Nhật Bản đang có kế hoạch sửa đổi hệ thống miễn thuế tiêu dùng cho du khách nước ngoài để hạn chế việc bán lại hàng hóa miễn thuế trong nước. Thuế tiêu dùng hiện tại là 10%, với mức thuế thấp hơn 8% cho các mặt hàng thiết yếu. Chính phủ, cùng với Đảng Dân chủ Tự do cầm quyền, có ý định chuyển từ hệ thống hiện tại, trong đó thuế được khấu trừ tại thời điểm mua hàng, sang hệ thống chỉ được hoàn thuế sau khi xác nhận rằng du khách đã mang hàng hóa mua ra khỏi Nhật Bản.

Hệ thống miễn thuế của Nhật Bản, cho phép du khách mua hàng hóa mà không phải trả thuế tiêu dùng bằng cách xuất trình giấy tờ tùy thân như hộ chiếu, là một hệ thống đặc biệt. Tuy nhiên, một cuộc điều tra đối với 57 du khách, mỗi người mua hàng hóa miễn thuế trị giá hơn 100 triệu yên vào năm 2022, cho thấy chỉ có một người thực sự mang những mặt hàng đó ra khỏi đất nước. 56 người còn lại, những người có nghĩa vụ phải trả thuế, đã rời khỏi Nhật Bản mà không làm như vậy, dẫn đến khoản thuế chưa nộp là 1,85 tỷ yên.(1)

Nhưng có thông tin cho rằng một số người đã lợi dụng hệ thống này bằng cách mua hàng hóa miễn thuế với số lượng lớn và bán lại để kiếm lời. Chính phủ và các đảng cầm quyền có kế hoạch yêu cầu du khách phải trả thuế khi mua hàng. Sau đó, người mua hàng sẽ nộp đơn xin hoàn tiền khi rời khỏi Nhật Bản. Theo kế hoạch của họ, việc hoàn tiền sẽ được thực hiện bằng các thiết bị quét hộ chiếu được thiết lập tại tất cả các sân bay có chuyến bay quốc tế.(2)

Là một phần trong các yêu cầu cải cách thuế cho năm tài chính 2025, cơ quan này cũng kêu gọi bãi bỏ yêu cầu các mặt hàng miễn thuế phải được đóng gói và niêm phong trong túi, một quy định được đưa ra nhằm ngăn chặn việc tiêu thụ hoặc bán lại các mặt hàng này trước khi rời khỏi Nhật Bản. Vấn đề này thay vào đó được kỳ vọng sẽ được giải quyết bằng cách chuyển sang hệ thống hoàn thuế sau khi du khách được xác nhận có các mặt hàng đó khi khởi hành từ Nhật Bản. Chi tiết sẽ được hoàn thiện trong các kế hoạch cải cách thuế cho năm tài chính 2025. Trong khi đó, mức thuế xuất cảnh 1.000 yên áp dụng cho mỗi du khách rời khỏi đất nước bất kể quốc tịch dự kiến ​​sẽ đạt mức cao kỷ lục là 47 tỷ yên vào năm tài chính 2025.

Tại Nhật Bản, khách du lịch nước ngoài được miễn thuế tiêu dùng khi mua hàng hóa có giá trị tổng cộng từ 5.000 yên trở lên miễn là họ có ý định sử dụng những mặt hàng đó ở quốc gia của mình. Cơ quan này cho rằng mức giới hạn hàng ngày hiện tại đối với hàng tiêu dùng là 500.000 yên cho mỗi cửa hàng là quá thấp để đáp ứng nhu cầu về rượu và mỹ phẩm cao cấp. Không có giới hạn nào như vậy đối với các mặt hàng bền như đồ điện tử và quần áo.

Cơ quan này cho biết yêu cầu đóng gói và niêm phong đối với hàng hóa miễn thuế không được một số khách du lịch nước ngoài đón nhận do những cân nhắc về môi trường do sử dụng quá nhiều nhựa, đồng thời nói thêm rằng việc bãi bỏ quy định này cũng sẽ giảm bớt gánh nặng cho các cửa hàng.(3)

Chương trình miễn thuế đã mở rộng trong những năm qua như một phần trong nỗ lực của Nhật Bản nhằm thúc đẩy ngành du lịch, bao gồm thông qua việc đưa các mặt hàng tiêu dùng vào danh sách miễn thuế năm 2014 và hạ thấp ngưỡng tối thiểu cho các giao dịch mua đủ điều kiện miễn thuế. Điều này dẫn đến xu hướng “mua sắm bùng nổ” trước khi COVID-19 lây lan trên toàn cầu. Tuy nhiên, điều đó cũng dẫn đến việc ngày càng có nhiều du khách mua hàng miễn thuế sau đó bán lại để kiếm lời. Để ngăn chặn điều này, Chính phủ Nhật Bản đang tìm cách để người mua hàng trả thuế tiêu dùng trước, sau đó sẽ được hoàn lại khi xuất cảnh khỏi Nhật Bản sau khi xuất trình hàng hóa đã mua. Sự thay đổi này có thể khuyến khích nhiều cửa hàng tham gia chương trình hơn, vì họ sẽ không còn chịu trách nhiệm kiểm tra danh tính của người mua sắm và liệu họ có đủ điều kiện để được miễn thuế khi mua hàng hay không.

Mua sắm chiếm một phần lớn trong chi tiêu của khách du lịch đến Nhật Bản. Năm 2023, tỷ trọng mua sắm đạt 26,5%, so với 18% tại Mỹ. Trong quý III/2024, chi tiêu cho mua sắm ở Nhật Bản đã tăng lên 28,9% so với cùng kỳ năm trước, trong khi chi tiêu cho giải trí giảm xuống còn 4,7%. Tuy nhiên, phụ thuộc quá nhiều vào chi tiêu của du khách cũng mang lại rủi ro. Trong quá trình phục hồi sau COVID-19, Nhật Bản đã nỗ lực giảm sự phụ thuộc vào du khách Trung Quốc và doanh thu bán lẻ bằng cách hướng khách du lịch từ các nền kinh tế phương Tây đến những trải nghiệm độc đáo của Nhật Bản.(4)

Trần Ngọc Nhật, Trung tâm nghiên cứu Nhật Bản, Viện Nghiên cứu Đông Bắc Á

1. Fraud by shoppers reselling tax-free goods prompts reform

https://www.vatcalc.com/japan/japan-to-reform-consumption-tax-reforms-2025/

2. Japan to drop cap on tax-free shopping for foreigners when updating system

https://www3.nhk.or.jp/nhkworld/en/news/20241128_10/#:~:text=The%20new%20system%20is%20expected,items%20have%20not%20been%20opened.

3. Japan mulls removing tax-free limit on consumable goods purchases

https://english.kyodonews.net/news/2024/08/f2510301520d-japan-mulls-removing-tax-free-limit-on-consumable-goods-purchases.html?phrase=Ayako&words=

4. Nhật Bản cân nhắc bỏ hạn mức mua sắm miễn thuế cho du khách nước ngoài

https://bnews.vn/nhat-ban-can-nhac-bo-han-muc-mua-sam-mien-thue-cho-du-khach-nuoc-ngoai/353868.html