Giáo dục STEAM là một phương pháp học tập sử dụng Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật, Nghệ thuật và Toán học làm điểm truy cập để hướng dẫn học sinh tìm hiểu, đối thoại và tư duy phản biện.

Một số nghiên cứu gần đây cho thấy STEAM là một phương pháp đầy hứa hẹn để tác động tích cực đến thành tích của học sinh và hiệu quả của giáo viên.

Đối với học sinh, các nghiên cứu đã chứng minh được rằng bài học STEAM có tác động tích cực đến thành tích học tập khoa học, phát triển nhận thức, nâng cao kỹ năng đọc viết và toán học, đồng thời giúp học sinh thể hiện mạch lạc bài viết của mình.

Trong một nghiên cứu khác về mối quan hệ giữa nghệ thuật sân khấu và thành tích đọc viết và toán học của học sinh vào năm 2014 cho thấy, những học sinh được học theo chương trình giảng dạy ngữ văn kết hợp với nghệ thuật sân khấu thường đạt được thành tích vượt trội hơn so với những học sinh trong không được dạy tích hợp nghệ thuật, toán và ngữ văn.

Và trong một nghiên cứu quốc tế được công bố trên Tạp chí Thay đổi Giáo dục, thông qua phản ánh của giáo viên trung học, các nhà nghiên cứu đã khám phá ra rằng: “việc học tập liên ngành, xuyên ngành được hình thành bởi sự hợp tác, đối thoại và tổ chức lớp học của giáo viên nhằm thúc đẩy tư duy phản biện và sáng tạo”.

2. STEM và STEAM?

STEM là cụm từ viết tắt của các từ Science (Khoa học), Technology (Công nghệ), Engineering (Kỹ thuật) và Math (Toán học). STEM về bản chất được hiểu là trang bị cho người học những kiến thức và kỹ năng cần thiết liên quan đến các lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học. Các kiến thức và kỹ năng này phải được tích hợp, lồng ghép và bổ trợ cho nhau giúp học sinh không chỉ hiểu biết về nguyên lý mà còn có thể thực hành và tạo ra được những sản phẩm trong cuộc sống hằng ngày.

Phong trào “STEM to STEAM” đã bén rễ trong vài năm qua và đang phát triển mạnh mẽ như một phương thức hành động tích cực để đáp ứng một cách thực chất nhu cầu của nền kinh tế thế kỷ 21. Song STEM đã bỏ lỡ một số thành phần chính mà nhiều nhà tuyển dụng, giáo dục học và phụ huynh cho rằng quan trọng để trẻ em phát triển trong hiện tại và tương lai.

Làn sóng phát triển kinh tế thịnh vượng phụ thuộc vào lực lượng lao động lành nghề trong các công việc liên quan đến khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học đã đẩy nhanh tốc độ đưa giáo dục STEM vào giáo dục nhà trường. Mặc dù những sáng kiến về STEM là một khởi đầu tuyệt vời nhưng quá trình sáng tạo và đổi mới quan trọng lại bị thiếu. Học sinh trong các chương trình STEM có thể có nhiều cơ hội học tập trải nghiệm hơn, nhưng chúng chỉ giới hạn ở khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học. Nền kinh tế của chúng ta đòi hỏi nhiều hơn là sự hiểu biết về những lĩnh vực này - nó đòi hỏi sự áp dụng, sáng tạo và sự khéo léo. Một mình STEM là không đủ "hàm lượng dưỡng chất thiết yếu để nuôi dưỡng" thế hệ nhân lực ngày nay.

Do đó, STEAM là một cách để tận dụng lợi ích của STEM và hoàn thiện gói bằng cách tích hợp các nguyên tắc này trong và thông qua nghệ thuật (Art). STEAM đưa STEM lên một tầm cao mới, cho phép học sinh kết nối việc học khoa học, toán học công nghệ, kỹ thuật với các hoạt động nghệ thuật, các yếu tố, nguyên tắc thiết kế và tiêu chuẩn giúp trẻ em hấp thụ kiến thức toàn diện theo khả năng của mình. STEAM loại bỏ những hạn chế và thay thế chúng bằng sự ngạc nhiên, phê bình, tìm hiểu và đổi mới.

3. Giáo dục STEM và STEAM tại Nhật Bản

Vào đầu những năm 2010, giáo dục khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học (STEM) ngày càng trở nên phổ biến ở Hoa Kỳ và đã nhận được sự chú ý từ phía Nhật Bản trước bối cảnh nước này đang "loay hoay" trong quá trình phát triển lực lượng lao động khoa học kỹ thuật trong thời đại mới và xu thế tất yếu của giáo dục tích hợp.

Năm 2021, Chính phủ Nhật Bản tuyên bố rằng họ coi giáo dục STEAM như là "Giáo dục liên ngành, trong đó ứng dụng các môn Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật, Nghệ thuật, Toán học, v.v. để tìm và giải đáp các vấn đề trong thế giới thực”. Cách tiếp cận này đã được nêu rõ trong Đề cương hướng dẫn giáo dục trung học mới đầu năm 2022 như sau: “Nhằm tăng cường các hoạt động học tập từ đó tìm hiểu và giải quyết các nhiệm vụ khoa học, toán học và nghiên cứu toàn diện”.

Giáo dục STEAM cũng đã bắt đầu ở nhiều trường đại học Nhật Bản. Ngoài ra, “STEAM Japan” được thành lập, cùng hợp tác với các  công ty, tổ chức khác nhau. Không đào tạo riêng lẻ, tổ chức CIF (Children’s Institute for the Future) tập hợp các giáo sư đại học/chuyên gia nghiên cứu/nhà sản xuất/người hướng dẫn, liên kết các lĩnh vực khác nhằm cung cấp sự phối hợp tổng thể cho STEM /STEAM. Chương trình này được thực hiện trên một loạt các đối tượng từ trẻ sơ sinh đến các nhà giáo dục chịu trách nhiệm về giáo dục STEAM. Chẳng hạn như đưa giáo dục STEAM vào các tập san hàng tháng dành cho trẻ nhỏ hoặc chỉ đơn giản là trong giấy gói kẹo.

Có thể nói, một đặc điểm của giáo dục STEM / STEAM ở Nhật Bản là quan điểm rộng rãi về “A” – (Art) nghệ thuật cộng với nghệ thuật tự do, và có sự tham gia đồng nhất của nhiều bộ ngành như Bộ Giáo dục, Bộ Kinh tế và Công nghiệp Nhật Bản.[2]

Tổng hợp tin

Ths.Nguyễn Thị Ngọc Anh

Trung tâm Nghiên cứu Nhật Bản

Tài liệu tham khảo

1. Rukmi Haraguchi, Miku Yoshida, Tadashi Ohtani, "Current status of STEM/STEAM education in Japan through government-academia-industry case", file:///C:/Users/Acer/Downloads/6373017f64a66.pdf
2. "What is STEAM education? The definitive guide for K-12 schools", https://artsintegration.com/what-is-steam-education-in-k-12-schools/