Ngày 1/10, Quốc hội Nhật Bản đã họp phiên bất thường và bầu Chủ tịch đảng Dân chủ Tự do (LDP), ông Shigeru Ishiba làm tân thủ tướng của nước này. Trước đó trong cuộc bỏ phiếu diễn ra tại phiên họp toàn thể Hạ viện khai mạc lúc 13 giờ 30 (theo giờ Nhật Bản), ông Shigeru Ishiba nhận được 291 trong tổng số 461 phiếu hợp lệ tại Hạ viện. Như vậy, ông Ishiba chính thức trở thành Thủ tướng Nhật Bản thứ 102, thay ông Kishida, người giữ cương vị này từ tháng 10 năm 2021. Kết quả bỏ phiếu tại Quốc hội Nhật Bản đã được dự báo trước, do LDP hiện là đảng cầm quyền và liên minh cầm quyền đang chiếm đa số ở cả hai viện. Trước đó, ông Ishiba đã tiến hành cải tổ Ban lãnh đạo LDP và lên danh sách các thành viên Nội các mới.

1. Tiểu sử ông Shigeru Ishiba

Ông Ishiba Shigeru (sinh ngày 4 tháng 2 năm 1957) tại Tottori, Nhật Bản. Từ năm 1979 đến 1983, ông là nhân viên Ngân hàng Misui (nay là ngân hàng Misui Sumimoto). Tháng 7 năm 1986, lần đầu ông trúng cử Hạ nghị sĩ (đến nay ông đã trúng cử 12 lần liên tiếp khu vực bầu cử số 1 tỉnh Tottori). Từ tháng 2002 đến năm 2004, ông là Tổng cục trưởng Cơ quan Phòng vệ Nhật Bản (nay là Bộ quốc phòng) dưới thời Thủ tướng Koizumi Junichiro. Ông là Bộ trưởng Bộ Quốc phòng dưới thời Thủ tướng Fukuda Yasuo từ năm 2007 đến năm 2008 và Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp, Lâm nghiệp và Thủy sản dưới thời Thủ tướng Aso Taro từ năm 2008 đến năm 2009. Từ năm 2009 đến 2011, ông đảm nhiệm cương vị  Trưởng ban Nghiên cứu chính sách Đảng dân chủ tự do (LDP). Vào năm 2012, ông vận động tranh cử chức chủ tịch Đảng Dân chủ Tự do (LDP) nhưng bị đánh bại bởi cố Thủ tướng Abe Shinzo. Ông được bổ nhiệm làm Tổng thư ký của Đảng Dân chủ Tự do vào ngày 27 tháng 9 năm 2012. Từ ngày 3 tháng 9 năm 2014 đến ngày 3 tháng 8 năm 2016, ông phục vụ trong Nội các của Thủ tướng Abe Shinzo với tư cách Bộ trưởng phụ trách đặc khu chiến lược quốc gia, và sau đó là Bộ trưởng phụ trách tái thiết địa phương. Ngày 27 tháng 9 năm 2024, ông được bầu làm chủ tịch Đảng dân chủ tự do và chính thức được bầu làm Thủ tướng thứ 102 của Nhật Bản từ ngày 1 tháng 10 năm 2024. Đây là lần thứ 5 ông tham gia tranh cử trở thành lãnh đạo LDP và Thủ tướng Nhật Bản.

2. Những thách thức và cam kết của tân Thủ tướng Nhật Bản

Trong nhiệm kỳ mới, tân Thủ tướng Ishiba sẽ có trách nhiệm giải quyết các vấn đề trong và ngoài nước đang được quan tâm như vấn đề uy tín của đảng LDP, tình trạng già hóa dân số hay tình hình an ninh đang trở nên nóng lên ở khu vực Đông Á.

Trước hết, ông Ishida và Nội các mới của mình sẽ phải nỗ lực để khôi phục niềm tin của cử tri Nhật Bản với đảng LDP nói riêng và nền chính trị Nhật Bản nói chung. Để giải quyết vấn đề này, Thủ tướng Ishida phải mạnh dạn đổi mới ngay từ chính trong nội bộ đảng LDP. Thứ hai, ông Ishida phải tìm cách giải quyết các thách thức liên quan đến nhu cầu hiện đại hóa kinh tế, ổn định phúc lợi xã hội và các vấn đề nhân khẩu học. Đã đến lúc Nhật Bản cần xây dựng sức mạnh kinh tế và sức bền tài chính lớn hơn trong nước. Thứ ba, ông Ishida sẽ phải tìm cách thuyết phục được các lãnh đạo Nhật Bản và người dân về việc tăng ngân sách quốc phòng theo lộ trình để tăng cường khả năng phòng vệ của đất nước trước các mối đe dọa ngày càng tăng cũng như mở rộng sự hiện diện của Nhật Bản ở nước ngoài. Thứ tư, ông Ishida phải linh hoạt trong việc giải quyết các mối quan hệ với đồng minh và đối tác trong và ngoài khu vực nhằm đạt được các mục tiêu trong chính sách đối ngoại.

Ngay trong chiều ngày 1/10, tân Thủ tướng Ishida đã ra mắt Nội các mới, trong đó có nhiều chuyên gia về quốc phòng và an ninh, đồng thời tuyên bố sẽ giải tán quốc hội và tổ chức bầu cử sớm, vào ngày 27/10 để người dân Nhật Bản có thể đánh giá được chính quyền mới càng sớm càng tốt. Về đối nội, tân Thủ tướng Nhật Bản cam kết khôi phục niềm tin của công chúng đối với đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền bằng cách thúc đẩy cải cách chính trị ngay lập tức và sớm đưa ra gói hỗ trợ mới để giảm bớt lo lắng của người dân trước tình trạng giá cả tăng cao; Kế thừa và thúc đẩy chiến lược tăng trưởng mà người tiền nhiệm Fumio Kishida đã theo đuổi. Về đối ngoại, tân thủ tướng cam kết nỗ lực để làm cho khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương trở nên “tự do và rộng mở” bằng cách hợp tác với đồng minh củ chốt là Mỹ và các quốc gia cùng chí hướng khác. Ông Ishiba cũng cam kết thúc đẩy việc tạo ra một thỏa thuận an ninh tập thể kiểu Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) mang phong cách châu Á để chống lại các mối đe dọa, bao gồm các cuộc thử tên lửa của Triều Tiên;  Xem xét lại thỏa thuận của Nhật Bản với đồng minh an ninh Mỹ về tình trạng của quân đội Mỹ đồn trú tại Nhật Bản và làm cho liên minh song phương bình đẳng hơn.

Tân Thủ tướng Shigeru Ishiba nhậm chức đánh dấu sự khởi đầu một chương mới trong lịch sử Nhật Bản. Việc tân Thủ tướng và Nội các mới của ông sẽ thể hiện như thế nào để đưa Nhật Bản thoát khỏi những khó khăn trước mắt và đạt được những thành tựu trong tương lai sẽ được chứng minh rõ ràng trong thời gian tới đây.

Vũ Thị Phương Hoa

(Trung tâm Nghiên cứu Nhật Bản)

Tài liệu tham khảo

1. Tiểu sử của ông Shigeru Ishiba

https://www.jimin.jp/election/results/sousai18/profile/ishiba_shigeru.html

2. Thủ tướng Ishiba hiện thực hóa việc tăng lương trong bài phát biểu về chính sách, công bố hỗ trợ cho các hộ gia đình có thu nhập thấp…

https://www3.nhk.or.jp/news/html/20241003/k10014599171000.html

3. Ông Shigeru Ishiba cam kết đưa nền kinh tế Nhật Bản thoát tình trạng trì trệ

https://www.vietnamplus.vn/ong-shigeru-ishiba-cam-ket-dua-nen-kinh-te-nhat-ban-thoat-tinh-trang-tri-tre-post979742.vnp