Theo hãng tin Kyodo, ngày 19/4/2023 Thủ tướng Nhật Bản Kishida Fumio cho biết, chatbot trí tuệ nhân tạo ChatGPT và các công cụ trí tuệ nhân tạo (AI) tạo văn bản và hình ảnh khác sẽ nằm trong số những chủ đề được thảo luận trong chương trình nghị sự tại Hội nghị thượng đỉnh G7 năm nay. Trước sự phổ biến của các công cụ, hệ thống AI tiên tiến hiện nay, Thủ tướng Nhật Bản Kishida Fumio khẳng định rằng "các quy tắc quốc tế cần phải được thiết lập". Như vậy, lãnh đạo của nhóm 7 nước công nghiệp phát triển hàng đầu thế giới và Liên minh châu Âu (EU) sẽ cùng thảo luận về quy định đối với các AI tiên tiến thế hệ mới như ChatGPT tại Hội nghị G7 Hiroshima vào tháng 5/2023. Chủ đề này dự kiến ​​cũng sẽ được đề cập trong tuyên bố chung của các nhà lãnh đạo G7.

Phát biểu của Thủ tướng Kishida được đưa ra vào thời điểm các ý kiến kêu gọi  cần điều chỉnh, kiểm soát các hệ thống AI tiên tiến đang xuất hiện ngày càng nhiều trên khắp thế giới. Trong khi đó, việc sử dụng ChatGPT và các chương trình tương tự khác đang phổ biến nhanh chóng và dần trở thành một phần của thói quen cá nhân và công việc của rất nhiều người.

Cụ thể, các nhà lập pháp EU mới đây đã kêu gọi các nhà lãnh đạo thế giới tổ chức một hội nghị thượng đỉnh để tìm cách kiểm soát sự phát triển của các AI thế hệ mới. Cũng trong ngày 19/4, các hiệp hội và công đoàn đại diện cho hơn 140.000 tác giả, nghệ sĩ tại Đức - quốc gia thành viên G7 – cũng đã kêu gọi EU thúc đẩy quy định đối với trí tuệ nhân tạo trong bối cảnh mối đe doạ đối với vấn đề bản quyền ngày càng gia tăng. Liên quan đến các vấn đề như bản quyền, rò rỉ thông tin, xâm phạm quyền riêng tư và lan truyền "thông tin sai lệch", Italia đã tạm thời cấm sử dụng ChatGPT.

Chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden cũng đã bắt đầu xem xét các quy định về AI. Cục Viễn thông và thông tin quốc gia (NTIA) thuộc Bộ Thương mại, cơ quan cố vấn cho chính phủ về chính sách thông tin, truyền thông dự định lấy ý kiến công chúng về các biện pháp quản lý AI để bảo đảm “hệ thống AI hợp pháp, hiệu quả, đạo đức, an toàn, đáng tin cậy”. Tổng thống Biden cho biết, cần xem xét AI có thực sự nguy hiểm hay không và “các công ty công nghệ có trách nhiệm đảm bảo sản phẩm an toàn trước khi đưa ra công chúng”.

Từ trước đó, tỷ phú Elon Musk đã nhiều lần cảnh báo về sự nguy hiểm của AI. Cùng một nhóm các nhà lãnh đạo công nghệ khác, Elon Musk đã kêu gọi tạm dừng cuộc đua phát triển các hệ thống AI mạnh hơn GPT - 4 trong vòng 6 tháng bởi những rủi ro tiềm ẩn đối với xã hội.

CEO của Google, Sundar Pichai cho biết cảm thấy lo lắng vì AI và cho rằng, xã hội hiện tại chưa chuẩn bị sẵn sàng cho sự phát triển nhanh chóng của AI. Về mặt trái của AI, CEO Google nhận xét "Có thể sẽ là thảm họa nếu triển khai sai. Một lúc nào đó, khả năng của AI có thể vượt xa trí tưởng tượng của con người và chúng ta chưa thể lường hết những gì tồi tệ nhất".

Các chuyên gia an ninh mạng Nhật Bản cũng cảnh báo về việc ChatGPT có thể bị lợi dụng để viết mã độc cho các phần mềm độc hại (malware). Mặc dù ChatGPT được huấn luyện để không thực hiện hành vi phi đạo đức, tuy nhiên tội phạm mạng đã nghiên cứu các lệnh có thể sử dụng để đánh lừa AI cho mục đích bất chính và chia sẻ nội dung này, tạo ra nguy cơ gia tăng tội phạm trên không gian mạng. Điều này có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng cho các công ty và tổ chức khi các biện pháp an ninh của nhà phát triển phần mềm như ChatGPT có thể bị phá vỡ dẫn đến các công cụ AI này bị lợi dụng cho hành vi phi đạo đức.

Trong bối cảnh ChatGPT và các ứng dụng AI tương tự đang đặt ra nhiều lo ngại trên khắp thế giới, nằm trong khuôn khổ Hội nghị thượng đỉnh G7 tại Nhật Bản năm nay, các Bộ trưởng công nghệ thông tin nhóm quốc gia G7 dự kiến sẽ nhóm họp ở thành phố Takasaki, tỉnh Gunma trong hai ngày 29-30/4/2023 để nỗ lực đẩy nhanh việc nghiên cứu và tăng cường quản trị các hệ thống AI. Các Bộ trưởng kỹ thuật số công nghệ thông tin G7 dự định sẽ kêu gọi tăng tốc nghiên cứu các hệ thống trí tuệ nhân tạo tổng quát - như ChatGPT - trước sự phát triển nhanh chóng của các công cụ AI đang làm dấy lên nhiều lo ngại về những tác động tiềm tàng của đối với xã hội, đặt mục tiêu xây dựng dự thảo về một kế hoạch hành động liên quan đến quản trị AI.

Cuộc họp đưa nội dung "Thúc đẩy quản trị AI và AI có trách nhiệm" thành một trong những điểm chính của chương trình nghị sự. Liên quan đến các AI thế hệ mới, tiêu biểu là ChatGPT, nhiều vấn đề như quyền riêng tư và vi phạm bản quyền đã xuất hiện. Trong khi Châu Âu hướng đến quy định trước nghiêm ngặt dựa trên luật pháp và quy định, Nhật Bản và Mỹ nhấn mạnh các quy tắc linh hoạt như hướng dẫn dựa trên quan hệ đối tác công tư.

ChatGPT (viết tắt của Chat Generative Pre-training Transformer) ra mắt vào tháng 11 năm 2022 được điều khiển bởi một mô hình máy học hoạt động rất giống bộ não con người. Được đào tạo bằng cách sử dụng lượng dữ liệu khổng lồ, công cụ này có thể xử lý và mô phỏng các cuộc trò chuyện giống như con người với người dùng, mang lại rất nhiều tiện ích trong nhiều lĩnh vực khác nhau, mang lại những tác động tích cực không nhỏ đối với kinh tế, xã hội.

ChatGPT đã được ứng dụng trong cuộc tranh luận tại quốc hội Nhật Bản khi một nhà lập pháp đảng đối lập đã dùng chatbot này để soạn câu hỏi cho thủ tướng Kishida.

Theo hãng tin Bloomberg ngày 18/4, Bộ Nông nghiệp, Lâm nghiệp và Thủy sản Nhật Bản hiện đang thử nghiệm chatbot ChatGPT để đơn giản hóa các tài liệu chính thức và giúp các tài liệu này dễ tiếp cận hơn với công chúng. Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp, Lâm nghiệp và Thủy sản Nhật Bản Nomura Tetsuro cho biết, đây là lần đầu tiên một bộ thuộc chính phủ trung ương Nhật Bản công khai cho biết họ đang thử nghiệm AI ChatGPT .

Ngày 21/4, chính quyền thành phố Yokosuka, tỉnh Kanagawa (Nhật Bản) cũng bắt đầu thí điểm ChatGPT tại tất cả các văn phòng công quyền. Đây là chính quyền địa phương đầu tiên tại Nhật Bản ứng dụng chatbot AI ChatGPT trong lĩnh vực công.

TS. Đỗ Thị Ánh

Trung tâm Nghiên cứu Nhật Bản, Viện nghiên cứu Đông Bắc Á

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. https://www.bloomberg.com/news/articles/2023-04-18/japan-government-taps-chatgpt-to-cut-through-bureaucracy-deluge#:~:text=Japan%20is%20using%20OpenAI's,accessible%2C%20Minister%20Tetsuro%20Nomura%20said.
2. https://news.yahoo.co.jp/articles/87c1d7fa136182bd87552650aa1903166d78812a
3. https://news.yahoo.co.jp/articles/7fe4eb9ff34741a2e93c1e4866af5c66dfe8cf16
4. https://www.yomiuri.co.jp/economy/20230418-OYT1T50227/
5. https://www.sankei.com/article/20230419-ID2JKCCGYFL3DPJ7HD6F6FDDVY/