1. Thâm hụt thương mại ở Nhật Bản giảm mạnh:

Thâm hụt thương mại của Nhật Bản giảm mạnh xuống còn 662,55 tỷ Yên vào tháng 10 năm 2023 từ mức thâm hụt 2.205 tỷ Yên trong cùng kỳ năm ngoái, thấp hơn ước tính thị trường về mức thâm hụt 735,7 tỷ Yên.

Xuất khẩu từ Nhật Bản đã tăng 1,6% so với cùng kỳ năm ngoái lên 9.147,07 tỷ Yên vào tháng 10 năm 2023, đánh dấu tăng tháng thứ 2 liên tiếp và vượt mức dự báo của thị trường là 1,2%. Các lô hàng thiết bị vận tải tăng 27,5% so với cùng kỳ, dẫn đầu là xe cơ giới (35,4%) và ô tô (40,7%); Ngược lại, doanh số bán mặt hàng khác lại giảm 2,3%, do các thiết bị khoa học, quang học (-15,3%). Ngoài ra, doanh số bán máy móc giảm 6,4%, do máy móc bán dẫn (-18,2%); máy móc điện giảm 3,8%, nổi bật là chất bán dẫn (-3,3%) và thiết bị điện (-12,9%). Xuất khẩu hàng hóa sản xuất giảm 3,0%, liên quan đến các sản phẩm sắt thép (-3,1%) và kim loại màu (-6,0%); và doanh số bán hóa chất thấp hơn 7,9%. Doanh số tăng sang Mỹ (8,4%), Hồng Kông (9,2%), Ấn Độ (8,3%), Úc (5,6%), Anh (24,7%) và EU (8,9%); trong khi giảm xuống Trung Quốc (-4,0%), Đài Loan (-13,8%), Hàn Quốc (-8,1%), Đức (-2,5%) và Nga (-60,7%).(1)

Nhập khẩu vào Nhật Bản đã giảm 12,5% so với cùng kỳ năm ngoái xuống 9.809,62 tỷ Yên vào tháng 10 năm 2023, cao hơn so với dự báo của thị trường về mức giảm 12,2%. Đây là tháng giảm thứ bảy do chịu áp lực bởi chi phí năng lượng với lượng mua nhiên liệu khoáng sản giảm 27,9%, cụ thể là dầu mỏ (-16,8%) và khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG) (-37,6%). Ngoài ra, nhập khẩu các mặt hàng khác giảm 1,7%, quần áo (-11,1%); hóa chất giảm 17,6% do sản phẩm y tế (-22,1%). Hơn nữa, hoạt động mua máy móc giảm 3,7%, liên quan đến máy tính (-25,9%); nhập khẩu hàng hóa sản xuất giảm 13,5%, kéo theo kim loại màu (-23,8%). Ngược lại, nhập khẩu máy móc điện tăng 5,5%, do điện thoại, điện báo (31,3%); thiết bị vận tải tăng 12,8%, được hỗ trợ bởi phương tiện cơ giới (22,0%). Lượng mua hàng giảm từ Trung Quốc (-2,9%), Mỹ (-4,5%), Hồng Kông (-13,4%), Đài Loan (-13,5%), Hàn Quốc (-5,4%), Úc (-41,5%) và Nga (-42,9%), nhưng tăng từ Philippines (1,5%) và Đức (1,8%).(2)

2. Mức lương danh nghĩa của Nhật Bản tăng nhẹ:

Thu nhập tiền mặt trung bình ở Nhật Bản tăng 1,2% so với cùng kỳ vào tháng 9 năm 2023, tăng tốc từ mức tăng 0,8% trong tháng 8 và vượt dự báo 1%. Đây cũng là tháng thứ 21 liên tiếp có số liệu tích cực. Tuy nhiên, tốc độ tăng lương danh nghĩa của Nhật Bản vẫn tụt hậu so với tỷ lệ lạm phát tiêu dùng cốt lõi 2,8% trong tháng 9 dẫn đến mức lương thực tế điều chỉnh theo lạm phát giảm tháng thứ 19 liên tiếp, được báo cáo ở mức -2,4%. Các ngành đóng góp nhiều nhất vào mức tăng lương: bất động sản & cho thuê hàng hóa (6,5%), tài chính & bảo hiểm (5,8%) và hoạt động vận tải &  bưu chính (4,6%). Trong khi đó, tiền lương giảm trong ngành khai thác sỏi đá (-10,5%) và dịch vụ lưu trú, ăn uống (-2,9%).(3)

3. Giá sản xuất Nhật Bản tăng nhẹ:

Giá sản xuất tại Nhật Bản đã tăng 0,8% so với cùng kỳ năm ngoái vào tháng 10 năm 2023, chậm lại so với mức tăng 2,2% được điều chỉnh nhẹ trong tháng 9 và thấp hơn dự báo của thị trường là 0,9%. Đây là mức lạm phát thấp nhất của nhà sản xuất kể từ đợt giảm phát vào tháng 2 năm 2021, đánh dấu tháng thứ 10 liên tiếp chỉ số này chậm lại. Chi phí tiếp tục giảm đối với thiết bị vận tải (2,6% so với 2,7% trong tháng 9), đồ uống và thực phẩm (5,4% so với 6,1%), xăng dầu và than đá (4,9% so với 5,7%), máy móc điện (3,4% so với 4,2%), sản phẩm kim loại (6,1% so với 7,8%), ngành sản xuất khác (6,6% so với 7,2%), nhựa (0,7% so với 2,0%), kim loại màu (3,9% so với 5,7%), máy móc sản xuất (3,5% so với 4,6%), và máy móc đa năng (4,2% so với 4,9%). Đồng thời, giá sắt thép giảm (-3,9% so với 1,1%) và hóa chất (-2,5% so với -2,5%). Ngược lại, chi phí tăng nhanh đối với máy móc định hướng kinh doanh (3,0% so với 2,6%) và thông tin (1,7% so với 1,6%). Trên cơ sở hàng tháng, giá sản xuất giảm 0,4%, mức giảm thứ năm tính từ đầu năm đến nay.(4)

4. Chi tiêu cá nhân vẫn còn yếu:

Chi tiêu hộ gia đình ở Nhật Bản thực tế đã giảm 2,8% so với cùng kỳ vào tháng 9 năm 2023, so với dự đoán của thị trường là giảm 2,7%. Đây là lần giảm thứ tám tính đến thời điểm hiện tại trong năm nay. Chi tiêu giảm cho thực phẩm (-3,7% so với -2,5% trong tháng 8), nhà ở (-11,2% so với 4,5%), đồ nội thất & đồ dùng gia đình (-14,7% so với -5,1%), quần áo & giày dép (-18,3% so với - 5,9%), chăm sóc y tế (-1,5% so với -11,2%), văn hóa & giải trí (-1,6% so với 3,0%) và giáo dục (-9,7% so với -13,6%). Ngược lại, chi tiêu nhiên liệu, ánh sáng và nước tăng 0,5% sau khi giảm 0,5% tháng trước đó. Trong khi đó, chi tiêu cho giao thông và liên lạc tăng mạnh (12,4% so với 0,1%).(5)

5. Nhật Bản thí điểm chương trình "Visa Kỹ sư":

Chính quyền thành phố Fukuoka, thành phố nằm ở phía Bắc đảo Kyushu của Nhật Bản, hiện đang thúc đẩy việc xử lý đề nghị cấp thị thực (VISA) cho các kỹ sư công nghệ thông tin (CNTT) người nước ngoài. Thành phố đã khởi động chương trình “VISA kỹ sư” từ ngày 13/11. Công ty đầu tiên tham gia chương trình này là VMO Japan – công ty con tại Nhật Bản của VMO Holdings, một trong những công ty hàng đầu về công nghệ thông tin của Việt Nam. Chương trình áp dụng hệ thống “Đặc khu chiến lược quốc gia” của Nhật bản, được thiết kế để hỗ trợ sự phát triển của các công ty hoạt động tại thủ phủ tỉnh Fukuoka bằng cách giúp họ thu hút các kỹ sư CNTT nước ngoài dễ dàng hơn. Theo chương trình, chính quyền thành phố sẽ chịu trách nhiệm kiểm tra các công ty tiếp nhận kỹ sư CNTT nước ngoài. Nhờ vậy, thời gian sàng lọc hồ sơ dự kiến sẽ được rút ngắn xuống còn khoảng một tháng.(6)

6.Nhật Bản dành 13 tỷ USD để thúc đẩy ngành sản xuất chip

Nhật Bản là nhà cung cấp hàng đầu các công cụ, vật liệu sản xuất chip đã mất đi lợi thế trong những thập kỷ gần đây, và đang hỗ trợ cho các nhà sản xuất chip để xây dựng năng lực. Chính phủ Nhật Bản sẽ phân bổ 1.990 tỷ yên (13 tỷ USD) để hỗ trợ thúc đẩy ngành công nghiệp sản xuất chip của đất nước trong ngân sách bổ sung cho năm tài chính hiện tại. Mới đây, Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản cho hay chính phủ nước này sẽ cung cấp khoản trợ cấp bổ sung 192 tỷ yên (1,3 tỷ USD) cho nhà máy đặt tại tỉnh Hiroshima của công ty sản xuất chip Mỹ Micron Technology. Động thái này, cùng với khoản viện trợ lên tới 46,5 tỷ yên được công bố trước đó, góp phần vào nỗ lực của Nhật Bản nhằm đảm bảo nguồn cung cấp chip ổn định. (7)

Trần Ngọc Nhật

Trung tâm nghiên cứu Nhật Bản, Viện Nghiên cứu Đông Bắc Á

1. Japan Exports Remains Near Record High

https://tradingeconomics.com/japan/exports-yoy

2. Japan Imports Shrink for 7th Month

https://tradingeconomics.com/japan/imports-yoy

3. Japan Nominal Wages Rise 1.2% in Sept

https://tradingeconomics.com/japan/wage-growth

4. Japan Producer Inflation Near 3-Year Low

https://tradingeconomics.com/japan/producer-prices-change

5. Japan Personal Spending Remains Weak

https://tradingeconomics.com/japan/household-spending

6. Nhật Bản thí điểm chương trình "Visa Kỹ sư"

https://bnews.vn/nhat-ban-thi-diem-chuong-trinh-visa-ky-su/315430.html

7. Nhật Bản dành 13 tỷ USD để thúc đẩy ngành sản xuất chip

https://bnews.vn/nhat-ban-danh-13-ty-usd-de-thuc-day-nganh-san-xuat-chip/315312.html