Vào ngày 1/4, khi Bộ luật Dân sự sửa đổi có hiệu lực, ngoài những người đã bước sang tuổi 20, sẽ có hơn 2 triệu thanh niên 18 và 19 tuổi trở thành người trưởng thành hợp pháp. Sự kiện này đánh dấu sự thay đổi đầu tiên đối với độ tuổi trưởng thành của đất nước trong 146 năm, kể từ khi nó được đặt là 20 tuổi trong thời Minh Trị (1868-1912).

Những thanh niên này sẽ có thể đưa ra lựa chọn và quyết định cuộc đời của mình trong những tình huống khác nhau trong xã hội. Đồng thời, họ cũng sẽ có những trách nhiệm nhất định khi trưởng thành.

Về mặt tài chính, họ có thể đăng ký thẻ tín dụng hoặc vay tiền mà không cần sự đồng ý của cha mẹ. Hiện nay, học sinh trung học Nhật Bản tốt nghiệp ở tuổi 17 hoặc 18 nhưng những người bắt đầu đi làm thay vì học lên đại học thì vẫn là trẻ vị thành niên hợp pháp, mà họ lại bị giới hạn bởi sự cho phép của cha mẹ trong việc nhận căn hộ riêng hay đăng kí thẻ tín dụng cho đến khi bước sang tuổi 20, theo như điều luật cũ. Hoặc đối với trẻ vị thành niên trong các gia đình bị ngược đãi, bao hành, điều luật cũ sẽ khiến họ bị ràng buộc trong môi trường sống thiếu lành mạnh, không an toàn, ngay cả khi họ đã làm việc và có khả năng tự nuôi sống bản thân mình. Với điều luật mới được ban hành, từ nay họ sẽ chủ động hơn trong vấn đề tài chính cá nhân. Tuy vậy, đối với phần lớn thanh niên Nhật Bản, điều luật này không đem lại nhiều ảnh hưởng bởi họ vẫn được cha mẹ hỗ trợ tài chính sau khi tiếp tục theo đuổi chương trình học cấp độ cao hơn bậc phổ thông. Trong khi đó, nguy hiểm hơn là nhiều người đã lo ngại về vấn đề trẻ vị thành niên sẽ trở thành mục tiêu lừa đảo thương mại sau khi được phép kí hợp đồng tiêu dùng mà không có sự đồng ý của cha mẹ.

Về mặt luật pháp, người phạm tội ở độ tuổi 18 và 19 tiếp tục được bảo vệ theo quy định của pháp luật về người chưa thành niên, thay vì luật hình sự. Nhưng họ sẽ được đối xử khác với người lớn và những người từ 17 tuổi trở xuống. Điều luật sửa đổi sẽ mở rộng phạm vi tội phạm trong đó thanh niên 18 và 19 tuổi sẽ được chuyển đến xét xử bởi các công tố viên từ các tòa án gia đình. Hiện nay, việc giết người là tội danh duy nhất mà trẻ vị thành niên phải chiu truy tố, nhưng từ giờ, các bản án tối tiểu một năm tù giam như cướp của hoặc hiếp dâm sẽ được bổ sung thêm vào danh sách cho độ tuổi này. Luật sửa đổi cũng sẽ nới lỏng các quy tắc về công bố danh tính, nhận diện của phạm nhân đủ 18 tuổi trên các phương tiện truyền thông. Một số điều khoản liên quan đến hộ chiếu, giấy phép và nghĩa vụ quốc gia cũng sẽ được sửa đổi, song những người dưới 20 tuổi vẫn bị cấm uống rượu, hút thuốc và đánh bạc.

Về mặt xã hội, Chính phủ Nhật Bản hy vọng việc hạ thấp độ tuổi trưởng thành sẽ khuyến khích thanh niên 18,19 tuổi tham gia vào lực lượng lao động và mang lại sức sống cho xã hội bởi đất nước này đang phải đối mặt với tình trạng dân số già và tỷ lệ sinh giảm, cùng với lực lượng lao động thiếu hụt nghiêm trọng. Theo như điều luật, độ tuổi kết hôn hợp pháp của phụ nữ từ 16 tuổi sẽ nâng lên 18 tuổi, giống như nam giới. Điều này có thể là một yếu tố thay đổi cuộc sống thực sự đối với nữ giới, giúp ngăn chặn việc bóc lột phụ nữ, giúp họ thoát khỏi nững ràng buộc tiêu cực trong gia đình.

Riêng trong lĩnh vực giáo dục, khi học sinh trung học đủ 18 tuổi được công nhận là người trưởng thành, các em sẽ có quyền tự quyết định trong việc tự lập, định hướng nghề nghiệp…, trong khi đó, nhận thức của các em về kiến thức pháp luật, xã hội, tài chính vẫn chưa hoàn toàn đầy đủ. Do đó, môi trường giáo dục cần phải nỗ lực hơn nữa để bù đắp sự thiếu hụt về kiến thức này. Điều này có thể trở thành gánh nặng đối với giáo viên hiện nay.

Tóm lại, đứng trước những rủi do và lợi ích đã được cân nhắc trước khi bộ luật sửa đổi được chính thức đưa vào áp dụng, Nhật Bản vẫn kỳ vọng trên hết về việc kích thích người trẻ tham gia vào xã hội, cải thiện tình trạng thiếu nhân lực trầm trọng như hiện nay. Việc đạt được lợi ích đến đâu thì cần thêm thời gian để chứng minh, kiểm nghiệm.

Tổng hợp và phân tích : Nguyễn Thị Ngọc Anh

Trung tâm Nghiên cứu Nhật Bản

Tài liệu tham khảo

1. Japan's legal age of adulthood lowered to 18, ngày 1/4/2022

https://www.newsonjapan.com/html/newsdesk/article/133771.php

2.    Editorial: As Japan lowers age of majority, education on rights, responsibilities vital

https://mainichi.jp/english/articles/20220110/p2a/00m/0op/003000c

3.    Japan lowers legal age of adulthood to 18 in hope to revitalize labor force

http://www.xinhuanet.com/english/asiapacific/20220401/b69d92618b324855899d3f9c988c34dc/c.html

4. Japan: Age of Adulthood to Be Lowered to 18 in 2022

https://www.loc.gov/item/global-legal-monitor/2018-08-30/japan-age-of-adulthood-to-be-lowered-to-18-in-2022/