1. Thâm hụt thương mại của Nhật Bản được cải thiện:

Thâm hụt thương mại của Nhật Bản đã giảm xuống 1.372,5 tỷ Yên vào tháng 5 năm 2023 từ mức 2.366,1 tỷ Yên trong cùng kỳ năm trước, so với kỳ vọng của thị trường về mức chênh lệch 1.331,9 tỷ Yên. Đây là tháng thâm hụt thương mại thứ 22 và kéo dài nhất kể từ năm 2015, làm tăng thêm mối lo ngại về khả năng phục hồi kinh tế của Nhật Bản.

Xuất khẩu của Nhật Bản đã tăng 0,6% so với cùng kỳ năm ngoái lên 7.292,6 tỷ Yên vào tháng 5 năm 2023, cao hơn so với ước tính của thị trường về mức giảm 0,8%. Đây là tháng tăng trưởng thứ 27 liên tiếp về số lượng vận chuyển nhưng tốc độ chậm nhất kể từ tháng 2 năm 2021 do doanh số bán hàng sang Trung Quốc giảm. Các lô hàng máy móc giảm 3,7% do máy móc bán dẫn (-20,2%) và các lô hàng sản xuất giảm 7,5%. Ngoài ra, xuất khẩu máy móc điện giảm 8,0%, dẫn đầu là chất bán dẫn (-12,1%), IC (-10,4%) và xuất khẩu hóa chất giảm 15,0% do sự sụt giảm của nhựa (-16,8%) và hóa chất hữu cơ (-9,8%). Doanh số tăng lên ở Mỹ (9,4%), Indonesia (8,1%), Đức (17,2%), Ấn Độ (23,5%), Nga (34,8%) và EU (16,6%). Ngược lại, xuất khẩu giảm sang Hồng Kông (-10,2%), Đài Loan (-19,5%) và Hàn Quốc (-11,2%), Philippines (-20,9%).(1)

Nhập khẩu vào Nhật Bản đã giảm 9,9% so với cùng kỳ năm ngoái lên 8.665,1 tỷ Yên vào tháng 5 năm 2023, thấp hơn kỳ vọng của thị trường về mức giảm 10,3%. Nhập khẩu nhiên liệu khoáng sản giảm (27,2%), chủ yếu giảm bởi xăng dầu (-21,7%) và và khí thiên nhiên hóa lỏng-LNG (-31,6%). Ngoài ra, nhập khẩu của các mặt hàng hóa chất giảm 13,1% do các sản phẩm y tế (-11,9%), cùng với đó nhập khẩu hàng hóa sản xuất cũng giảm 16,6% chủ yếu do kim loại màu (-34,4%); nguyên vật liệu giảm 7,4%. Máy móc điện cũng giảm 2,1%, dẫn đầu là điện thoại và điện báo (-31,3%). Các mặt hàng khác giảm (2,5%), dẫn đầu là quần áo & phụ kiện (-10,8%). Ngược lại, nhập khẩu tăng đối với thiết bị vận tải 38,4%, chủ yếu là xe cơ giới (80%). Nhập khẩu giảm từ Hồng Kông (-14,6%), Trung Quốc (-5,9%), Ấn Độ (-3,8%), Hàn Quốc (-17,5%), Úc (-27,0%), Nga (-46,6%) và EU (-2,5%) trong khi tăng từ Mỹ (1,5%). ), Đức (3, 0%) và Philippines (4,3%).(2)

2. Chi tiêu hộ gia đình Nhật Bản giảm nhiều hơn dự kiến:

Chi tiêu hộ gia đình ở Nhật Bản theo giá trị thực tế đã giảm 4,4% so với cùng kỳ năm ngoái vào tháng 4 năm 2023, cao hơn kỳ vọng của thị trường về mức giảm 2,3%. Đây là tháng giảm mạnh nhất kể từ tháng 6 năm 2021 trong bối cảnh áp lực chi phí ngày càng tăng. Chi tiêu giảm nhiều nhất cho nhà ở (-15,3% so với -5,5% trong tháng 3), giáo dục (-19,5% so với -16,7%), đồ nội thất & đồ dùng gia đình (-6,9% so với -4,2%). Ngoài ra, chi tiêu cho quần áo và giày dép giảm 9,5%. Đồng thời, tăng trưởng chi tiêu chậm lại cho chăm sóc y tế (2,5% so với 4,7%), giao thông & liên lạc (2,6% so với 3,0%), phí nhiên liêu, ánh sáng và nước (1,6% so với 6,7%), chi tiêu cho văn hóa & giải trí (4,6% so với 10,4%).(3)

3. Giá sản xuất của Nhật Bản chạm mức thấp trong gần 2 năm:

Giá sản xuất tại Nhật Bản đã tăng 5,1% so với cùng kỳ vào tháng 5 năm 2023, giảm tháng thứ năm liên tiếp xuống mức thấp nhất trong gần hai năm trong bối cảnh áp lực lạm phát toàn cầu giảm bớt. Giá tiếp tục giảm đối với sản phẩm dệt may (6,8% so với 8,3% trong tháng 4), sắt thép (9% so với 10,8%), nhựa (6,3% so với 7,2%) và thiết bị vận tải (3,4 % so với 3,9%), gỗ (-19,8% so với -18,2%). Trên cơ sở hàng tháng, giá sản xuất giảm 0,7% đây lần đầu tiên chuyển sang mức âm kể từ tháng 2 năm 2023.(4)

4. Nhật Bản nới lỏng tăng trưởng tiền lương danh nghĩa

Thu nhập tiền mặt trung bình ở Nhật Bản đã tăng 1% so với cùng kỳ vào tháng 4 năm 2023, đã tăng chậm lại đáng kể so với mức tăng 1,3% vào tháng 3 năm 2023 tuy nhiên, đây vẫn là tháng tăng thứ mười sáu liên tiếp khi các công ty lớn tăng lương với tốc độ nhanh nhất trong ba thập kỷ sau khi nhu cầu của người lao động tăng lên. Điều này cũng phản ánh tác động của các cuộc đàm phán lao động diễn ra vào mùa xuân hàng năm (Shunto). Tiền lương tăng chủ yếu ở các ngành sau: cho thuê & cho thuê bất động sản và hàng hóa (14,3%), hoạt động vận tải & bưu chính (6,5%) và dịch vụ tổng hợp (7,4%). Trong khi đó, tiền lương thực tế được điều chỉnh theo lạm phát đã giảm 3% trong tháng 4, đánh dấu tháng thứ 13 giảm so với cùng kỳ năm ngoái do tăng trưởng tiền lương danh nghĩa chậm hơn so với lạm phát tiêu dùng.(5)

5. PMI tổng hợp của Nhật Bản được điều chỉnh tăng:

Chỉ số PMI tổng hợp của Ngân hàng au Jibun Nhật Bản đã được điều chỉnh cao hơn lên mức 54,3 điểm vào tháng 5 năm 2023 so với ước tính sơ bộ là 52,9 điểm. Đây là mức tăng tháng thứ năm liên tiếp với tốc độ cao nhất kể từ tháng 10 năm 2013, đánh dấu sự phục hồi sau những gián đoạn do đại dịch Covid-19 gây ra. Hoạt động của lĩnh vực dịch vụ đã mở rộng với tốc độ kỷ lục trong tháng thứ hai liên tiếp trong khi sản xuất chế tạo tăng trưởng trở lại lần đầu tiên sau 11 tháng. Số lượng đơn đặt hàng mới tăng kỷ lục góp phần tạo ra lượng công việc tồn đọng nhiều nhất kể từ lần khảo sát vào tháng 6 năm 2022. Ngoài ra, việc làm tăng mạnh nhất kể từ tháng 6 năm 2017. Về giá cả, lạm phát chi phí đầu vào giảm xuống mức thấp nhất kể từ tháng 10 năm 2021, trong khi lạm phát giá cả đầu ra lần đầu tiên chậm lại kể từ tháng 1. Cuối cùng, tâm lý được củng cố trong bối cảnh hy vọng về sự phục hồi mạnh mẽ hơn sau tác động suy yếu của đại dịch ở cả thị trường trong nước và toàn cầu.(6)

6. Nhật Bản tiếp tục cân nhắc hoãn tăng thuế:

hính phủ Nhật Bản đang xem xét hoãn tăng thuế đến sau tài khóa 2025 dựa trên đề xuất của đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền. Với động thái mới này, việc tăng thuế phục vụ cho mục tiêu tăng ngân sách quốc phòng một lần nữa được kéo dài thêm so với thời hạn hoãn tăng thuế đến sau tài khóa 2024 mà chính phủ công bố trước đó. Trước đó, vào tháng 12/2022, Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida quyết định dành 43.000 tỷ yên (309 tỷ USD) cho chi tiêu quốc phòng trong 5 năm đến tài khóa 2027. Để có kinh phí cho mức tăng này, ông Kishida đã công bố kế hoạch tăng thuế doanh nghiệp, thuế thu nhập và thuốc lá cũng như thực hiện cải cách chi tiêu và khai thác nguồn thu ngoài thuế. Tuy nhiên, cho đến nay, thời điểm chính xác để tăng thuế vẫn chưa được quyết định. Dự kiến kế hoạch hoãn tăng thuế đến sau tài khóa 2025 sẽ được đưa vào một dự thảo chính sách kinh tế và tài chính do chính phủ phê duyệt vào ngày 16/6 tới. Doanh thu ngoài thuế sẽ được sử dụng để đảm bảo kinh phí cần thiết cho đến khi thuế được tăng theo lịch trình mới. (7)

7. ASEAN và Nhật Bản thúc đẩy hơn nữa quan hệ đối tác

Cuộc họp do Đại diện thường trực Thái Lan tại ASEAN Urawadee Sriphiromya và Đại sứ Nhật Bản tại ASEAN Kiya Masahiko đồng chủ trì, với sự tham dự của các Đại diện thường trực tại ASEAN và Phó Tổng Thư ký ASEAN phụ trách Cộng đồng chính trị - an ninh. Hai bên nhất trí tiếp tục tăng cường hợp tác nhằm tạo thuận lợi cho quá trình phục hồi của khu vực trong các lĩnh vực thương mại và đầu tư, kinh tế số, an ninh mạng, du lịch, phát triển bền vững, kết nối, thành phố thông minh, quản lý thiên tai, môi trường và biến đổi khí hậu, an ninh lương thực và an ninh năng lượng, y tế công cộng, thể thao, giao lưu nhân dân…Cuộc họp hoan nghênh các hoạt động kỷ niệm được tổ chức trong năm nay đánh dấu 50 năm quan hệ hữu nghị và hợp tác, trong đó có Hội nghị Cấp cao Kỷ niệm ASEAN-Nhật Bản vào tháng 12 tại Tokyo nhằm định hướng thúc đẩy hợp tác song phương trong tương lai.

Hai bên đã trao đổi về các diễn biến tại ASEAN, Nhật Bản và các vấn đề khu vực. ASEAN hoan nghênh sự hỗ trợ của Nhật Bản đối với những nỗ lực của khối trong việc lồng ghép Tầm nhìn ASEAN về Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương (AOIP) và việc thành lập Quỹ hội nhập Nhật Bản-ASEAN (JAIF) 3.0 với khoản đóng góp ban đầu lên tới 100 triệu USD từ Nhật Bản nhằm hỗ trợ các dự án và hoạt động hợp tác trong các lĩnh vực trọng tâm của AOIP.(8)

Trần Ngọc Nhật,

Trung tâm nghiên cứu Nhật Bản, Viện Nghiên cứu Đông Bắc Á

1. Japan Exports Unexpectedly Rise

https://tradingeconomics.com/japan/exports-yoy

2. Japan Imports Fall for 2nd Straight Month

https://tradingeconomics.com/japan/imports-yoy

3. Japan Household Spending Drops More than Expected

https://tradingeconomics.com/japan/household-spending

4. Japan Producer Prices Rise the Least in 16 Months

https://tradingeconomics.com/japan/producer-prices-change

5.Japan Nominal Wage Growth Eases in April

https://tradingeconomics.com/japan/wage-growth

6. Japan Composite PMI Hits Second Highest on Record

https://tradingeconomics.com/japan/composite-pmi

7. Nhật Bản tiếp tục cân nhắc hoãn tăng thuế

https://bnews.vn/nhat-ban-tiep-tuc-can-nhac-hoan-tang-thue/294516.html

8. ASEAN và Nhật Bản thúc đẩy hơn nữa quan hệ đối tác

https://bnews.vn/nhat-ban-vien-tro-1-38-trieu-usd-cho-9-du-an-tai-viet-nam/283665.htmla