Từ năm 1992 đến năm 2016, văn phòng Nội các Nhật Bản đã 8 lần tiến hành điều tra suy nghĩ người dân về quan điểm truyền thống “Chồng đi làm bên ngoài, vợ nên ở nhà chăm sóc gia đình”. Kết quả cho thấy có những thay đổi trong cách suy nghĩ của người dân về quan điểm này.

Theo điều tra năm 2016, khi được hỏi tán thành hay phản đối cách suy nghĩ “Chồng đi làm bên ngoài, vợ nên chăm sóc công việc gia đình”, khoảng 40,5% tán thành, 54,3% phản đối (Hình 1). Cuộc điều tra với 3059 người trả lời, trong đó 1404 nam, 1655 nữ.

Hình 1: Điều tra về quan điểm “Chồng đi làm, vợ nên chăm sóc gia đình”

Nguồn: Văn phòng Nội các Nhật Bản

Xét theo cơ cấu giới tính, số nam giới tán thành nhiều hơn so với nữ giới. Gần 60% nữ giới phản đối quan điểm này. Ở cả hai giới nam nữ, số người thể hiện rõ sự phản đối đều nhiều hơn là tán thành. Đặc biệt là giới nữ, tỉ lệ phản đối là hơn 20% (Xem hình 2,3,4).

Hình 2: Quan điểm “Chồng đi làm, vợ nên chăm sóc gia đình” theo giới tính năm 2016

Nguồn: Văn phòng Nội các Nhật Bản

Hình 3: Quan điểm “Chồng đi làm, vợ nên chăm sóc gia đình” của nam giới theo lứa tuổi năm 2016

Nguồn: Văn phòng Nội các Nhật Bản

Hình 4: Quan điểm “Chồng đi làm, vợ nên chăm sóc gia đình” của nữ giới theo lứa tuổi năm 2016

Nguồn: Văn phòng Nội các Nhật Bản

Theo hình 3 và 4, xét theo cơ cấu lứa tuổi, nam giới tuổi càng cao thì càng có xu hướng tán thành, nữ giới dưới 50 thì tỉ lệ tán thành giảm đi và tỉ lệ phản đối tăng lên, nhưng sau 60 tuổi nữ giới lại có xu hướng tán thành tăng lên, phản đối giảm đi. Phải chăng do đây là suy nghĩ cổ điển, người có tuổi thường có xu hướng ít thay đổi. Đặc biệt, nam giới lứa tuổi 70 có tỉ lệ tán thành hơn 50%. Tán thành mạnh mẽ lên tới 15,4%. Mặt khác, có thể do kinh nghiệm thực tế, nữ giới dưới 50 có xu hướng phản đối và có nhận thức cả hai vợ chồng nên cùng làm việc.

Hình 5: Sự thay đổi về quan niệm “Chồng đi làm bên ngoài, vợ nên chăm sóc gia đình”

Đơn vị %

Nguồn: Văn phòng Nội các Nhật Bản

Từ hình 5, có thể nhận xét chung rằng số người tán thành có xu hướng giảm đi, phản đối tăng lên. Phải chăng cùng với xu hướng gia đình vợ ở nhà, chồng đi làm đang giảm dần, nhận thức vai trò của vợ và chồng cũng thay đổi. Từ năm 2001 đến 2015, tỉ lệ gia đình chồng đi làm, vợ ở nhà có xu hướng giảm, tỉ lệ hai vợ chồng cùng đi làm tăng nhẹ (Xem hình 6).

Hình 6: Tỉ lệ gia đình hai vợ chồng cùng đi làm trên tổng số hộ gia đình (2001-2015)

Đơn vị %

Nguồn: Bộ Lao động Phúc lợi Xã hội

Thời điểm năm 2012, xuất hiện hiện tượng khác biệt khi số lượng tán thành và phản đổi có sự biến đổi trái chiều hướng, song có lẽ đây là hiện tượng tâm lý bị ảnh hưởng bởi thảm họa sóng thần ở Fukushima năm 2011. Khi có vấn đề xảy ra, đặc biệt là thảm họa thiên nhiên, sẽ tốt hơn khi người mẹ ở bên cạnh đứa trẻ.

Tại Nhật Bản, phụ nữ vẫn được xem là người đảm nhận chính hầu hết các công việc gia đình, dặc biệt là việc nội trợ và chăm sóc con cái, cho dù mức độ thực hiện có khác nhau tùy thuộc vào các đặc trưng xã hội của từng gia đình. Cùng với sự biến đổi xã hội, cơ hội làm việc đa dạng, phụ nữ Nhật Bản ngày càng tham gia vào thị trường lao động, kéo theo đó là những thay đổi về giá trị và lối sống, khả năng xu hướng thay đổi quan niệm truyền thống như trên sẽ tiếp tục diễn ra.

Phan Cao Nhật Anh, Trung tâm Nghiên cứu Nhật Bản, Viện nghiên cứu Đông Bắc Á

Nguồn số liệu điều tra:

1.「夫は外働き、妻は家事」賛成派は約4割で漸減中(2017年)

http://www.garbagenews.net/archives/2008388.html

2. 1000万世帯を超えなお増加中…共働き世帯の増え方をグラフ化してみる(2016年)

http://www.garbagenews.net/archives/1954558.html