1. Chi tiêu hộ gia đình Nhật Bản tăng ít hơn dự kiến:

Chi tiêu hộ gia đình ở Nhật Bản theo giá trị thực tế đã tăng 1,6% so với cùng kỳ năm ngoái vào tháng 2 năm 2023, thấp hơn kỳ vọng của thị trường về mức tăng 4,3%. Đây cũng là tháng đầu tiên chi tiêu cá nhân tang kể từ tháng 10 năm ngoái. Chi tiêu tăng nhiều nhất cho nhà ở (2,2% so với -12,1% trong tháng 1), giao thông và liên lạc (4,0% so với -1,0%), chăm sóc y tế (1,1% so với -7,1%). Trong khi đó, chi tiêu cho quần áo và giày dép cũng tăng (10,4% so với 5,1%), phí nhiên liệu, ánh sáng & nước (13,2% so với 5,3%) và văn hó & giải trí (10,8% so với 18,6%). Mặc khác, chi tiêu vẫn tiếp tục giảm cho đồ nội thất & đồ dung gia đình (-1,4% so với -9,1%) và giáo dục (-15,(% so với -9,6%).(1)

2. Tăng trưởng tiền lương danh nghĩa của Nhật Bản cao hơn dự báo

Thu nhập tiền mặt trung bình ở Nhật Bản đã tăng 1,1% so với cùng kỳ vào tháng 2 năm 2023, tăng nhanh từ mức tăng 0,8% trong tháng trước và cao nhất so với mức đồng thuận của thị trường là 0,9%. Đây là tháng tăng lương danh nghĩa thứ 14 liên tiếp trong bối cảnh hầu hết các ngành đều tăng bao gồm vận tải & dịch vụ bưu chính (5,3%), tài chính & bảo hiểm (5,1%), dịch vụ liên quan đến đời sống & cá nhân & dịch vụ giải trí (3,6%), bất động sản (3,4%), chỗ ở (3,4%), tiện ích (3,1%), dịch vụ tổng hợp (2,6%), y tế (2,4%), giáo dục (2,1%). Ngược lại, tiền lương giảm trong khai thác mỏ & khai thác đá (-2,9%), xây dựng (-1,3%), sản xuất (-0,1%) và thương mại bán buôn & bán lẻ (-0,4%). Trong khi đó, tiền lương thực tế đã điều chỉnh theo lạm phát đã giảm 2,6% so với cùng kỳ trong tháng 2. Tiền lương làm thêm giờ (thước đo hoạt động kinh doanh ) đã tăng 1,7% so với cùng kỳ trong tháng 2 sau khi đã điều chỉnh giảm mức tăng 0,5% trước đó.(2)

3. Niềm tin người tiêu dùng Nhật Bản tăng lên mức cao nhất trong 10 tháng:

Chỉ số niềm tin của người tiêu dùng tại Nhật Bản đã tăng lên 33,9 điểm vào tháng 3 năm 2023 từ mức 31,1 điểm của tháng trước và cao hơn dự báo của thị trường là 31,9 điểm. Đây là chỉ số cao nhất kể từ tháng 5 năm 2022 khi nền kinh tế phục hồi sau những gián đoạn do đại dịch gây ra với tâm lý của các hộ gia đình được củng cố đối cho tất cả các chỉ số: tăng trưởng thu nhập (tăng 1,3 điểm lên 37,4 điểm so với tháng 2), việc làm (tăng 3,0 điểm lên 41,3 điểm), sinh kế tổng thể ( tăng 2,6 điểm lên 30,3 điểm) và sẵn sàng mua hàng hóa lâu bền (tăng 3,2 điểm lên 26,4 điểm).(3)

4. Giá sản xuất của Nhật Bản tăng ít nhất trong 18 tháng:

Giá sản xuất tại Nhật Bản đã tăng 7,2% so với cùng kỳ vào tháng 3 năm 2023, chậm hơn so với mức tăng 8,3% một tháng trước đó nhưng cao hơn mức đồng thuận của thị trường là 7,1%. Đây là mức lạm phát thấp nhất của nhà sản xuất kể từ tháng 9 năm 2021, đánh dấu tháng thứ ba liên tiếp giá sản xuất giảm trong bối cảnh tác động của chi phí nguyên liệu thô tăng đột biến trong quá khứ đang giảm dần. Giá giảm đối với gỗ (-11,5% so với -10,7% trong tháng 2), xăng dầu (-4,7% so với -4,7%). Trong khi đó, lạm phát không đổi đối với hóa chất (4,7%), kim loại màu (5,3) và thiết bị vận tải (4,7%). Ngược lại, giá tang nhanh đối với đồ uống và thực phẩm (8,0% so với 7,6%), sắt thép (18,5% so với 18,9%), nhựa (18,3% so với 8,6%), và máy móc sản xuất (1,5% so với 1,3%).(4)

5. Tăng trưởng tiền lương danh nghĩa của Nhật Bản đã tăng chậm lại:

Thu nhập tiền mặt trung bình ở Nhật Bản đã tăng 0,8% so với cùng kỳ vào tháng 1 năm 2023, đã tăng chậm lại đáng kể so với mức tang 4,1% vào tháng 12 năm 2022 tuy nhiên, đây vẫn là tháng tăng thứ mười ba liên tiếp. Tiền lương tăng chủ yếu ở các ngành sau: vận tải & bưu chính (2,9%), dịch vụ liên quan đến đời sống & cá nhân & dịch vụ giải trí (2,9%), tài chính & bảo hiểm (3,6 %), và dịch vụ tổng hợp (3,7%). Mặt khác, tiền lương giảm ở các ngành cho thuê bất động sản và hàng hóa (-4,2%), dịch vụ lưu trú & ăn uống (-1,6%), khai khoáng và khai thác sỏi đá (-1,5%), nghiên cứu khoa học & dịch vụ chuyên môn và kỹ thuật (-0,7%), xây dựng (-0,1%). Trong khi đó, tiền lương thực tế đã điều chỉnh theo lạm phát đã giảm 4,1% trong tháng 1 so với một năm trước.(5)

6. PMI tổng hợp của Nhật Bản được điều chỉnh tăng:

Chỉ số PMI tổng hợp của Ngân hàng au Jibun Nhật Bản đã được điều chỉnh cao hơn lên mức 52,9 điểm vào tháng 3 năm 2023 so với ước tính sơ bộ là 51,9 điểm. Đây là mức cao nhất kể từ tháng 6 năm ngoái phản ánh những tích cực của ngành du lịch nội địa sau khi đại dịch Covid 19 giảm dần. Hoạt động của lĩnh vực dịch vụ tăng tốc lên mức cao nhất trong 8 tháng trong khi sản lượng sản xuất giảm mạnh nhất kể từ tháng 7 năm 2020. Đơn đặt hàng mới tăng mạnh nhất kể từ tháng 2 năm 2019 và tăng trưởng việc làm đạt mức cao nhất trong ba tháng. Tuy nhiên, mức độ tồn đọng của doanh nghiệp đã giảm trong tháng thứ hai liên tiếp và với tốc độ nhanh nhất trong 11 tháng do lượng tồn đọng sản xuất giảm mạnh. Về giá, lạm phát chi phí đầu vào thấp nhất trong 14 tháng trong khi giá bán tăng với tốc độ nhanh. Cuối cùng, tâm lý được củng cố trong bối cảnh hy vọng về sự phục hồi mạnh mẽ hơn sau tác động suy yếu của đại dịch ở cả thị trường trong nước và toàn cầu.(6)

7 . Nhật Bản trợ cấp bổ sung gần 2,3 tỷ USD cho nhà sản xuất chip Rapidus

Bộ Công nghiệp Nhật Bản đang hoàn thiện kế hoạch cung cấp cho Rapidus, nhà sản xuất chip do nhà nước hậu thuẫn khoản tài trợ bổ sung 300 tỷ yen (2,27 tỷ USD) để xây dựng nhà máy bán dẫn ở Hokkaido. Theo tờ Hokkaido Shimbun, Rapidus đã chọn Chitose, gần Sapporo, làm địa điểm xây dựng nhà máy sản xuất chip hai nanomet tiên tiến sau khi nhận được khoản tài trợ ban đầu trị giá 70 tỷ yên từ chính phủ. Hokkaido Shimbun cho biết khoản tài trợ bổ sung sẽ được sử dụng để giúp Rapidus xây dựng một dây chuyền nguyên mẫu dự kiến ra mắt vào năm 2025. Chủ tịch Rapidus Tetsuro Higashi cho biết nhà sản xuất này sẽ cần khoảng 7.000 tỷ yên từ ngân sách nhà nước để bắt đầu sản xuất hàng loạt chip logic tiên tiến vào năm 2027, với sự hỗ trợ từ "gã khổng lồ" chip IBM Corp (Mỹ). Chính phủ Nhật Bản cũng đang cung cấp khoản trợ cấp lên tới 476 tỷ yên cho nhà máy của công ty Taiwan Semiconductor Manufacturing Co (TSMC) tại Kyushu, trong đó Sony Group Corp và Denso Corp đều nắm giữ lượng cổ phần thiểu số.(7)

8. Tân Thống đốc BoJ và những kỳ vọng mới trong chính sách tiền tệ của Nhật Bản

Ngày 9/4, nhà kinh tế Kazuo Ueda đã được bổ nhiệm làm Thống đốc Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BoJ) với nhiệm kỳ 5 năm, kế nhiệm ông Haruhiko Kuroda. Tân Thống đốc Ueda sẽ phải đối mặt với thách thức đưa Nhật Bản chấm dứt chính sách nới lỏng tiền tệ được áp dụng trong 10 năm qua. Trong bối cảnh nền kinh tế Nhật Bản đang trì trệ và kinh tế thế giới đối mặt nguy cơ suy thoái, việc theo đuổi lộ trình bình thường hóa chính sách tiền tệ của BoJ có thể sẽ không dễ dàng. Cựu Thống đốc Kuroda thừa nhận rằng mục tiêu kiềm chế lạm phát ở mức 2% mà BoJ đặt ra đã không được thực hiện ổn định như kỳ vọng. Khi nhậm chức vào năm 2013, ông đã triển khai chính sách tiền tệ siêu nới lỏng nhằm mục đích tăng lạm phát lên 2% trong vòng 2 năm.

Tuy nhiên, việc nới lỏng chính sách tiền tệ mạnh mẽ này đã không thể đưa Nhật Bản thoát khỏi tình trạng giảm phát. Lạm phát chỉ chạm mức 2% trong một thời gian ngắn vào năm 2014 do tăng thuế suất tiêu dùng và duy trì ở mức dưới 1% những năm sau đó.

Trên bình diện toàn cầu, rủi ro lan tỏa từ hệ thống tài chính Mỹ đã gây ra tình trạng hỗn loạn trong ngành ngân hàng châu Âu và Nhật Bản cũng không tránh khỏi những tác động này. Giới truyền thông và chuyên gia Nhật Bản cho rằng nếu không giải quyết hiệu quả tình trạng giảm phát, việc kéo dài chính sách tiền tệ lỏng lẻo có thể trở thành lực cản đối với tăng trưởng kinh tế. Mặt khác, nếu điều chỉnh chính sách quá vội vàng có thể gây rủi ro rất lớn cho sự phục hồi chậm chạp hiện nay của nền kinh tế Nhật Bản.(8)

9. Nhật Bản duyệt chi 17 tỷ USD cho các biện pháp chống lạm phát

Chính phủ Nhật Bản đã duyệt chi 2.222,6 tỷ yên (khoảng 17 tỷ USD) từ quỹ dự phòng trong ngân sách của tài khóa 2022 để thực hiện các biện pháp nhằm giảm bớt tác động tiêu cực của lạm phát tới các hộ gia đình ở nước này. Theo dự kiến, Chính phủ Nhật Bản sẽ chi 155,1 tỷ yên để trợ cấp trực tiếp bằng tiền mặt cho các trẻ nhỏ của các gia đình có thu nhập thấp và các gia đình đơn thân với số tiền 50.000 yên/trẻ. Bên cạnh đó, Chính phủ Nhật Bản sẽ hỗ trợ khẩn cấp thêm 736,5 tỷ yên cho các chính quyền tỉnh để thực hiện các biện pháp chống dịch COVID-19.

Mặt khác, Chính phủ sẽ hỗ trợ thêm 1.200 tỷ yên cho các chính quyền địa phương thực hiện các biện pháp chống lạm phát phù hợp với điều kiện của địa bàn, trong đó 500 tỷ yên sẽ được phân bổ cho chương trình trợ cấp trực tiếp bằng tiền mặt cho các hộ gia đình có thu nhập thấp, và 700 tỷ yên hỗ trợ các địa phương thực hiện các biện pháp nhằm giảm gánh nặng chi phí điện và khí đốt thiên nhiên hóa lỏng cho những hộ tiêu thụ nhiều.

Ngoài ra, Nhật Bản sẽ chi 96,5 tỷ yên cho các biện pháp nhằm giúp các hộ chăn nuôi gia súc, gia cầm đối phó với tình trạng giá thức ăn chăn nuôi tăng cao, và 31,1 tỷ yên để kiểm soát giá lúa mỳ nhập khẩu. (9)

Trần Ngọc Nhật,

Trung tâm nghiên cứu Nhật Bản, Viện Nghiên cứu Đông Bắc Á

1. Japan Personal Spending Rises Less than Expected

https://tradingeconomics.com/japan/household-spending

2. Japan Nominal Wage Growth Above Forecasts

https://tradingeconomics.com/japan/wage-growth

3. Japan Consumer Morale Rises to 10-Month High

https://tradingeconomics.com/japan/consumer-confidence

4. Japan Producer Prices Rise the Least in 16 Months

https://tradingeconomics.com/japan/producer-prices-change

5. Japan Nominal Wage Growth Slows Sharply

https://tradingeconomics.com/japan/wage-growth

6. Japan Composite PMI Revised Upward

https://tradingeconomics.com/japan/composite-pmi

7. Nhật Bản trợ cấp bổ sung gần 2,3 tỷ USD cho nhà sản xuất chip Rapidus

https://bnews.vn/nhat-ban-tro-cap-bo-sung-gan-2-3-ty-usd-cho-nha-san-xuat-chip-rapidus/288035.html

8. Tân Thống đốc BoJ và những kỳ vọng mới trong chính sách tiền tệ của Nhật Bản

https://bnews.vn/tan-thong-doc-boj-va-nhung-ky-vong-moi-trong-chinh-sach-tien-te-cua-nhat-ban/287339.html

9. Nội các Nhật Bản duyệt chi 17 tỷ USD cho các biện pháp chống lạm phát

https://bnews.vn/noi-cac-nhat-ban-duyet-chi-17-ty-usd-cho-cac-bien-phap-chong-lam-phat/285744.html