBIC) đã đưa ra cam kết hỗ trợ tăng cường chuỗi cung ứng kỹ thuật số.

Ngành công nghiệp ô-tô tại ASEAN sẽ là một trong những lĩnh vực mà Chính phủ và khối tư nhân của Nhật Bản dành sự quan tâm đặc biệt trong thời gian tới. Nhiều nhà sản xuất ô-tô của Nhật Bản đang tìm thị trường sản xuất xe điện, trong khi Chính phủ Nhật Bản tuyên bố sẽ hỗ trợ phát triển thị trường cho các sản phẩm hiện đại trong chuỗi cung ứng của ngành công nghiệp ô-tô, nhất là các thế hệ xe sử dụng nhiên liệu sạch như xe chạy bằng điện hay nhiên liệu sinh học…

Nhằm đẩy mạnh lĩnh vực kết nối, ASEAN và Nhật Bản tích cực thúc đẩy tiến trình xây dựng luật thông qua các hiệp định thương mại tự do (FTA) và hiệp định đối tác kinh tế (EPA) song phương và cũng như ở cấp khu vực. Phía Nhật Bản cam kết tiếp tục nỗ lực hướng tới mục tiêu thiết lập trật tự kinh tế tự do và công bằng nhằm bảo đảm Hiệp định Ðối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) sẽ vận hành tốt trong vai trò của một nền tảng khu vực, đóng góp tích cực vào quá trình triển khai thực hiện sau khi Hiệp định có hiệu lực từ ngày 1/1 vừa qua.

Với một loạt dự án đã và đang triển khai, cũng như những triển vọng hợp tác trong kế hoạch mà Nhật Bản vừa công bố, có thể thấy rõ việc Tokyo đánh giá cao vai trò của ASEAN trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Bộ trưởng Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản Hagiuda Koichi khẳng định, đối với Nhật Bản, việc hỗ trợ nâng cao năng lực của ASEAN có ý nghĩa hết sức quan trọng với Tokyo, bởi một ASEAN ổn định, thịnh vượng rất cần thiết đối với sự phục hồi kinh tế của chính Nhật Bản.(7)

Trần Ngọc Nhật, Trung tâm nghiên cứu Nhật Bản, Viện Nghiên cứu Đông Bắc Á

Dịch và tổng thuật từ nhiều nguồn tin.

Tài liệu tham khảo và trích dẫn

1. Japan Exports Rise for 10th Month

https://tradingeconomics.com/japan/exports

2. Japan Imports Hit Record Peak

https://tradingeconomics.com/japan/imports

3. Japan Services PMI Revised Upward

https://tradingeconomics.com/japan/services-pmi

4. Japan Consumer Morale Little Changed

https://tradingeconomics.com/japan/consumer-confidence

5. Japan Producer Prices Rise Less than Expected

https://tradingeconomics.com/japan/producer-prices-change

6. Japan Holds Rates, Changes View on Inflation Risks

https://tradingeconomics.com/japan/interest-rate

7. Nhật Bản đẩy mạnh đầu tư vào ASEAN

https://nhandan.vn/thegioi/nhat-ban-day-manh-dau-tu-vao-asean-682091/