Vụ việc hai con tin người Nhật Bản bị tổ chức Nhà nước Hồi giáo sát hại vừa qua đã gây ra một cú sốc lớn đối với đất nước xứ sở hoa anh đào vốn xa lạ với những vấn đề địa chính trị. Mục tiêu khủng bố của tổ chức Nhà nước Hồi giáo IS không chỉ nhằm vào Âu – Mỹ mà còn đã hướng tới Nhật Bản. Có thể tóm tắt diễn biến cuộc khủng hoảng con tin vừa qua như sau[1].

Sau khi con tin Goto Kenji bị sát hại, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe đã tuyên bố ông cảm thấy rất tức giận trước hành động khủng bố cực kỳ hèn hạ và vô nhân đạo. Ông tuyệt đối không tha thứ cho những kẻ khủng bố, tiếp tục phối hợp với cộng đồng quốc tế, bắt chúng phải trả giá vì những tội ác này. Nhật Bản không bao giờ khuất phục trước tổ chức khủng bố và tiếp tục mở rộng viện trợ nhân đạo cho Trung Đông như thực phẩm, y tế. Nhật Bản sẽ thực hiện trách nhiệm trong cuộc chiến chống khủng bố của cộng đồng quốc tế[2].

Trong cuộc khủng hoảng con tin lần này, nổi lên vai trò thu thập thông tin, xử lý vấn đề của Hội đồng an ninh quốc gia NSC, tổ chức được thành lập tháng 12 năm 2013. Trước đây, khi không có Hội đồng an ninh quốc gia NSC, người ta luôn phê phán rằng thông tin bị nhiễu loạn, không có tổ chức trung tâm để xử lý vấn đề. Trong bối cảnh Nhật Bản có nguy cơ cao trở thành mục tiêu nhằm vào của các tổ chức cực đoan, vai trò và chức năng thu thập và xử lý nguy cơ như tổ chức NSC là rất quan trọng[3].

Mặt khác, với những tuyên bố mạnh mẽ của Thủ tướng Abe, vấn đề đặt ra là sự an toàn của công dân Nhật Bản tại nước ngoài. Cách đây 2 năm, vào tháng 1 năm 2013, ngay sau khi ông Abe được bầu làm thủ tướng lần 2, đã xảy ra vụ khủng bố khiến 10 công dân Nhật Bản bị giết ở Algeri. Sau đó, số lượng người Nhật Bản ở nước ngoài có xu hướng giảm, nhưng theo điều tra của Bộ ngoại giao Nhật Bản, thời điểm tháng 10 năm 2013, có khoảng 3370 người Nhật ở Trung Đông, 1360 người Nhật ở khu vực Bắc Phi Sahara. Đặc biệt, tại Algeri, nơi tổ chức Al-Qaeda hoạt động mạnh mẽ, có khoảng 270 người Nhật Bản. Tại Pakistan, nơi có hoạt động của tổ chức Taliban, có khoảng 920 người Nhật Bản. Ngoài ra, tại Nigeria là khu vực hoạt động của nhóm Boko Haram, có hơn 190 người Nhật Bản sinh sống[4]. Hơn nữa, tại các quốc gia châu Á liên quan đến Hồi giáo, cũng có nhiều du khách Nhật Bản. Công dân Nhật Bản hoàn toàn có nguy cơ trở thành nạn nhân bắt cóc con tin hoặc các vụ việc gây thương vong. Bởi vậy nhiệm vụ cấp bách của chính phủ là cần phải mở rộng các hoạt động bảo vệ, thu thập thông tin, tăng cường biện pháp chống khủng bố, đảm bảo an toàn cho công dân Nhật Bản tại nước ngoài.

Phan Cao Nhật Anh, Trung tâm Nghiên cứu Nhật Bản, Viện nghiên cứu Đông Bắc Á

[1] 「イスラム国」の日本人人質事件を巡る経緯

http://www.nikkei.com/article/DGXZZO82664500R00C15A2000000/

[2] シリア邦人拘束事案に関する新たな内閣総理大臣声明

http://www.mofa.go.jp/mofaj/ca/tp/page4_000947.html

[3], [4] IS（「イスラム国」）、日本人人質2人を殺害

http://www.nippon.com/ja/behind/l00091/