Gia tăng số người nhiễm bệnh

Theo NHK, tính đến hết ngày 25/04/2020, Nhật Bản có 12.863 ca nhiễm Covid-19, chưa kể 712 ca nhiễm từ thuyền Diamond Princess. Số người nhiễm tính theo ngày đạt đỉnh vào ngày 11/4 với 719 ca nhiễm. Về cơ cấu lứa tuổi nhiễm bệnh, lứa tuổi 20 đến 60 chiếm tỷ lệ nhiều nhất, tuy nhiên ở hai giới nam nữ có sự khác nhau[1].

Có ý kiến cho rằng tình trạng lây nhiễm Covid-19 ở Nhật Bản lan rộng một phần do cách thức xét nghiệm phát hiện người bị nhiễm của nước này. Nhật Bản chỉ thực hiện xét nghiệm Covid-19 trên các đối tượng có biểu hiện rõ rệt, những người có triệu chứng nhẹ ở nhà, tự cách ly một khoảng thời gian. Trong cuộc họp của Ủy ban Ngân sách Hạ viện được tổ chức vào ngày 26 tháng 2, Bộ trưởng Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi Kato tiết lộ tại rằng tổng số cuộc kiểm tra trong bảy ngày từ 18 đến 24 tháng 2 là 6.300. Trung bình là khoảng 900 trường hợp một ngày, thấp hơn nhiều so với khả năng kiểm tra tối đa khoảng 3800 [2].

Để so sánh, có thể lấy trường hợp Hàn Quốc, được coi là kiểm soát dịch bệnh thành công nhờ xét nghiệm trên diện rộng. Hàn Quốc sử dụng hệ thống xét nghiệm Covid-19 nhanh đến mức được gọi là “Drive through”. Toàn bộ quá trình, từ tiếp nhận đến chuẩn bị phỏng vấn, nhân viên y tế phỏng vấn, đo nhiệt độ cơ thể và thu thập mẫu từ mũi và miệng, mất khoảng 10 phút, và người xét nghiệm không phải bước ra khỏi xe. Ưu điểm của hình thức xét nghiệm này là: 1) Không cần khử trùng cho bệnh nhân khi vào hoặc ra khỏi phòng vì không cần phòng xét nghiệm; 2) Có thể giảm thời gian xét nghiệm vì thời gian để khử trùng ít; 3) Giảm nguy cơ lây nhiễm chéo khi chờ đợi và 4) Có thể thiết lập nhanh chóng vì ở ngoài trời. Kết quả được gửi đến sau 1 đến 2 ngày qua điện thoại hoặc email cá nhân đã đăng ký từ trước. Hiện nay có thêm dạng xét nghiệm nhanh hơn nữa được gọi là “Walking through” mới được áp dụng[3]. Hiện nay, một số thành phố Nhật Bản đang có ý định triển khai hình thức xét nghiệm “Drive through” để phát hiện nhanh người lây nhiễm.

Trong tháng 3, chính phủ Nhật Bản đã thông qua gói biện pháp trị giá 430 tỉ yên, tương đương hơn 4 tỉ đôla Mỹ nhằm hỗ trợ nền kinh tế bị ảnh hưởng bởi Covid-19. Đây là gói biện pháp thứ hai sau gói biện pháp thứ nhất được thông qua vào giữa tháng 2 nhằm những mục đích cụ thể sau.

- Cấp vốn để cải thiện khả năng xét nghiệm vi-rút. Ngoài ra cũng có hỗ trợ tài chính để các nhà trẻ và cơ sở chăm sóc người già có thể mua thêm dung dịch sát khuẩn và khử trùng các cơ sở.

- Cấm việc bán lại khẩu trang y tế, và hỗ trợ tài chính để các công ty khẩu trang gia tăng sản xuất. Hỗ trợ tài chính cho những phụ huynh phải nghỉ làm trong bối cảnh trường học trên cả nước đóng cửa.

- Chi trả khoản tiền ăn trưa của học sinh mà các trường phải hoàn lại cho phụ huynh. Hỗ trợ giảm lãng phí thực phẩm do không còn các buổi ăn trưa ở trường, bằng cách giúp bán hoa quả và rau củ cho những nơi khác.

- Hỗ trợ tài chính cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ đang cho nhân viên làm việc từ nhà.

- Cung cấp các khoản vay đặc biệt có lãi suất trên thực tế bằng 0 và không có điều kiện thế chấp, dành cho các công ty nhỏ, chủ doanh nghiệp tư nhân và những người làm việc tự do chịu ảnh hưởng tài chính nặng nề do vi-rút.

- Hỗ trợ các doanh nghiệp đầu tư vào cơ sở hạ tầng và thiết bị hoặc tái cơ cấu các kênh bán hàng, nhằm giảm tác động của dịch bệnh đối với chuỗi cung ứng.

- Kéo dài thời hạn đổi bằng lái xe, cũng như hoãn tập huấn bắt buộc đối với những người cần gia hạn giấy phép hành nghề quản lý điều dưỡng.

Tiếp tục giai đoạn ngăn chặn lây lan

Sự lây lan của các bệnh truyền nhiễm được chia thành nhiều thời kỳ, và các biện pháp được thực hiện theo từng thời kỳ. Năm 2013, chính phủ đã công bố "Kế hoạch hành động của chính phủ đối với bệnh cúm gia cầm". Kế hoạch này dựa trên Đạo luật về các biện pháp đặc biệt chống lại đại dịch cúm, đã được sửa đổi để bao gồm cả Covid-19. Theo nhà nghiên cứu Shinohara Takuya các giai đoạn dịch bệnh được chia làm 3 giai đoạn.

Giai đoạn đầu tiên, ngoài việc ngăn chặn sự lây lan của các bệnh truyền nhiễm, chú trọng tối đa đến đảm bảo cuộc sống của người dân. Ở giai đoạn này, phòng ngừa sự lây lan của các bệnh truyền nhiễm là biện pháp lớn nhất. Điều quan trọng là phải thiết lập một hệ thống hợp tác quốc tế để phát triển các loại thuốc điều trị và vắc-xin, và để ngăn chặn "sự sụp đổ y tế" tại Nhật Bản.

Về các biện pháp kinh tế, chú trọng đến đảm bảo cuộc sống của người dân bằng cách gửi thông điệp như là bảo vệ việc làm, và không để các doanh nghiệp vừa và nhỏ phá sản. Cụ thể, ngoài việc mở rộng trợ cấp việc làm, cần phải cung cấp các khoản thanh toán bằng tiền mặt nhắm vào những người thực sự có nhu cầu. Để ngăn chặn các doanh nghiệp vừa và nhỏ phá sản, các doanh nghiệp vừa và nhỏ nên mở rộng cho vay không có bảo đảm và không có bảo đảm và huy động các chính sách như hoãn thuế và miễn thuế.

Giai đoạn thứ hai khi sự lây lan của các bệnh truyền nhiễm đã được dừng lại ở một mức độ nào đó. Ở giai đoạn này, triển khai các biện pháp thúc đẩy các ngành công nghiệp như du lịch, vận chuyển và ăn uống, và thực hiện các chiến dịch quy mô lớn để thúc đẩy du lịch trong nước và phục hồi khu vực.

Giai đoạn thứ ba, thúc đẩy các chính sách chủ động. Cụ thể, thúc đẩy Xã hội 5.0 và xây dựng một xã hội từ xa bằng cách thúc đẩy telework (làm việc tại nhà), điều trị y tế trực tuyến và các lớp học trực tuyến. Củng cố chuỗi cung ứng quảng bá cho “China Plus One” để tăng cường hệ thống quản lý khủng hoảng và phân hóa hóa rủi ro[4].

Có thể so sánh Covid-19 với dịch bệnh Hội chứng hô hấp cấp tính nặng (SARS) và Hội chứng hô hấp Trung Đông (MERS) để thấy mức độ phức tạp. Hội chứng hô hấp cấp tính nặng (SARS), được xác nhận vào tháng 11/2002, đã lan rộng ra khoảng 2.800 người trong khoảng năm tháng, chủ yếu ở châu Á. Trong cùng thời gian, những người nhiễm Covid-19 đã tăng khoảng 360 lần so với SARS. Đến cuối tháng 7 năm 2003, SARS đã lây nhiễm khoảng 8.100 người và khiến khoảng 770 người chết. Hội chứng hô hấp Trung Đông (MERS) được báo cáo cho WHO vào tháng 9 năm 2012 và đã lan rộng ra 27 quốc gia và khu vực, bao gồm cả Trung Đông. Tổng số người nhiễm bệnh chỉ khoảng 2.500, nhưng tỷ lệ tử vong cao tới khoảng 34%[5].

Đối với Covid-19, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ước tính thời gian ủ bệnh là từ 1 đến 14 ngày và nếu không xuất hiện thêm một bệnh nhân virus mới trong 28 ngày sẽ là điều kiện để tuyên bố chấm dứt dịch bệnh. Tình hình Nhật Bản hiện nay, không có khả năng tạm lắng hoặc kết thúc ở giai đoạn này. Do đó, người ta cho rằng chính phủ và chính quyền địa phương sẽ tiếp tục thực hiện các biện pháp khác nhau để ngăn chặn lây lan.

Trước sự lây lan của Covid-19 đã nhanh hơn và có nguy cơ tác động nghiêm trọng tới cuộc sống của người dân và nền kinh tế, vào ngày 7/4/2020, Nhật Bản tuyên bố tình trạng khẩn cấp tại 7 tỉnh, thành, gồm thủ đô Tokyo cùng với các tỉnh Kanagawa, Saitama, Chiba, Osaka, Hyogo và Fukuoka. Đến ngày 16/04, Chính phủ Nhật Bản mở rộng tuyên bố tình trạng khẩn cấp ra phạm vi toàn quốc, biện pháp này có hiệu lực đến hết ngày 6/5. Tuyên bố sẽ cho phép các tỉnh trưởng có quyền yêu cầu người dân hạn chế đi ra ngoài nếu không cần thiết trong một khoảng thời gian nhất định. Tuy nhiên, yêu cầu này sẽ không áp dụng đối với các trường hợp đi khám chữa bệnh, đi mua thực phẩm và đi làm. Những yêu cầu này không mang tính bắt buộc, nhưng người dân có nghĩa vụ nỗ lực hợp tác thực hiện.

Phan Cao Nhật Anh

Trung tâm Nghiên cứu Nhật Bản, Viện nghiên cứu Đông Bắc Á

[1] 日本国内の感染者9800人 NHKデータ分析, truy cập ngày 25/04/2020 tại https://www3.nhk.or.jp/news/special/coronavirus/analysis/

[2], [3] 新型ウイルス、日本の「検査難民」問題に韓国の「ドライブスルー検査」を活用せよ, truy cập ngày 10/04/2020 tại https://www.newsweekjapan.jp/kim_m/2020/02/post-14.php

[4] 新型コロナ　見えない先行き－どうなれば「小康状態」や「終息」といえるのか?, truy cập ngày 1/4/2020 tại https://www.nli-research.co.jp/report/detail/id=64143?site=nli

[5] 新型コロナ「終息に１年超」の見方も　拡大速度ＳＡＲＳの３６０倍, truy cập ngày 3/04/2020 tại https://www.sankei.com/world/news/200403/wor2004030039-n1.html