Bắt đầu từ đầu năm 2020, trong bối cảnh hoạt động kinh doanh khó khăn do ảnh hưởng dịch Covid-19, cùng với sự phát triển ngày càng mạnh mẽ của công nghệ, ngày càng có nhiều người sử dụng dịch vụ giao đồ ăn trực tuyến (qua Website, app trên máy tính và điện thoại di động). Khuynh hướng này được dự đoán ngày càng phát triển mạnh, làm thay đổi toàn bộ ngành F&B (tức “Food and Beverage Service”: dịch vụ nhà hàng và quầy uống) trên toàn thế giới. Nắm bắt được điều đó, rất nhiều nhà hàng đã và đang tập trung vào lĩnh vực kinh doanh trực tuyến, bán đồ ăn cho khách thông qua các ứng dụng trên điện thoại di động. Ở Việt Nam, chúng ta chứng kiến sự tăng trưởng của các app giao đồ ăn online trên điện thoại di động, như Grabfood, Baemin, Shopee Food…Tương tự như vậy ở Nhật Bản, dịch vụ giao đồ ăn trực tuyến cũng phát triển không ngừng, đặc biệt từ đầu năm 2020. Trước đó, dịch vụ giao đồ ăn tận nhà của cửa hàng tới khách hàng của mình khá phổ biến (ví dụ, hình ảnh người giao mì Soba rất dễ bắt gặp trong truyện tranh Nhật), sau đó tới dịch vụ giao bánh Pizza bắt đầu xuất hiện những năm 1980, tiếp theo là Webstie đặt hàng trực tuyến bắt đầu hoạt động từ những năm 2000 và ngày càng phát triển. Từ năm 2010, các nhà khai thác lớn trong và nước ngoài lần lượt gia nhập thị trường, các dịch vụ giao đồ ăn khác nhau ra đời ngày càng nhiều.

Theo ước tính của Viện Nghiên cứu ICT [1], thị trường dịch vụ giao đồ ăn trực tuyến là 363,1 tỷ yên vào năm 2018, và 417,2 tỷ yên vào năm 2019. Năm 2020, do sự lây lan của covid-19, mọi người hạn chế ăn uống tại nhà hàng, nên quy mô thị trường đã mở rộng đáng kể lên tới 469 tỷ yên, và ước tính lên 630,3 tỷ yên vào năm 2022.

Cụ thể,  "Khảo sát xu hướng sử dụng dịch vụ giao đồ ăn năm 2021" của Viện nghiên cứu ICT công bố ngày 5 tháng 4 năm 2021 (tức là hơn một năm sau khi dịch Covid-19  xuất hiện) cho chúng ta những con số như sau:

+ Theo ước tính, thị trường giao đồ ăn sẽ tăng lên 567,8 tỷ yên vào năm 2021 và 682,1 tỷ yên vào năm 2023.

+ Tỷ lệ sử dụng dịch vụ giao đồ ăn là 32,3% và 70% người không sử dụng đang cân nhắc sẽ sử dụng trong vòng 3 năm.

+ Số lượng người dùng nhiều nhất là Demaecan (出前館), tiếp theo là Uber Eats ở vị trí thứ 2 và Domino's Pizza ở vị trí thứ 3.

+ Domino's Pizza đứng số 1 về sự hài lòng của người dùng, Pizza-La đứng số 2 và Pizza Hut suýt soát, đứng số 3.

+ Các yếu tố không hài lòng chủ yếu là phí dịch vụ cao, thời gian giao muộn và chất lượng đồ ăn.

Vào ngày 13 tháng 9 năm 2021, Demaecan thông báo sẽ huy động được khoảng 80 tỷ yên thông qua việc bán cổ phần mới cho bên thứ ba là Z Holdings (HD) [2], và phát hành cổ phiếu ra thị trường nước ngoài. Khi thị trường giao đồ ăn trực tuyến tăng trưởng do dịch Covid-19 xuất hiện, việc tuyển thêm nhân viên giao hàng và mở rộng các cửa hàng đối tác càng trở nên quan trọng và cấp thiết, song song với việc cạnh tranh cùng đối thủ Uber Eats, khiến Demaecan đẩy mạnh huy động vốn tương đương khoảng một nửa giá trị vốn hóa thị trường của mình. Tối đa đa 22,74 triệu cổ phiếu sẽ được phân bổ cho Z Holdings và tối đa 16,64 triệu cổ phiếu sẽ được phân bổ cho công ty Naver của Hàn Quốc.  Để huy động được số tiền gây quỹ lên tới 80 tỷ yên, Z Holdings đã ký hợp đồng thực hiện tăng vốn thông qua phân bổ của bên thứ ba, có thể sẽ cao hơn tỷ lệ nắm giữ cổ phần hiện tại (38%). Nếu sở hữu  tối đa 22,74 triệu cổ phiếu, tỷ lệ nắm giữ cổ phần trong Demaecan dự kiến ​​khoảng 42%. Việc mở bán cổ phiếu ở nước ngoài chủ yếu ở châu Âu và châu Á, công ty Demaecan sẽ phát hành tối đa 16,05 triệu cổ phiếu mới và 3,24 triệu cổ phiếu quỹ sẽ được thanh lý.

Từ cuối tháng 7 năm 2021, Demaecan bắt đầu thử nghiệm dịch vụ giao hàng tạp hóa và nhu yếu phẩm hàng ngày trong thời gian tối thiểu 15 phút, đây là dịch vụ hợp tác với Askul, một công ty con của ZHD. Kế hoạch trung hạn của Demaecan hướng tới mục tiêu đạt thu nhập hợp nhất là 12 tỷ yên trong năm tài chính kết thúc vào tháng 8 năm 2023. Tuy nhiên, khoản lỗ trong hoạt động giai đoạn từ tháng 9 năm 2020  đến tháng 5 năm 2021 là 12,9 tỷ yên (cùng kỳ năm trước khoản lỗ này là 1,6 tỷ yên). Vì vậy, việc gọi vốn được 80 tỷ yên của Demaecan lúc này là vô cùng ý nghĩa, nhằm vượt qua các đối thủ tiềm năng khác.

Hiện nay, các dịch vụ giao đồ ăn trực tuyến phổ biến được yêu thích ở Nhật Bản là Demaecan, Uber Eats, DiDi Food, Chompy, Menu, Rakuten Delivery, Foodpanda, Wolt, mỗi dịch vụ có một thế mạnh và sự khai thác khách hàng khác nhau. Điều này khiến thị trường giao đồ ăn trực tuyến càng hứa hạn cạnh tranh khốc liệt hơn, nhất là khi dịch Covid-19 đã tạo đà cho dịch vụ này phát triển không ngừng trong hai năm vừa qua./.

Chú thích:

[1]  ICT総研- ICT Souken: Viện Nghiên cứu thị trường, tư vấn và xuất bản trong lĩnh vực Công nghệ thông tin- truyền thông và các lĩnh vực khác.

[2] Năm 2021, Softbank đã hợp nhất với Line Corp. và Yahoo Japan thành Z Holdings – một công ty thương mại điện tử và truyền thông xã hội để cạnh tranh với những gã khổng lồ công nghệ toàn cầu.

Nguyễn Ngọc Phương Trang, Viện Nghiên cứu Đông Bắc Á

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1.Viện nghiên cứu ICT công bố kết quả điều tra về thị trường sử dụng giao đồ ăn trực tuyến năm 2021,

https://www.nikkei.com/article/DGXLRSP607899_V00C21A4000000/

2. Công bố của Viện nghiên cứu JMA về thị trường giao đồ ăn trực tuyến ước tính vào năm 2025,

https://prtimes.jp/main/html/rd/p/000000030.000035568.html

3. Demaecan huy động được vốn 80 tỷ Yên nhằm cạnh tranh với Uber Eats,

https://www.nikkei.com/article/DGXZQOUC136J80T10C21A9000000/